خراسان رضوی یک خراسان پژوه اظهار داشت: برخی گمان می کنند که پنجره فولاد اولین بار در دوره صفوی ساخته شده و طراحی و ساخت این پنجره را به شیخ بهایی نسبت می دهند که مستنداتی بر آن وجود ندارد.
رضا سلیمان نوری در گفتگو با ایسنا در مورد المان پنجره فولاد حرم رضوی اظهار نمود: پنجره فولاد از آن دسته المان های خاص حرم رضوی است که اغلب زائرین و مجاوران مشهد با آن خاطره های زیادی دارند. بر مبنای اسناد موجود اولین پنجره فولاد به دستور شاهرخ میرزا تیموری در مسیرهای منتهی به روضه منوره بوجود آمد.
وی اضافه کرد: هدف از این امر این بود که افراد دارای عذر شرعی که امکان حضور در نزدیکی ضریح برایشان میسر نیست یا گنهکارانی که شرم حضور دارند، بتوانند ضریح را مشاهده کرده و در مقابل آن زیارت نامه بخوانند. این پنجره در ابعاد ۱۰۰ در ۱۲۶ سانتی متر و دارای یک چهارچوب و ۲ لت با میله های فولادی شبکه بندی شده و کتیبه نام سفارش دهنده و سازندگان بر صفحات بالا و پایین دو لَتِ پنجره به خط نسخ برجسته نوشته و زرکوب شده است.
این خراسان پژوه بیان نمود: نام استادان شیخ علی خودگر بخارایی، مولانا شمس طبسی، محمود کوفتگر و خواجه حسین زاهد در کتیبه پایین پنجره ذکر شده و همینطور در ۲ کتیبه پایین لت سمت راست، نام حاجی محمدبن علی حافظ اسفراینی مشاهده می شود.
سلیمان نوری خاطرنشان کرد: بنا بر کتیبه دیگری که روی یک قطعه فلز در قسمت پایین درب نصب شده، این پنجره در سال ۹۸۴ با حمایت مالی محمد بیک موصلو ترکمان مرمت شده و خط آنرا «حسن رضا ابن حاجی محمودالخادم» نوشته است. اطراف دو لَت به خط نسخ درود و صلوات بر پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) طلاکوب شده و در فاصله آنها عبارت «القدره لله» تکرار شده که بر اثر مرور زمان آثاری از آن باقی مانده است.
وی تصریح کرد: با این همه برخی گمان می کنند که پنجره فولاد اولین بار در دوره صفوی ساخته شده و طراحی و ساخت این پنجره را به شیخ بهایی نسبت می دهند که مستنداتی بر آن وجود ندارد.
این خراسان پژوه اظهار داشت: پنجره فولاد ذکر شده تا زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار در صحن انقلاب وجود داشت. اما در عهد ناصری، پنجره دیگری این دفعه از جنس برنز ساخته شد که جایگزین پنجره اول شد. دومین پنجره هم تا اوایل انقلاب اسلامی در حرم مطهر وجود داشت، اما با عنایت به فرسودگی و ساییده شدن بعضی از قسمت های پنجره قدیمی و مشکلاتی که برای زائرین به وجود آمده بود، مسؤلان آستان قدس رضوی تصمیم گرفتند این پنجره را به موزه آستان قدس منتقل کرده و پنجره جدیدی را جایگزین آن کنند.
سلیمان نوری اظهار داشت: ازاین رو سومین پنجره از جنس برنز در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی ایران ساخته شده و جایگزین پنجره دوم شد که در پشت رواق توحیدخانه داخل صحن انقلاب اسلامی قرار دارد، اما غیر از پنجره فولاد اصلی که در صحن انقلاب قرار دارد به مرور زمان چند پنجره دیگر هم در حرم مطهر بوجود آمده که معروف ترین آنها، پنجره ای است که در صحن جمهوری اسلامی نصب شده است.
وی افزود: ناگفته نماند که پنجره فولاد محلی برای اجتماع بیماران صعب العلاج، جویای بهبودی و حاجتمندان گرفتار هم به حساب می آید تا جایی که بستن پارچه، قفل و زنجیر به شبکه های پنجره فولاد به تدریج تبدیل به یک سنت برای حاجتمندان و مراجعان به این محل شده است.
