تور مسافرتی: نشست خبری نوزدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی با بیان جزئیاتی از برگزاری این آیین که از ۱۹ مرداد شروع می شود و تاکید بر در خطر بودن این میراث برگزار گردید.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از ایسنا، نشست خبری نوزدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی دوشنبه (۱۴ مردادماه) با حضور داوود فتحعلی بیگی دبیر جشنواره، علی محمد سعادتی شهردار منطقه ۱۲، حمیدرضا اردلان دبیر بخش سمینارها، پیمان شریعتی دبیر اجرایی، محمدحسین ناصربخت قائم مقام جشنواره، اکبر رضوانیان مدیر اجرایی و هماهنگی بخش کاشان و مدیران بخش های مختلف جشنواره در عمارت کاظمی واقع در محله امامزاده یحیی در اودلاجان برگزار گردید.
می گفتند در این قبر مرده ای نیست
داوود فتحعلی بیگی دبیر این رویداد هنری در ابتدای این نشست بیان کرد: زمانی افرادی به من می گفتند در این قبر مرده ای نیست و بی خود بالای سر آن گریه نکن! ای کاش دوستانی که این حرف را می زدند امروز بودند تا ببینند حدود ۵۰۰ تقاضا داشته ایم و الان ۱۵۰ اثر در بخش های مختلف جشنواره حضور پیدا کرده اند. امسال از کودک چهار – پنج ساله تا پیرمرد هفتادوچندساله در این جشنواره شرکت کردند. همینطور وقتی آمارها را نگاه می نماییم مشخص است که دو سوم استان های کشور در این جشنواره حضور دارند. این آمارها مفهوم دارد.
او افزود: خوشحال هستیم که بیشترین آمار برای تحصیل کرده های فوق لیسانس بود و دانشگاهیان به نمایش های آیینی و سنتی توجه دارند. این نشان داده است تجربه پیشینیان اگر مورد استقبال هنرمندان تحصیل کرده قرار نمی گرفت چه بسا بخشی از آن از دست می رفت. ۳۰ سال از آغاز نخستین دوره جشنواره می گذرد و امسال بخش خصوصی و استان کاشان در این رویداد شرکت دارند. شهرداری منطقه ۱۲ تهران هم از میزبانان این جشنواره است.
دانشگاه ها به فکر دایر کردن رشته نمایش های آیینی و سنتی باشند
دبیر این جشنواره اضافه کرد: ما به گذشته نگاه نکردیم که فقط تکرار نماییم بلکه می خواستیم بدانیم چه ره آوردی برای امروزمان داریم. امیدوارم همان گونه که تابحال حمایت هایی از ما شده است، دانشگاه ها هم به این نکته واقف شوند و هرچه سریعتر به فکر دایر کردن رشته نمایش های آیینی و سنتی باشند.
فتحعلی بیگی در سخنان خود به جایزه «جلال ستاری» هم اشاره نمود و گفت جایزه این بخش به برخی از پژوهشگران در کاشان اهدا خواهد شد.
برای حفظ تعزیه به چند تیم ملی احتیاج داریم
او اضافه کرد: تعزیه فقط همین مجالسی که در روزهای عزاداری برگزار می گردد نیست. ما بیشتر از ۵۰۰ عنوان مستقل شبیه نامه داریم. سیاستی که ما داشتیم این بود که در جشنواره به سمت مجالس سوگواری نمی رویم و برگزاری جشنواره سبب شده اهمیت این هنر بالا برود. متاسفانه ما در تهران مرکز معینی نداریم و سال هاست که پیگیر این مورد هستیم تا این میراث از دست نرود. ما در زمینه حفاظت و گسترش تعزیه به چند تیم ملی احتیاج داریم. اگر در این ۳۰ سال امکاناتی را که درخواست کرده بودیم به ما می دادند الان تمام ایران را تسخیر کرده بودیم ولی علیرغم این کاستی ها استقبال مردم فراوان است چونکه این جشنواره ریشه های مردمی دارد.
آماری از بخش سمینارهای جشنواره
در ادامه حمیدرضا اردلان، دبیر بخش سمینارها که امسال در قمصر کاشان برگزار می شود، بیان کرد: ما هشتمین سمینار را در این جشنواره برگزار می نماییم و در واقع هفت دوره و به تعبیری ۱۴ سال دوام آورده است. شش کتاب از سمینارهای گذشته چاپ شده که به مرجعی برای تحقیقات دانشجویان تبدیل گشته است. پرسش این است که یک سمینار چقدر می تواند در سرنوشت فرهنگی کشور موثر باشد؟ ما سعی کردیم تا به این پرسش پاسخ بدهیم. ده ها پژوهشگر ایرانی و خارجی دعوت فراخوان جشنواره را قبول کردند و نکته مهم این است که ۱۸ پژوهش از استان های مختلف ایران به دبیرخانه رسیده است.
او همینطور بیان کرد: ۳۲ اثر از کل ۴۵ اثر ارسالی پذیرفته شدند. ۱۹ اثر از تهران ارسال شد که در نهایت ۲۰ مقاله برای سخنرانی انتخاب شدند. در نهایت باید بگویم که ۱۲ مقاله از تهران و ۸ مقاله هم از استان ها در جشنواره حاضر خواهند بود. رسم ما این بوده است که هر سال از پژوهشگران بین المللی دعوت نماییم که امسال هم دو نفر از ایتالیا، یک نفر از افغانستان و یک مقاله هم از بارسلونای اسپانیا رسیده است. از استادان کشور هم در این سمینارها حضور خواهند داشت. در نهایت ۳۷ مقاله و پوستر در جشنواره عرضه خواهد شد.
اردلان با بیان این که “یکی از سیاست های مهم فرهنگی بین المللی این است که شهرهای تاریخی میزبان نشست های پژوهشی باشند” اظهار داشت: امسال ما میهمان شهر قمصر کاشان هستیم.
او همینطور درباره اجرای برخی آثار در ایران مال هم توضیح داد: بنا داشتیم تا بخش خصوصی وارد حوزه فرهنگی شود، البته این حمایت نباید با اهداف جشنواره مخالف باشد. یک نمایش عظیم را تولید کرده ایم که در محوطه تئاترشهر و شهر کاشان اجرا خواهد شد که بر مبنای شخصیت های کهن است، همینطور عروسک های غول پیکری در این نمایش وجود دارد.
شاهد تغییر ذائقه مردم هستیم
سپس علی محمد سعادتی، شهردار منطقه ۱۲ با اشاره به این که “شهر تهران مدت ها بعنوان مقصد گردشگری در نظر گرفته نمی شد” بیان کرد: حالا منطقه ۱۲ میهمان خانه تهران تلقی می شود و جزء قدیمی ترین و ریشه دارترین بخش های تهران است. با عنایت به آمارهای سی ساله شاهد تغییر ذائقه مردم هستیم و آن هنری ماندگار است که بر پایه اندیشه های مردمی شکل بگیرد. در حوزه های نمایشی، موسیقی و خوشنویسی ظرفیت های بالایی در شهر تهران داریم. باید بگویم حمایت های شورای شهر و شهرداری ها سبب شده است از یک نهاد خدماتی به سمت نهادی اجتماعی و حمایت گر برویم.
او همینطور اظهار نمود: پایگاه هایی را در مرکز تهران تشکیل داده ایم و امیدوار هستیم در منطقه ۱۲ پایگاهی در خورشان نمایش های آیینی و سنتی تشکیل بدهیم. درگذشته تنها سازمان میراث فرهنگی در چنین زمینه هایی حمایت می کرد ولی حافظان اصلی میراث فرهنگی مردم هستند و اگر بتوانیم ذائقه مردم را به آن چه شایسته است نزدیک نماییم از آن حفاظت و صیانت بهتری خواهد شد.
بازگرداندن لاله زار به صاحبان اصلی خود
شهردار منطقه ۱۲ در ادامه بیان کرد: هیچ برنامه و رویداد فرهنگی-هنری که امکانی برای حضور در این منطقه داشته باشد بر زمین نخواهد ماند و از آن استقبال می نماییم. درباره محوریت خیابان لاله زار مقرر است به این مسیر حرکت نماییم که مبحث سینما، تئاتر و نمایش و هنرهایی که در این عرصه جغرافیایی مستقر بودند و سالیان سال تاریخ این شهر و سرزمین مزین به تلاش مفاخر فرهنگی هنری بوده، یک به یک به صاحبان اصلی خود برگردند و رویدادهای اصیل در آن اتفاق بیفتد. ما در سال های گذشته با مالکان سینماهایی مواجه بودیم که درصدد پیدا کردن راهی برای تخریب و نوسازی آنها بودند و می خواستند پاساژ بسازند اما در همین چند ماه اخیر چندین مالک سینما تئاتر متقاضی راه اندازی سینما تئاتر و مراکز فرهنگی هستند و این نشان داده است جامعه به سمت برگشتن به ذائقه خود می رود. ما برای راه اندازی مرکزی برای نمایش های آیینی و سنتی از هیچ تلاشی دریغ نمی نماییم.
او درباره شرایط تئاتر نصر هم اظهار داشت: هم اکنون پیمانکاران و مشاوران ذیصلاح انتخاب شده اند و فرایند مرمت و آماده سازی این اثر شروع شده است. امیدواریم مبحث در سازمان زیباسازی شهر تهران که متولی اجرا و انجام عملیات است به سرانجام برسد و آن جا پایگاهی شود برای حوزه تئاتر و فرهنگ و هنرهای نمایشی.
نمایش های آیینی و سنتی باید از قاب صحنه بیرون بیاید
در ادامه پیمان شریعتی دبیر اجرایی جشنواره نمایش های آیینی و سنتی در سخنانی بیان کرد: حداقل در ۱۲ سال قبل برای نخستین بار است که خارج از مجموعه تئاترشهر نشست رسانه ای گذاشته ایم. این جشنواره بسیار مردمی است بنابراین نمایش های آیینی و سنتی باید از قاب صحنه بیرون بیاید و به دل مردم برود؛ دقیقا همان جایی که بستر اصلی اش بوده است. امسال میهمان شهر کاشان هستیم و امیدواریم در سال های آینده شهرهایی مانند یزد و کرمان یا همه این شهرها هم به میزبانی جشنواره اضافه شوند. ما بیشترین میهمان را در دل جشنواره آیینی و سنتی داریم که امسال بالغ بر ۱۵۰۰ نفر می شوند. این جشنواره ها باید مرکززدایی شوند چونکه اثرگذاری بیشتری پیدا می کنند.
شریعتی با اشاره به حضور علی نصیریان در جشنواره توضیح داد: جای علی نصیریان را خالی می دانم و باید بگوییم که این هنرمند امسال رئیس افتخاری جشنواره است. این جشنواره ۲۰ سال است یک ستاد پایدار و متمرکز دارد و استادانی مانند علی نصیریان، اردشیر صالح پور و محمود عزیزی در آن فعالیت نموده اند.
او در ادامه با اشاره به گستردگی این جشنواره بیان کرد: جشنواره آیینی و سنتی پنج جدول گسترده دارد. بخش میدانی، شبیه خوانی، پژوهش و بخش های دیگر بسیار مهم هستند. در این سال ها نسخ غریبی از شبیه خوانی ها از سراسر کشور پیدا و بازنویسی شده اند. همینطور یکی از گسترده ترین بخش های جشنواره مربوط به آثار قهوه خانه ای است که در منطقه اودلاجان برگزار می شود.
تصمیم جهت راه اندازی مدرسه ویژه نمایش های آیینی و سنتی
دبیر اجرایی جشنواره اضافه کرد: در نظر داریم مدرسه ویژه نمایش های آیینی و سنتی را راه اندازی نماییم. در این سال ها بسیاری از هنرمندان حوزه آیینی و سنتی را از دست داده ایم و این اتفاق خوشایندی نیست چونکه این هنر به شیوه سینه به سینه منتقل می شود و اگر کوتاهی در حفاظت از آن ادامه پیدا کند ما این میراث را از دست می دهیم.
شریعتی هم در پاسخ به پرسش خبرنگاری در خصوص ورود دولت به فعالیت های هنری بیان کرد: هر آن چیزی که مردم نهاد است باید به همان شکل ادامه پیدا کند و هر جا که دولت وارد شده است با مشکلاتی روبرو شده ایم. اگر به شهر خوانسار هم نگاه کنید با آیین ها و تعزیه هایی مواجه می شویم که به واسطه علاقه مردم زنده مانده اند. دولت باید وارد شود و حمایت کند. با این وجود شاید بشود از الآن برای محرم و صفر برنامه ریزی کرد که در اودلاجان و منطقه ۱۲ تهران یک تکیه برای برگزاری تعزیه داشته باشیم.
تئاترهای آیینی و سنتی را به میان مردم ببریم
او در ادامه صحبت های خود بیان کرد: تئاتر مردمی ما صرفا به تئاتر خیابانی محدود نمی گردد و ما آرزو داریم تئاترهای آیینی و سنتی را به میان مردم ببریم. هدف ابتدایی ما تولید آثار مردمی است ولی باید مولفه های نمایش های سنتی را رعایت نماییم، که این روزها تعداد تولیدات ما در این عرصه کاهش یافته است. ما تحقیقاتی هم انجام داده و دریافته ایم کاخ گلستان در بامداد ها میزبان بازدیدکنندگان مناسبی است و امیدوار هستیم اجراهای بامداد جشنواره در این مکان دیده بشود.
امیدواری برای تاسیس خانه نمایش های آیینی و سنتی
محمدحسین ناصربخت، قائم مقام جشنواره هم در ادامه این نشست با اشاره به انتشارات جشنواره و انتشار مقالات و پژوهش ها بیان کرد: شعار جشنواره امسال «نمایش سنتی؛ فرصتی برای تئاتر معاصر» است. امیدوار هستم این دوره از جشنواره آرزوی دیرینه ما را تحقق بخشد و مکان مشخص و ثابتی به منظور اجراهای آیینی و سنتی ایجاد شود که بتوانیم در طول سال هم فعالیت نماییم و خانه نمایش های آیینی و سنتی راه اندازی شود.
این میراث در خطر است
قائم مقام جشنواره در ادامه در پاسخ به سوال ایسنا در خصوص حفظ آیین های سنتی و نمایشی ایران بعنوان یک میراث در خطر بیان کرد: این هنر بعنوان میراث در خطر ثبت شده است. این خطر برای تعزیه و نقالی هم وجود دارد. این نمایش ها به تجربه های پیشینیان وابسته است. روش آموزش آن به شیوه استاد و شاگردی و سینه به سینه است و به علت گذار و شرایط پیش آمده در کشور فرزندان این هنرمندان که معمولا از کسانی بوده اند که آموزش می گرفته اند به این کار تمایلی ندارند و رابطه شان بریده شده است. بله این میراث در خطر است. با عنایت به این که مرکز هنرهای نمایشی نخستین گام ها را برای ثبت جهانی آن برداشت اما کار نهایی را میراث فرهنگی باید انجام می داد، که از آن زمان به بعد کار خاصی انجام نشده است. به صورت شخصی ما پیگیر این مورد و با میراث در ارتباط بوده و جلساتی برگزار کرده ایم. آن جا هم تمایلاتی وجود دارد و تلاش هایی می کنند ولی واقعیت این است که گام عملی برداشته نشده است.
جای میراث در جشنواره خالی است
او سپس تصریح کرد: برای نجات نمایش های آیینی سنتی به یک همت ملی نیاز داریم. باید همه دست به دست هم بدهند و در این زمینه فعالیت کنند. در بخش آموزش باید دانشگاه ها و آموزش و پرورش پیش قدم شوند. در زمینه تأسیس بنیاد حتما باید میراث فرهنگی اقدام نماید و سپس وزارت ارشاد در زمینه تولید می تواند حمایت کند. ما هر سال می گفتیم پژوهشگاه نمایش های آیینی و سنتی می خواهیم، محل دائمی اجرای نمایش های آیینی و سنتی نیاز داریم، ما بنیاد نمایش های آیینی و سنتی می خواهیم و این به آرزو تبدیل گشته است. باید میراث پیش قدم شود و الان هم جای میراث در جشنواره خالی است.
اعلام برنامه های جشنواره در کاشان
سپس اکبر رضوانیان، مدیر اجرایی و هماهنگی بخش کاشان جشنواره درباره مراسم افتتاحیه جشنواره اظهار داشت: شب عید قربان در خانه طباطبایی های شهر کاشان افتتاحیه جشنواره برگزار می گردد و بعد از این مراسم به سمت منطقه باستانی سیلک کاشان می رویم. نمایشی با عروسک های غول پیکر در سیلک برگزار می شود. ما همه روزه اجرای چندین نمایش را برای مردم خواهیم داشت و اصل این میزبانی هم بر مبنای نمایش های روحوضی خواهد بود. همینطور به برگزیده های عکاسی از نمایش های آیینی و سنتی هم جوایزی تعلق خواهد گرفت. ورک شاپی هم برای آموزش تدارک دیده شده است.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از ایسنا، نوزدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی به دبیری داوود فتحعلی بیگی از ۱۹ تا ۲۶ مردادماه برگزار می گردد.
