تور مسافرتی: درحالی که مدیر پایگاه نقش رستم می گوید اگر رسیدگی به بنای کعبه زرتشت به سرعت انجام نشود، دیگر نمی توان آنرا نجات داد ولی همچنان اقدامی برای نجات بخشی آن نشده است.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ «زمین آهسته آهسته در هر گوشه ای از ایران دهان باز می کند و بناها را در خود می بلعد گاهی در تهران گاهی در اصفهان و گاهی در شیراز» این زنگ خطری است که هر از گاهی به گوش می رسد و اتفاقاً میراث فرهنگی کشورمان را هدف قرار داده است.
انتشار تصاویری از محوطه باستانی نقش رستم در شهرستان مرودشت استان فارس مدتی است که سوژه رسانه ها شده است. یک خط طولی آثار این محوطه را نشانه رفته است.
برخی از کارشناسان معتقدند تا چند سال دیگر اثری از نقش برجسته های مهم این محوطه باقی نمی ماند، اگر این آثار سنگی براثر نشست زمین، فرو بریزد. اما متولیان میراث فرهنگی خواب خوش می بینند و می گوید هیچ اتفاقی نمی افتد و فرونشست به کتیبه ها صدمه ای نمی زند.
همین دوگانگی نظر مدیران سبب شده اقدام جدی برای حل معضل زمین در اثر نشست های پی در پی نشود!
در محوطه نقش رستم، کعبه زرتشت درست رو به روی سنگ نگاره های مهم بنا شده است. ساختمانی که سال ها قبل از دل خاک بیرون آمد و سالم ترین بنای باقی مانده از دوران هخامنشی بشمار می رود.
این بنا از لحاظ معماری یکی از منحصر به فرد ترین ساختمانهای تاریخی است. می گویند روزگاری شاهان هخامنشی در آن نیایش می کردند و وقتی بیرون می آمدند چهره ای نورانی داشته و بر تخت می نشستند و مستقیم به کاخ صد ستون می رفته و بر تخت سلطنت می نشستند و فرمانروایی را اعلام می کردند.
این بنا که یکی از بناهای مذهبی به شمار می رفته و گفته می شود کتاب اوستا نیز در آن نگهداری می شده، کتیبه هایی دارد که تنها سند جغرافیای تاریخی و حدود و ثغور ایران را مشخص می کنند ولی اکنون این بنا با چنین خصوصیت هایی درحال فروپاشی است.
در پی گزارش های مختلف از وضعیت نامطلوب محوطه نقش رستم، چندی قبل کارشناسان به این محدوده رفتند و گزارشی دادند. در این بررسی ها آن چه که ضروری و قابل توجه به نظر آمده، وضعیت ناگوار کعبه زرتشت بوده است.
این محدوده براثر برداشت های بی رویه آب از چاه های غیر مجاز و کشت محصولاتی که با زمینهای اطراف همخوانی ندارد و پر کردن سطحی فرونشست هایی که در سال های اخیر رخ داده، بخشی از معضلاتی است که نقش رستم و کعبه زرتشت با آن روبرو شده است.
این مورد را علیرضا عسگری چاوردی، مدیر پایگاه تخت جمشید و نقش رستم در رابطه با لطمه هایی که به کعبه زرتشت وارد شده به خبرنگار مهر می گوید: ما مطمئن هستیم بنای کعبه گرفتار ترک های بیشتری شده است. فشار آب و خاکی که پشت دیوار وارد شده، موجب ایجاد ترک شده است. بیشتر ترک هایی که امروز روی بنای کعبه دیده می شود تا چند سال پیش نبودند. الان بحث بر اینست که بخشی از خاک ریخته شده در اطراف کعبه، خاک کاوش ها نیست و ضروری است خاک آن سامان دهی شود. وی در رابطه با تأثیر فرونشست در محوطه کعبه هم می گوید: دقیقا می تواند تأثیر گذار باشد. اگر این بخش را سامان دهی نکنیم، ترک ها تا ۵ سال دیگر بزرگ تر می شود. ترک هایی که عمیق شده حتی نشان ها را شکسته است. جدا از اینها، چند ترک مویینگی ادامه دار روی سنگ های کعبه وجود دارد که زمین شناس ها متوجه آن شده اند و نسبت به آن نگران شده اند. اگر این بنا سانتی متری حرکت نماید خطرناک می باشد، چون بلوک سنگی است. تشخیص زمین شناس ها این بود که ترک های مویینگی که روی بنا و روی دیوارها در یک امتداد و در یک راسته ایجاد شده، بسیار خطرآفرین است و روی بنا تأثیر می گذارد. کعبه زرتشت به حفاظت، مرمت و پایش اضطراری نیاز دارد. سنگ های آن متلاشی شده است و باید رانش های آن کنترل شود.
عسگری چاوردی ادامه می دهد: این بنا دارای کتیبه های با ارزشی به خط پهلوی ساسانی از شاپور و کرتیر است. باید به سرعت این بنا را داربست بزنیم و زیرپوشش ببریم، کار مرمتی را شروع نماییم. پایش نماییم. این بنا دیگر نمی تواند به این شکل ادامه دهد. مهم ترین کتیبه دوره ساسانی که تاریخ مملکت است در کعبه زرتشت قرار دارد. کل جغرافیای ایران که حقانیت ایران را در تاریخ اثبات می کند در اینجا به زبان یونانی، اشکانی، پهلوی ساسانی قرار دارد.
عسگری همینطور به پنجره های سنگی روی بنا اشاره می کند و می گوید: همه پنجره های نیمه روشن باید مرمت شوند. سنگ یکی از پنجره ها کاملا فروپاشیده و در قسمت دیگری رطوبت نفوذ کرده است. یک بخش از این پنجره سیاه شده که نشان داده است تخریب در حال اتفاق است.
وی ادامه می دهد: شکاف ها و ترک هایی که در کعبه زرتشت ایجاد شده، خطرناک می باشد. باید به سرعت به آن رسیدگی شود. پایش بنا بسیار اهمیت دارد و اگر به سرعت این کارها انجام نشود دیگر نمی توان بنای کعبه زرتشت را نجات داد چون احتمال سقوط بعضی از سنگ ها وجود دارد. کتیبه ها نیز در حال از بین رفتن است.
عسگری چاوردی به کانال آب زیر کعبه اشاره می کند و می گوید: این کانال دیگر کارکرد ندارد درحالی که راهی برای بیرون رفتن آب از محوطه کعبه بوده است که باید به سرعت پاکسازی و بهسازی شود.
همه صحبت هایی که عسگری چاوردی که در اینجا ذکر شد برای چند ماه پیش است و هنوز هیچیک از کارهایی که گفته انجام نشده است!
آن طور که به نظر می آید متولیان میراث فرهنگی نجات این محوطه را ضروری و مهم می دانند اما اقدامی برای آن انجام نمی دهند! مصطفی ده پهلوان رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی می گوید: ترک هایی که به علت فرونشست در کعبه ایجاد شده، به علت برداشت بی رویه آب است که برای حل آن باید دستگاههای مختلف با هم همکاری کنند.
ده پهلوان از چاره ای صحبت می کند که به نظر می آید خیلی سخت باشد چون تنها اقدامی که در رابطه با فرونشست ها در هیچ شهری انجام نشده، همین همکاری بین دستگاهی است.
مهدی زارع، رئیس مرکز پیشبینی زلزله و استاد زلزله شناسی که اخیراً از این محوطه دیدن کرده معتقد است: در محوطه نقش رستم، یک جوی زه کش درست کرده اند که ایجاد این جوی زه کش، یک اقدام کاملا غیرعلمی است علاوه بر این که نحوه حفر این جوی این گونه است که انگار تعدادی کارگر را آورده اند تا کف محوطه را به این شیوه کنده کاری کنند.
آن چه تمام متولیان میراث فرهنگی در رابطه با کعبه زرتشت اعلام می کنند صحبت هایی است که از ۱۳ سال پیش هم مطرح بوده است از زمانیکه پرفسور رییسی اردکانی (پدر علم هیدروژئولوژی ایران و دکترای آب شناسی از دانشگاه کلرادوی امریکا) تحقیقات میدانی در نقش رستم انجام داد و مبحث فرونشست را حاصل برداشت آب های زیرزمینی دانست. در این سال ها برداشت آب از چاه های غیرمجاز ممنوع شده و شیب بندی های موقتی نیز برای خروج آب و ورود آب در راه فرونشست نیز انجام شده است. ولی باز هم برداشت بی رویه آب در زمینهای کشاورزی همچنان صورت می گیرد. چون همه این اقدامات مُسکِن های موقتی بوده اند که برای درد لحظه ای این محوطه تاریخی تجویز شده است ازاین رو هیچ زمان کار اساسی انجام نگرفته است.
