یزد، کارگاه مرمتی ایران در آبانی بارانی

به گزارش تور مسافرتی یزد بافت تاریخی زنده شده و شریان هایش بوی کاهگل نم زده می دهند، خصوصا در ایام اخیر که باران آبانماه محکم تر از همیشه بر در و دیوارهای یزد می کوبید ولی در عین حال جنبش مرمت متوقف نشده و نهضت مرمت به شهرستان های یزد هم کشیده شده است.
هر روز در یک گوشه از این شهر صدای کلنگ، ماله کشیدن روی دیوار، زمین خوردن یک تیشه، بندکشی و کف سازی، صدای ماشین هایی با باربندهای پر از آجر، صدای چکمه های فرو رفته در کاهگل و نجواهایی از جنس مرمت به گوش می رسد؛ اینجا یزد است، شهری که بعد از جهانی شدن، جنبش مرمت را یک دفعه تجربه نمود و تبدیل به کارگاهی مرمتی شد، تمام کوچه و خیابان های بافت تاریخی پر شد از کاهگل، گل و آجر و خشت و بعد از ان هم، خانه های کاهگلی پر از جوانانی شد که روزی سکونت در مناطق تاریخی را شاید نوعی بی کلاسی می دانستند.
حالا باردیگر بافت تاریخی زنده شده و شریان هایش بوی کاهگل نم زده می دهند خصوصا در ایام آبان ماه که باران محکم تر از همیشه بر در و دیوارهای یزد می کوبید، جنبش مرمت متوقف نشد و علاوه بر اقدامات کسترده زیاد، شاهد توسعه مرمت ها در این بافت بودیم.
در ابتدا عمده مرمت ها محدود به بافت تاریخی شده بودند ولی اکنون نهضت مرمت به شهرستان های استان یزد هم کشیده شده و پابه پای بافت تاریخی و عرصه جهانی که با شتاب بیشتری درحال مرمت است، شهرستان ها هم دست به کارتر از همیشه شده اند، این مساله از انجایی نسبت به قبل اهمیت دارد که این جریان و جنبش را در ایام پرباران یزد شاهد می باشیم، مرمت هایی که در مقابل باران سرسخت آبان ماه ۱۴۰۰ سپری شدند تا تن هیچ ساختمانی نلرزد هرچند گاهی از گوشه و کنار شهر یز هم خشتی بر خشت دیگر لرزید، ساختمانی نم زده در میبد فرو ریخت اما بازهم، گردشگری، میراث فرهنگی، مرمت و توسعه حافظت محور درحال گسترش است به صورتی که امروز استان یزد مانند کارگاه مرمتی ایران با صدای تق و توق منحصر به فردی جنبش مرمت را به گوش ایران می رساند.
از اول آبان ماه تا امروز که روزهای پایانی این ماه است، طرح های خرد زیادی اجرا شده که محدود به خانه های مردم و بخش خصوصی است اما به اهتمام داره کل میراث فرهنگی، شاهد اجرای طرح های مرمتی هستیم که نوای مرمت را به گوش ایران و ایرانی می رساند.
باغ جهانی دولت آباد
«مجید علومی» از مرمت بخشی از پشت بام باغ جهانی دولت آباد واقع در محله چهار منار یزد خبر می دهد و می گوید: از آنجاییکه قدمت این بنا به دوران افشاریه و زندیه باز می گردد، عملیات مرمت پشت بام حرم سرا، اسطبل زمستانه و بخشی از عمارت کوشک در این باغ تاریخی شامل جمع آوری لایه های فرسوده پشت بام، اجرای کاه گل و شیب بندی پشت بام، کف فرش با آجر سنتی و ملاط نیم کاه، اندود کاه گل، سیم گل و دم گیری دیوارها بوده است.
مرمت در جای جای یزد
«محمدرضا فلاحتی» با بیان اینکه مسجد زاویه بنایی متعلق به دوران صفوی و در محله تاریخی سردوراه یزد است، اظهار می کند: امروزه از بنای قدیمی مسجد زاویه تنها سردر مسجد و بخش هایی از آب انبار آن باقی مانده و گویا این بقایای مجموعه بزرگی شامل مسجد، بقعه، کتابخانه، حمام، بازار، حسینیه و آب انبار است.
وی ادامه می دهد: مرمت مسجد زاویه شامل استقامت بخشی دیوارها، کاه گل کاری و اندود کاه گل به صورت ته کش و روکش و بندکشی شروع شده است.
وی در ادامه، با اشاره به اینکه قدمت این خانه به دوران قاجار مربوط می شود، می گوید: خانه پاکدل در خیابان مسجد جامع یزد، جنب بقعه سیدرکن الدین واقع شده است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان یزد با بیان اینکه خانه پاکدل از خانه های تاریخی یزد است می گوید: مرمت این بنا به صورت بندکشی، گچ کاری و اجرای سقف توسط نیروهای امانی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد انجام شده است.
وی ضمن اشاره به این که مرمت و بهسازی اماکن تاریخی به منظور پیشگیری از گسترش صدمه ها و تخریب آنها انجام می شود، می‎گوید: بقعه سید گلسرخ در محله سرچم از محلات بافت تاریخی یزد واقع شده و متعلق به قرن نهم هـجری قمری است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان یزد ضمن اشاره به این که بنای این بقعه از یک سالن با سقفی به صورت طاق و تویزه و فضای گنبد خانه تشکیل شده، ادامه می دهد: داخل بقعه صورت یک قبر مشاهده می شود که طبق کتیبه منصوب بر آن، قبر سید معز الدین بن شرف الدین علی بن شمس الدین محمد بن تاج الدین است.
وی اضافه می کند: اقدامات مرمتی در این طرح شامل استقامت بخشی بنا، بندکشی، آجرفرش و ازاره چینی توسط نیروهای امانی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد انجام شده است.
مرمت مسجد آقای ابرکوه
«حمید مشتاقیان» ضمن اشاره به مرمت مسجد آقا در ابرکوه اظهار می کند: مسجد کهن و تاریخی در مرکز بافت تاریخی ابرکوه و در محله دروازه میدان این شهرستان واقع شده و با عنایت به شروع فصل بارندگی و به منظور حفاظت از آثار تاریخی، مرمت استحفاظی مسجد آقا توسط نیروهای امانی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ابرکوه آغازشده است.
وی اضافه می کند: اقدامات مرمتی در این بنا به صورت برچینی کاه گل های فرسوده، استقامت بخشی و کاه گل پشت بام انجام می شود.
مرمت آب انبار پای پتک بافق
«لیلی رنجبر» از مرمت انبار پای پتک یکی از بناهای پرارزش موجود در مرکز محله پای پتک یاد می کند و می گوید: در سالهای اخیر هیچ گونه اقدام مرمتی و حفاظتی نسبت به این بنای پرارزش صورت نگرفته و تغییرات فیزیکی باعث صدمه های جدی به این بناشده بود.
وی اضافه می کند: این آب انبار یکی از بزرگ ترین آب انبارهای شهرستان بافق است که در کنار حسینیه و مسجد پای پتک و در بافت تاریخی محله میانگاه قرار دارد.
رنجبر با بیان اینکه مرمت این آب انبار از مهرماه سالجاری آغازشده می‎گوید: با انجام اقدامات مرمتی شامل استقامت بخشی، تراشیدن اندود کاه گل های فرسوده، ازاره چینی پای آب انبار، اصلاح پوشش نهایی سقف مخزن، اندود کاه گل بدنه و زیربندی ریشه آب انبار به پایان رسید.
وی اضافه می کند: مرمت این بنای پرارزش با حمایت مالی فرمانداری شهرستان بافق و به منظور ساماندهی بافت تاریخی مرکز محله پای پتک انجام شده است.
مرمت در بافت تاریخی میبد
«مهرداد ذوالفقاری» اظهار می کند: با عنایت به بارندگی روزهای گذشته در شهرستان میبد و تخریب بخشی از این ساباط، به منظور جلوگیری از صدمه بیشتر، مرمت اضطراری ساباط تاریخی فیروز آباد شروع شد.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان میبد اضافه می کند: استقامت بخشی، مرمت قسمت های صدمه دیده طاق ضربی با خشت، اجرای ازاره نما و اندود کاه گل، کاه گل پشت بام و دوخت و دوزِ سقف های صدمه دیده همچون اقدامات اجرایی در این طرح مرمتی است.
وی خاطرنشان می کند: مرمت اضطراری این بنا توسط نیروهای امانی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان میبد انجام می شود.
مرمت میراث ایلخانی اردکان
«محمود ادیبان» هم با اشاره به اینکه روستای هفتادر در دهستان عقدا از توابع شهرستان اردکان استان یزد واقع شده، می گوید: بافت تاریخی این روستا دارای ساختاری متراکم و به هم پیوسته است و در یک حصار خشتی چینه ای با چهار دروازه به نامهای دروازه زینب، دروازه بز گله کن، دروازه صحرا و دروازه شمس محصور بوده که در قرن هشتم هـجری قمری به گرد آن بارویی کشیده شده است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اردکان ادامه می دهد: قدمت بازارچه تاریخی این روستا را با عنایت به مسجد ایلخانی مجاور آن، میتوان به این دوران نسبت داد.
ادیبان ضمن اشاره به این که مرمت این بازارچه سنتی با مشارکت دهیاری روستا انجام می شود، مهم ترین اقدامات اجرایی در این پروژه را پی کنی و شفته ریزی زیر دیوار باربر، اجرای دیوار با ملات گل و آهک، پی بندی دیوارها، اجرای ازاره و بندکشی آن، اجرای سیم گل و دم گیری بازارچه، اجرای سقف خشتی و جمع آوری بتن های کف بازارچه عنوان می کند.