به گزارش تور مسافرتی یک پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی، متروکه و مخروبه شدن خانه های بافت تاریخی را بزرگترین تهدید برای این بافت جهانی عنوان می کند و در حین حال یزد را پیشتاز در حوزه حفاظت از بافت های تاریخی و مشارکت مردمی در این عرصه می داند.
ساشا ریاحی مقدم در گفتگو با خبرنگار ایسنا در این رابطه می گوید: زمانی که بافت و خانه های تاریخی، خالی از سکنه می شوند، دیگر مورد مرمت مستمر و دوره ای قرار نمی گیرند و به محض هر گونه صدمه به علت نبود سکنه و بی اطلاعی مالکان، نسبت به رفع آن اقدام نمی گردد و اندک اندک این صدمات تا تخریب کامل آن پیش می رود.
وی که رفع این تهدیدها را مستلزم مشارکت مردم و ساکنان بافت تاریخی می داند، تصریح می کند: وسعت بافت های تاریخی شهری و روستایی زیاد است و از جانب دیگر، اعتبارات دولتی و دستگاه های مربوطه هم جوابگوی این نیاز گسترده نیست.
ریاحی مقدم، وضعیت بافت جهانی شهر تاریخی یزد را مطلوب و یزد را پیشتاز در حوزه حفاظت از بافت تاریخی عنوان می کند و می گوید: یزد در زمینه مشارکت های مردمی حتی در حوزه حفاظت از بافت های تاریخی عملکرد قابل قبولی دارد و در تمام کشور مثال زدنی است به صورتی که حفاظت از بافت تاریخی نه تنها در شهر یزد بلکه در تمام استان به یک مطالبه مردمی و پویش تبدیل گشته و با روند فعلی، آینده یزد بسیار درخشان است.
امکان زندگی مدرن در بافت های تاریخی مهیاست
مشاور اداره کل میراث فرهنگی استان یزد، مهمترین راهکار رفع مشکل سکونت در بافت های تاریخی را تأمین زیرساخت های لازم به منظور احیای زندگی در این بافت ها می دادند و می گوید: مهیا کردن زیرساخت ها به معنای اعمال تغییرات در بدنه بافت مانند تعریض خیابان ها و ایجاد بناهایی ناهمسان نیست بلکه باید در چارچوب ایجاد شرایط و تسهیلاتی هر چند جزئی و کوچک مانند ساماندهی معابر، ایجاد زیرساخت های امدادی و بهداشتی اعمال شود.
وی با اشاره به ضرورت روی آوردن به طرح های محرک به منظور ترغیب زندگی در بافت تاریخی، تصریح می کند: بافت تاریخی، ظرفیتی بسیار گسترده است و امکان زندگی لوکس، مدرن و بروز در این بافت کاملاً مهیاست اما خیلی از مردم از مسئله و شکل صحیح آن آگاه نیستند و زندگی در این خانه ها را به شکلی در سطح پایین می پندارند در حالیکه رجوع به الگوهای بین المللی کاملاً روشنگر این مورد است.
ریاحی مقدم در این رابطه اضافه می کند: بهترین اقدام در این زمینه ایجاد الگوهایی برای مردم در بافت تاریخی است به عبارتی مراکز دولتی می توانند با خریداری و تجهیز به امکانات بروز ولی با حفظ اصالت ها و ارزش گذاری های بناهای تاریخی، الگوهای مورد نیاز مردم را معرفی کنند تا با مشاهده ی این الگوها، سبک زندگی خود در این خانه های تاریخی را تغییر دهند.
وی ایجاد محرک های تشویقی و انگیزشی را از دیگر راهکارهای این موضوع، عنوان و اظهار می کند: اگر شرایط خاصی مانند تخفیف هایی در پرداخت میزان عوارض، مالیات و هزینه های انرژی اعمال شود، فرد نسبت به خریداری یا مرمت خانه خود ترغیب خواهد شد.
پیوند اقتصاد و بافت تاریخی مهمترین راه حفظ آن
پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی، پیوند معیشت و اقتصاد جوامع محلی بافت های تاریخی به حیات این بافت ها را عاملی تحریک کننده و مؤثر در حفظ این بافت ها برمی شمارد و تصریح می کند: زمانی که پای درآمد و صرفه اقتصادی وسط باشد، فرد نسبت به سرمایه ای که تأمین کننده اقتصاد زندگی اوست، احساس مسئولیت می کند.
وی توسعه گالری ها، هتل ها، کافی شاپ ها و سایر مراکز اقتصادی را نشانه های مثبتی در پیوند زندگی و اقتصاد به بافت های تاریخی عنوان و تاکید می کند: تنها ابزار حفظ بافت های تاریخی، مشارکت مردم و ساکنان این بافت هاست و در غیر این صورت نمی توان مسئله متروکه و مخروبه شدن بافت های تاریخی را با در نظر داشتن قوانین قابل حل دانست بنابراین رفع این چالش ها به ایجاد انگیزه هایی به منظور زندگی در این بافت ها وابسته است.
ریاحی مقد م، فروش خانه های بافت تاریخی به افراد غیربومی را هم چالش دیگری در بافت های تاریخی مانند بافت تاریخی یزد می داند و ابراز می کند: زمانی که ارزش افزوده بافت های تاریخی افزایش می یابد، افراد زیادی نسبت به فروش خانه هایشان وسوسه می شوند، در حالیکه نمی دانند با فروش این خانه ها، سرمایه های بزرگی را از دست می دهند که شاید دیگر توان بازخرید آنرا نداشته باشند.
وی تنها راهکار مقابله با این چالش را آموزش جامعه محلی بافت های تاریخی عنوان می کند و در اینباره ادامه می دهد: این جامعه باید این سرمایه ها را بشناسد و از نحوه بهره برداری از آن آگاه شود ضمن این که از بنای پرارزش تاریخی خود هم محافظت می کند.
ریاحی مقدم تصریح می کند: حضور تعداد زیادی از گردشگران بخصوص در روزهای پیک مسافر نیازمند زیرساخت هایی مربوط به فاضلاب، آب آشامیدنی، دفع زباله و موارد مختلفی است که باید به مرور تأمین شود تا با مشکل ورود جمعیت به این بافت ها روبرو نشویم چون که بافت های تاریخی هم گنجایش مشخصی دارند.
آغاز پویش پایش محلات بافت جهانی یزد
علیرضا پورسلمان، جانشین پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد هم از آغاز پویش پایش محلات بافت تاریخی یزد و حریم عرصه جهانی این بافت خبر می دهد و به خبرنگار ایسنا می گوید: در این پویش، از کارشناسان و مردم به منظور همکاری با نیروهای پایگاه میراث جهانی شهر دعوت می شود تا از این طریق مشکلات هر محله، شناسایی و بررسی شود.
وی با بیان این که تابحال شش محله از مجموع ۱۷ محله بافت تاریخی شهر پایش شده است، می گوید: البته امکان رسیدگی به تمام مشکلات این محلات تاریخی با عنایت به گستردگی و وسعت بافت دشوار است بنابراین از آنجایی که حفظ بافت تاریخی از مهمترین مسائل برای جهانی ماندن آن است، رفع مشکلات بخصوص مسئله امنیت بافت حائز اهمیت می باشد.
این مسئول، خانه های متروکه را عمده ترین مشکل بافت تاریخی شهر، عنوان و اضافه می کند: این بناها در معرض بیشترین صدمه هستند بنابراین باید در مورد مسئله امنیت بافت به صورت جدی کار شود که بهترین ناظر در این زمینه هم مردم و ساکنان بافت تاریخی هستند.
پورسلمان با اشاره به اتمام پایش محلات بافت تاریخی در بازه زمانی دو ساله تصریح می کند: پس از پایش وارد فاز برنامه ریزی راهبردی خواهیم شد و مشکلات هر یک از محلات را طبق اولویت بندی های این چشم انداز مورد بررسی قرار خواهیم داد.
