تور مسافرتی: اصفهان – با وجود دسترسی به یک لایه خشتی باستانی بسیار مهم در فصل ششم جستجوهای تپه اشرف که تاریخ اصفهان را به قبل از هخامنشی می رساند، کمبود بودجه سبب شده تا کاوش ها متوقف شود.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها – فاطمه کازرونی: تپه اشرف با رمز و رازهایی که قرن هاست در قلب خویش از چشم آدمیان پنهان نگه داشته، سال های سال است که در راه رفت وآمد اصفهانی ها از پل بزرگمهر به سمت پل شهرستان خفته است، هر بار صدای گام های کوتاه و بلند آدمیان رویای شیرین «سارویه» را در هم می شکند، هر چند سال یک بار تپه اشرف زبان به بازگویی رازهای تاریخی اش می گشاید، باستان شناسان میهمان بستر خاکی اش می شوند و سرانگشتانشان با دقت تمام گنج های فرهنگی درون تپه را کاوش کند اما زمانی بیش نمی گذرد که کمبود بودجه بر تن «کهن دژ» اصفهانی ها بار دیگر زخمه تنهایی می زند و همه رهایش می کنند تا چندین و چند سال بعد، در این زمان ها هر بار خبری ناخوشایند از کناره های شمالی زاینده رود می رسد، گاه سارویه از هجوم افراد بی فرهنگ زخم می خورد و گاه زمین های خاکی اش خوابگاه افراد معتاد یا ولگرد می گردد.
در فصل ششم کاوش در تپه اشرف که اخیرا به آخر رسیده است، یک لایه باستانی مربوط به دوران هخامنشی و قطعات سفالی از این دوران کشف شد که بسیار حایز اهمیت است اما به قول جعفری زند، سرپرست هیئت دیرینه شناسی تپه اشرف مشخص نمی باشد فصل بعدی کاوش چه زمانی صورت گیرد و این تهدیدی برای تپه ای باستانی اصفهان است که درست در دل اصفهان و یک از مناطق خوب شهری واقع شده است، تپه اشرفی که به کهن دژ و سارویه هم شهرت دارد.
در ارتباط با این مورد با علیرضا جعفری زند، دیرینه شناس معروف کشور و سرپرست هیئت دیرینه شناسی تپه اشرف اصفهان به گفت وگو نشستیم.
آقای جعفری زند، در فصل ششم کاوش در تپه اشرف چه یافته هایی به دست آمد و از نظر دیرینه شناسی تا چه میزان داری اهمیت است؟
در این فصل کاوش که بعد از سه سال وقفه انجام و ۴۰ روز به طول انجامید، یک لایه باستانی مربوط به دوران هخامنشی و قطعات سفالی از این دوران کشف شد. همینطور در این کاوش ها یک دیوار خشتی پیدا شد که از نظر دیرینه شناسی بسیار اهمیت دارد.
ساختار معماری خشتی این دیوار بسیار خاص است چراکه چنین نمونه ای از دیوارهای خشتی را در جستجوهای دیرینه شناسی پنج فصل گذشته تپه اشرف و در ساختار معماری هیچ نقطه دیگری از اصفهان تابحال مشاهده نشده است.
با کشف این لایه باستانی تاریخ تپه اشرف به اواخر قرن پنجم پیش از میلاد (دوره هخامنشی) می رسد.
احتمال کشف لایه های باستانی مربوط به دوره های قدیمی تر هم در فصل های جدید کاوش این تپه وجود دارد؟
ما در فصل های بعدی کاوش حتی امکان دارد به لایه های قبل از دوره هخامنشی هم دست پیدا نماییم چراکه سفال های موجود نشان می هد تداوم سنت و یک اسکان طولانی در تپه اشرف وجود داشته است که تاریخ تپه اشرف را به دورانی بسیار پیش تر از دوران کنونی هم می رساند.
بر این اساس انتظار داریم با عنایت به یافته های جدید در تپه اشرف در فصل های جدید، حتی به لایه هایی از دوره ایلامی و چهار و یا سه هزار و پانصد سال پیش دست پیدا نماییم.
فصل بعدی کاوش در تپه اشرف چه زمانی آغاز می شود؟
هم اکنون فصل ششم کاوش در تپه اشرف به آخر رسیده است اما متاسفانه در شرایط فعلی ادامه کاوش ها برای ما مقدور نیست و زمان دقیقی از ادامه کاوش در دست نداریم، این در شرایطی است که برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در ارتباط با دیوار خشتی کشف شده و اینکه متعلق به چه دوره ای است نیاز به ادامه کاوش ها داریم.
دلیل اصلی توقف جستجوهای تپه اشرف چیست و چه صدمه هایی به دنبال دارد؟
از سال های گذشته تابحال بزرگ ترین مشکل ما در تداوم بخشیدن به جستجوهای تپه اشرف کمبود بودجه است، بدیهی است که جستجوهای تپه اشرف باید ادامه داشته باشد اما میان فصل پنجم و ششم این کاوش ها هم سه سال وقفه افتاد.
بر این اساس حرکت در جهت گاه نگاری تپه اشرف خود در تبیین اهمیت این تپه باستانی دارای اهمیت ویژه ای است به شکل منقطع انجام می گردد و سال های سال ما را از کشف تاریخ و فرهنگ در رابطه با این تپه و در واقع اصفهان عقب می اندازد.
به نظر می رسد جستجوهای جدی در تپه اشرف نیازمند تخصیص بودجه ملی است، در این ارتباط آیا تمهیدی اندیشده شده است؟
من هم اعتقاد دارم که باید یک بودجه جداگانه در سطح ملی به تپه باستانی اشرف اختصاص یابد، به شکلی که جستجوهای آن تداوم داشته باشد و این در شرایطی است که بعد از آخر هر فصل از کاوش این نگرانی وجود دارد که ادامه کاوش ها به چه زمانی موکول خواهد شد؟!
با ادامه این روند اطلاعات در ارتباط با این تپه باستانی مهم منقطع باقی می ماند و این درحالی است که در ارتباط با چنین تپه های باستانی مهمی باید دو تا سه فصل در سال کاوش صورت گیرد، اکنون سوالات بسیار زیادی برای ما بوجود آمده است که پاسخ آنها در زمان گم می گردد.
به طور معمول برای تپه های باستانی حریم خاصی تعیین می شود، وضعیت تپه اشرف از نظر حریم و حفاظت چگونه است؟
پس از گذشت این همه سال از اولین کاوش ها در این تپه، هنوز هیچ حریمی برای آن تعیین نشده است آن هم در شرایطی که تپه اشرف در داخل شهر اصفهان قرار دارد.
علاوه بر عدم تعیین حریم، تپه اشرف از نظر حفاظتی هم وضعیت خوبی ندارد، قرار بر این بود که دور تا دور تپه حصارکشی شده و دارای نگهبان باشد و این اتفاق در طول سال های گذشته رخ نداده است.
با توجه به این موارد تپه اشرف در معرض صدمه های مختلف ناشی از رفت وآمد افراد مختلف است.
از نظر دست اندازی سارقان آثار تاریخی و جستجوهای غیر قانونی تابحال مورد خاصی در تپه اشرف مشاهده شده است؟
خوشبختانه تابحال چنین موردی را در تپه اشرف شاهد نبودیم اما رفت و آمدهای مداوم آدمیان، عبور موتور سیکلت و دوچرخه و تردد در حریم آن خود تخریب هایی را به همراه دارد.
در این سال ها اگر کند و کاوی هم در تپه اشرف انجام شده است به منظور یافتن اشیای عتیقه نبوده است بلکه بیشتر تخریب عمدی را در بعضی قسمت ها شاهد بودیم که البته مورد مرمت قرار گرفتند اما بار دیگر تخریب شدند.
برترین چاره رسیدن به تخصیص بودجه ثابت ملی توسط مسئولان و یک کاوش متداوم در تپه اشرف چیست؟
یک نکته مهم در ارتباط با تپه اشرف وجود دارد و آن اینکه در صورت تبدیل آن به «سایت موزه» خیلی از مشکلات ان همچون کمبود بودجه تخصیصی رفع می گردد.
بدون تبدیل به سایت موزه، بودجه خاص برای تپه اشرف اختصاص نخواهد یافت بلکه همانند دیگر نقاط کشور، یک بودجه کلی از جانب سازمان میراث فرهنگی برای بناهای تاریخی اختصاص پیدا می کند و با عنایت به اینکه اصفهان آثار تاریخی بسیار زیادی دارد که نیازمند مرمت های دوره ای هستند طبیعی است که بودجه ای برای تپه اشرف باقی نمی ماند یا بسیار اندک است.
این در حالی است که در خیلی از دیگر شهرهای کشور شاهد چنین موضوعی یعنی فراوانی آثار نیازمند مرمت نیستیم و مسئولان میراث هم بر این امر اذعان دارند.
در شرایط فعلی هرگاه امکان کوچکی فراهم گشته است میراث فرهنگی به منظور پژوهش بودجه ای در اختیار ما گذاشته است ازاین رو تنها چاره این است که بودجه جداگانه ای از بودجه مرمت آثار تاریخی اصفهان توسط مسئولان سازمان میراث فرهنگی به تپه اشرف اختصاص داده شود.