به گزارش تور مسافرتی تنها نمونه از کارخانه های باقی مانده در همدان، با بی توجهی مالکانِ امروزی این کارخانه، در شرایطی به نابودی نزدیک می شود، که مهمترین اسناد مربوط به فرش و نقشه خوانی های فرش های قدیمی در چند سال قبل در همین کارخانه به آتش کشیده شده اند.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از ایسنا، در سال ۱۲۹۰ شمسی، یک شرکت انگلیسی با نام «O.C.M» توسط «سسیل ادواردز» وابسته به کمپانی شرق لندن، نخست در خانه ای در شهر همدان با هشت دستگاه دار قالی، کار قالی بافی را شروع می کند، که عمده ترین فعالیت اش در شهرهای همدان، اراک و کرمان بود، وی در ۱۹۴۸ میلادی برای تالیف کتاب «قالی ایران» به همدان برمی گردد و متوجه می شود که استاد کارش «کبری خانم» ۱۲ دستگاه دارقالی را اداره می کند، یعنی بزرگترین کارگاه قالی بافی در شهر همدان در سال ۱۳۱۴ شمسی، به دستور رضا شاه خلع ید می شود و شرکت سهامی فرش ایران به جای آن شرکت، تاسیس می شود. (۱)
از سوی دیگر سسیل ادواردز در کتاب قالی ایران، در همدان زندگی می کرده و یک تخته قالی به نام قالی الوند را طراحی ریزی می کند که از بافت و طرح و رنگ ویژه ای برخوردار بوده است و او فعالیت خویش را در همدان برای بافت فرش ادامه می دهد.
امروز کارخانه شرکت فرش در محله ی زندی های همدان، امروز تنها نمونه ی باقی مانده از کارخانه هایی است که در طول بیشتر از ۱۰۰ سال قبل در همدان ساخته شدند، اما با از بین رفتن تدریجی کارخانه هایی مانند چرم سازی، برق و کبریت سازی؛ کارخانه شرکت فرش، امروز تنها نمونه از کارخانه های باقی مانده در همدان است که کمر همت برای از بین رفتن آن همچنان محکم است.
در نزدیکی برج تاریخی «قُربان»، در بلوار ۱۵ خرداد همدان، حدود ۹۰ سال قبل، شرکت منطقه ای فرش همدان و کردستان که در واقع اولین شرکت فرش ایران محسوب می شده را می سازد، بنایی که امروز به نام «ساختمان شرکت سهامی فرش ایران»نامیده می شود، مکانی که امروز در حال تبدیل شدن به مخروبه ای است تا مالکان اش با خیال راحت تر و سریع تر آنرا پایین بیاورند.
حسین زندی – فعال میراث فرهنگی همدان – در گفتگو با ایسنا، با بیان این که شرکت فرش ۹۰ سال قبل در این نقطه از همدان راه اندازی می شود، می گوید: صنعت فرش بافی از دوره صفویه و اسماعیل شاهِ طهماسب در همدان فعال بوده و حتی این منطقه یکی از مراکز تجارت فرش محسوب می شده، بدین منظور هم بازارها و کاروانسراهای مختلفی برای این کار فعال بوده اند و تاجرها به صورت سنتی از راه تجارت کار خویش را انجام می داده اند.
او با بیان این این شرکت فرش در اوائل دوره پهلوی اول به روش سنتی فعالیت داشته است، ادامه می دهد: به مرور “مستر سیمون” یک روش جدید برای بافندگی، ریسندگی، رنگرزی، پرداخت و صادر کردن فرش راه اندازی می کند، که همه ی این اقدامات در همین مجموعه انجام می شد، مانند یک کارخانه مدرن. از جانب دیگر پس از انجام این نوع از اقدامات، شرکت فرش کرمان و تهران هم ایجاد می شود.
تصویرها از زینب رادمان فر
