تور مسافرتی: ساعت ۱۹ پنجشنبه ۲۱ تیرماه شاید هیچ وقت از یاد تاریخ کهن شهر ساری پاک نشود، عصری که شعله های آتش بر قلب مسجد جامع تاریخی هزار ساله این شهر زبانه کشید و داغ آن را بر دل مردمان شهر گذاشت.
روزگاری نه چندان دور این مسجد، کهن ترین مسجد دیار علویان در سرزمین طبرستان بود، مسجدی جزء معدود مساجد تک ایوانی ایران و هم عصر مساجدی مانند فهرج یزد و تاریخانه دامغان…اما این پیرفرتوت نتوانست همانند سیمرغ از آتشی که بر وجودش شعله ور شد دوباره متولد شود و جز تن تب دار و رو به احتزار دیگر از آن چیزی باقی نمانده است.
تاریخ سوخته کهن شهر ساری از چهار شبستان برخوردار بوده است که شبستان جنوبی مربوط به دوره قاجار بوده و سه شبستان دیگر به دوره پهلوی باز می گردد. مسجد در ادوار مختلف بخصوص در زمان پهلوی اول و قاجار به کرات بازسازی و مرمت شده است، پیشینه تاریخی بنا طبق مستندات متون قدیمی به اوایل اسلام بر می گردد، از اینکه بنا در دوران خلافت بنی عباس بنیان گذاشته شده اختلافی وجود ندارد اما سخن در بنیانگذار است، عده ای بعد از شکست اسپهبد خورشید، ابو الخصیب و گروهی، یحیی بن یحیی را بنیانگذار می دانند اما همگی به بنیان آن در سال ۴۱۱ هجری قمری تقریباً متفق القولند.
این مسجد سه محراب داشته و سر در ایوان با کاشی های معرق و کتیبه کوفی تزئین شده بود، سقف ورودی شمالی دارای تزئینات رسمی بندی و بام بنا تمامی سفالپوش بوده و در سال ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت۲۲۷۲ بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
*مرگ تاریخ در پنجشنبه ای شوم
شامگاه پنجشنبه ۲۱تیر ماه ۱۳۹۷ در گرمای ۳۵ درجه ای مرکز استان مازندران ناگهان سوزشی در دل کهن ترین مسجد طبرستان افتاد، آتشی که تمام وجود بنا را گرفت. آتشی که طبق نظر کارشناسان به علت اتصلات برقی و گرمای هوا دامان مسجد را گرفت، به ناگاه آن چنان اوج گرفت که دیگر رمقی برای زنده ماندن در جان بنا نماند و پروانه وار در خرمن شعله ها رقصید و به خاکستر مبدل شد.
جمعیتی که همیشه در مسجد حضور داشتند این دفعه حول مسجد سوخته گرد آمده بودند، بازاریانی که نمی دانستند برای سوختن مغازه های خود و کسب و کار از دست رفته بگریند و یا مسجدی که از کودکی با پدر و مادر به آنجا آمده و آداب اولیه نماز را آموخته بودند.
شعله ها بی رحمانه در پیچ مناره ها بالا می رفت و مردم چاره ای جز تسلیم در برابر لهیب آتش نداشتند؛ ۲۱ تیرماه سال ۹۷ پلاسکویی دیگر این دفعه در مازندران رقم خورد و تاریخ پایتخت طبرستان را به کام خود فرو برد، غمبارتر از سوختن مسجد این است که این بنا اخیرا بازسازی شده بود، اما علت حادثه اتصالات سیم های برق بوده و این یعنی مرمت اصولی در این سازه قدیمی صوت نگرفته است.
این روزها مناره های سوخته مسجد با کبوترانش به شدت خودنمایی می کند، کبوترانی که بعد از خاموش شدن شعله آتش چه وفادارانه این دفعه به مناره های سوخته بازگشتند…
*قلب مردم از سوختن مسجد جامع جریحه دار شد/ تشکیل ستاد بازسازی
محمد اسلامی، استاندار مازندران، در همان ابتدا و پس از خاموش شدن آتش در محدوده مسجد درنشست بررسی بازسازی و بهسازی مسجد جامع ساری با اشاره به اینکه سوختن مسجد جامع ساری قلب مردم را جریحه دار کرده است از تشکیل ستاد بازسازی و احیای آن اطلاع داد و اظهار نمود: سه کار مهم انجام شده است؛ اول اینکه ستاد بازسازی مسجد به ریاست استاندار تشکیل شد و مسئولان ذیربط عضو این ستاد هستند و در گام دوم، شهرداری ساری مجری بازسازی و بازآفرینی مسجد معرفی شده است. بازسازی مسجد از محل منابع ملی، استانی، اوقاف و کمک های مردمی انجام و در ستاد بازسازی حساب بانکی افتتاح می گردد تا کمک های مردمی جمع آوری شود.
استاندار مازندران با بیان این که به این جمع بندی رسیدیم که ساختار جدید و سازه جدید جایگزین سقف چوبی مسجد شود خاطرنشان کرد: سیستم پیشرفته گرمایشی و سرمایشی و اطفای حریق برای مسجد و حوزه علمیه پیش بینی شده است. هیئت امنای مسجد موظف شدند یک مدیر را تعیین کنند و باید شرح وظایف هیئت امنا و مدیر مشخص شود و فرد مسئول در برابر اقدامات پاسخگو باشد.
وی با بیان این که با مدیریت معاون عمرانی استاندار مقرر شد، اماکن مشابه در سطح استان شناسایی و بازبینی صورت گیرد تصریح کرد: این بزنگری سبب می گردد نارسایی های ایمنی بناها احصا شده و به دست اندرکاران و متولیان برای مدیریت و رفع مشکلات مسائل ابلاغ شود.
*احتمال حریق مجدد در مسجد جامع ساری
علی رشیدی معاون فنی شهرداری ساری در گفت و گو با ایسنا در مورد وضعیت فعلی مسجد جامع ساری تصریح کرد: هم اکنون نیروها در حال جمع آوری نخاله های باقی مانده بعد از آتش سوزی هستند. همینطور کارهای کنترل به جهت عدم حریق مجدد در دستور کار قرار داشته و در حال انجام می باشد. از آنجایی که بیشتر تجهیزات به کار رفته در این معماری از چوب بوده و با عنایت به گرم بودن هوا احتمال حریق مجدد وجود دارد. به علت احتمال حریق مجدد، ناظرین در مسجد کارهای کنترلی را انجام می دهند که مبادا به علت گرمای هوا آتش های پنهان دوباره قوت بگیرد.
وی در مورد وضعیت بازسازی مسجد تصریح کرد: با عنایت به اینکه مسجد بنای معمولی نبوده، نیازمند دقت کارشناسانه است که مشخص شود چه مقدار زمان برای بازسازی آن مورد نیاز است. از آنجائیکه صفر تا صد کار دست ما نیست و این بنای تاریخی متولیان دیگری هم دارد باید طی جلساتی زمان شروع، اجرا، اتمام و هزینه های کارشناسی و ارزیابی آن با هماهنگی میراث فرهنگی و استانداری مازندران صورت گیرد.
رشیدی با بیان این که این مسجد میراث فرهنگی شهر ساری بوده و متاسفانه حریق به سرعت کل مسجد را در برگرفت، خاطرنشان کرد: در این راستا شش ایستگاه آتش نشانی با ۱۳ خودرو و ۱۰۰ نیرو در مرحله اولیه اطفاء حریق در محل حادثه حضور بهم رساندند. ۲۰۰ نیروی آتش نشان در این عملیات حضور داشت و با تلاش همه نیروهای حاضر در این حادثه از سرایت این آتش سوزی به خیابان های اطراف و بازار ساری جلوگیری شد.
*۲۵ نفر در حادثه آتش سوزی مسجد جامع ساری مصدوم شدند/ حال همه مصدومان خوب است
زکریا اشک پور، سخنگوی اورژانس مازندران هم در مورد آخرین وضعیت مصدومین حادثه اظهار نمود: ۲۵ نفر در حادثه آتش سوزی مسجد جامع ساری و بازار مصدوم شدند. ۱۷نفر در محل حادثه درمان سرپایی شده و ۸ نفر به بیمارستان ارجاع داده شده بودند. هم اکنون تمام کسانی که در خلال روز گذشته در بیمارستان های امام خمینی(ره)، بوعلی و فاطمه زهرا(س) ساری بستری بودند، ترخیص شدند.
*کوتاه ترین زمان ممکن برای بازسازی مسجدجامع در نظر گرفته شده است
عباسعلی رضایی، فرماندار شهرستان ساری هم در گفت و گوبا ایسنا اظهار نمود: هم اکنون سازمان گردشگری مکلف شد سریعا با کارشناسی حادثه میزان خسارت را برآورد کند.
وی با بیان این که بعد از کارشناسی، برای تهیه طرح و نقشه جدید برای بازسازی مسجد اقدام خواهد شد اظهار داشت: تمام تلاش ها بر این است تا در کوتاه ترین زمان ممکن این بنای تاریخی بازسازی شود.
*خسارت سنگین به بدنه تاریخ ساری وارد شد
سیف الله فرزانه، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران هم با اشاره به ثبت ملی مسجد جامع ساری و ابراز تاسف از وقوع آتش سوزی در آن اظهار داشت: بازدید اولیه توسط کارشناسان میراث فرهنگی انجام و اجازه آوار برداری و جمع آوری نخاله در مسجد به شهرداری داده شد و هم اینک آواربرداری شروع شده است.
وی با اشاره به این که بعد از انجام مراحل کارشناسی، بازسازی به فوریت آغاز می شود، اظهار نمود: ترافیک سنگین سه راه مولا مجدالدین، کوچه های باریک، کمبود ماشین اطفای حریق، نبود تجهیزات ایمنی مناسب و نبود ناوگان هوایی آب پاش سبب شد تا خسارت زیادی به تاریخ ساری وارد آید. میراث ثبت شده ملی باید بیش از پیش مراقبت از آن صورت گیرد، چونکه بعد از تخریب دیگر جبران آن غیرممکن است.
به گزار ایسنا، از مسجد سوخته دیگر صدای اذان نمی آید، اما این روزها مردم طبق عادت اما با دلی گرفته در وقت نماز دور این بنای به خاکستر نشسته اقتدای عشق می کنند و در دل بارقه ای امیدی بر اینکه شاید دوباره صدای اذان از مناره های سوخته مسجد شنیده شود می نشانند.
گزارش از راضیه عنایتی و سارا ربیعی، خبرنگاران ایسنا