تور مسافرتی: تل آجری یا دروازه کوروش بعد از آن که مدتها ناشناخته بود توسط باستان شناسان کاوش و مسقف شده است و توسط یگان، حفاظت می شود و زمینهای کشاورزی اطراف نیز هبه شدند.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ دروازه کوروش که پیش از ساخت تختگاه تخت جمشید و برای کاخ فیروزی که کاملا تخریب شده، در محوطه شهر باستانی پارسه ساخته شده بود، در سه کیلومتری تخت جمشید قرار دارد و الان از آن دروازه که شبیه به دروازه ایشتار بابل قدیم است، تلی از آجر و خاک باقی مانده است بنابراین به آن تُل آجری می گویند.
داستان کشف این دروازه به زمانی می رسد که باستان شناسان در پروژه از کاخ تا شهر می خواستند بدانند که آیا تختگاه تخت جمشید و بناهای کاخ ها با شهر و پیرامون خود نسبتی داشته یا فقط یک بخش سلطنتی بوده است؟ برای این منظور بررسی های ژئوفیزیک انجام شد و تعداد زیادی کاخ در زمینهای کشاورزی کشف در مراحل بعدی دروازه شناسایی شد. ازاین رو باستان شناسان به این نتیجه رسیدند که در کنار تخت جمشید مجموعه هایی در طول ۳ کیلومتر از تختگاه تا دروازه در حدود ۳۰ هکتار وجود داشته که برای فعالیتهای هنری، رنگ سازی، جواهرسازی، طلاکاری، کوره های صنعتی در مقیاس کوچک برای پودر کردن نوعی استخوان به کار می رفته است. همینطور بناها و کانل های آبی که در این پردیس وجود داشته است. چند سال پیش باستان شناسان ایرانی و ایتالیایی در یک کاوش مشترک در میان سال های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۳ بنای بزرگی را از دوره هخامنشی کشف کردند که احتمال دادند آنرا کوروش بزرگ ساخته باشد در حالیکه تا پیش از این کشف، باستان شناسان تصور می کردند که شهر پارسه توسط داریوش ساخته شده ولی پس از آن فهمیدند که پارسه توسط کوروش و کمبوجیه ساخته شده است. تل آجری یک محوطه باستانی است که هزاران آجر لعابدار در ساخت آن به کار گرفته شده است. دیوارهایش ۴۰ متر ارتفاع تا ۱۰ متر ضخامت دارند و بعضی از نقوش آن تلفیقی از اسطوره های بین النهرین و ایران باستان است. خیلی از این نقوش همانند نقوش به کار رفته در دروازه ایشتار بابل بین النهرین است. شگفتی های این دروازه آجری که در اثر زلزله فروریخت، کتیبه هایی به زبان خط میخی آکدی بابلی است. استفاده از ملات قیر در اندود آجرها و به کار گیری نقش و رنگ در آجرها همچون شگفتی های این بناست.
دروازه بزرگ تر از دروازه ایشتار بابل بوده و کوروش در زمان فتح بابل دستور ساخت آنرا داده بود. این دروازه بزرگ که زمانی به علت زلزله به تلی از خاک وآجر تبدیل شد، حالا زیر دست باستان شناسان قرار دارد تا آجر به آجر آنرا بررسی نمایند و هر بار با شگفتی های جدیدی در ساخت آن رو به رو شوند. علیرضا عسگری چاوردی دیرینه شناس تل آجری در گفتگو با خبرنگار مهر بیان نمود: پلان تل آجری به این شکل است که سازه ای در وسط قرار دارد که ۵ متر میانه آن تا بالا خشتی بوده و ۲.۵ متر هم از دو طرف چپ و راست آجری است. نمای بخش بیرونی و داخلی این پلان آجرهای لعابدار هست. تل آجری در محدوده ۶۰۰ هکتاری بخش فیروزی هست که این بخش ۱۷ محوطه باستانی دارد. در پلان آن کاملا مشخص است که یک اتاق در وسط وجود داشته با ۱۲ متر ارتفاع. این دروازه با این پلان شبیه به پلان در رابطه با ایشتار در بابل بین النهرین کهن هست. با این تفاوت که ابعاد و پهنای دروازه شهر پارسه تخت جمشید بزرگ تر هست چون دروازه پارسه ۲۹ در ۴۰ متر است اما دروازه ایشتار تقریبا ۲۲ در ۲۹ متر است. تل آجری همه تکنیکها و قالب ها متعلق به بابل باستان را دارد. ازاین رو حریم درجه یک تخت جمشید باید مورد حفاظت جدی قرار بگیرد. به علت آنکه پارسه یک پردیس بوده است.
عسگری چاوردی در رابطه با این که چطور میتوان ثابت کرد که این دروازه شبیه به دروازه ایشتار بوده توضیح داد: آجرهای لعابدار دروازه بابل (ایشتار) که کوروش آنرا در سال ۵۳۹ ق. م فتح کرد شامل یک حیوان ترکیبی است که پاهایش عقاب، دستانش شیر، شاخ و صورتش از مار و اژدهاست. این ترکیب نماد سمبلیک از ایزد مردوک، خدای مردوک در میان النهرین باستان است که به آن «موشخشو» می گویند. درست گرافیکی شبیه آن در دروازه پردیس پارسه با پاهای عقاب و دستان شیر دیده می شود نقشی که مشابه ایزد مردوک بابل بین النهرین هست.
عسگری چاوردی که به همراه تیم ایتالیایی در اینجا کار کرده از یافته های جستجوهای دیرینه شناسی در تل آجری اطلاع داد و اظهار داشت: حاصل این کاوش ها، به دست آمدن بیشتر از ده هزار قطعه آجر لعابدار هست که نشان داده است نماهای این دروازه بزرگ و باشکوه دارای آجرهای لعابدار رنگین بوده است.
در این دروازه به طور گسترده ملات قیر استفاده شده که در دوران هخامنشی از خوزستان به پارسه آورده شده است. همینطور علایم و نمادهای معماری به صورت خاص روی آجرها شناسایی شده که به وسیله آن استادکار از بالا می توانسته با این علایم و نمادها خطوط افقی و عمودی آجرها را مشخص نماید. برای حفاظت هم تمام فاصله های بین رج های هر آجر را با ملات قیر که ملات خالص هم نیست پر می کردند. ملاتی که کارکردی شبیه به گل رس داشته است.
عسگری چاوردی از اقدامات حفاظتی در این محوطه باستانی اطلاع داد و اظهار داشت: برنامه ما انجام فاز حفاظت و مرمت و تبدیل تل آجری به یک سایت موزه برای بازدید عموم از دروازه پردیس پارسه است. روی این دروازه به طرف غرب و اَنشان و شوش هست و مسیر واقعی را نشان داده است. شهر های مهم قدیم تخت جمشید و شوش باستان و انشان بود ازاین رو مسیر دروازه به طرف غرب با عنایت به اسناد و الواح منطقی هست. این دروازه بسیار زیبا و باشکوه بوده و شما به شهر پردیسی می رسیدید که دروازه آن رنگین بوده است. فورا به باغات و پردیس هایی که آبیاری می شدند و وارد پارسه می شدید.
وی ضمن اشاره به این که تصاویر سال ۹۰ این تل آجری شبیه به یک تپه خاکی معمولی بود اظهار داشت: حالا سقفی که در این محوطه زدهشده سبب محافظت از آن می شود. بخش فیروزی شهر پارسه ۶۰۰ هکتار است و دارای ۱۷ محوطه باستانی که ما فقط دروازه کوروش را کاوش کردیم. برای آن کانکس و دفتر پژوهشی و نورپردازی و کارشناس گذاشتیم تا این محوطه ها را حفظ کنند.
عسگری از هبه زمینهای اطراف تل آجری توسط مالک زمین ها اطلاع داد و اظهار داشت: صاحب زمین ها لوله های قطور بلندی را تأمین کرده که آب مورد نیاز زمینهای کشاورزی به بیرون محوطه باستانی هدایت شود و داخل محوطه نشود همینطور یگان حفاظت در تل آجری مستقر است و کل ۱۷ محوطه فیروزی را پایش می کند و تحت کنترل دارد. عکس از خلیل امامی
منبع: تور مسافرتی
