تور مسافرتی: ایسنا/اصفهان وقتی رئیس کمیته ملی ایکوموس ایران با دیدن ترک مرمت شده‌ی گنبد مسجد شیخ لطف الله فریاد «خراب کرده اند» را سر داد، گفتگوها و گزارش ها و تحلیل های بسیاری در رسانه های مختلف درج شد که بازخوانی آنها گاه تناقضاتی را در بیانات بعضی از مسئولان میراث فرهنگی اصفهان در ارتباط با مرمت این گنبد آشکار می کند. یکی از این تناقض ها مربوط به تعیین قدمت کاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله است.
در گفت وگویی که ایسنا ۲۵ آبان ماه با ناصر طاهری، معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان داشت، وی درباره قدمت کاشی های این گنبد اظهار نمود: هیچ گنبدی امروز با همان کاشی های صفوی وجود ندارد، چون تقریباً هر ۵۰ سال یک دفعه مرمت و بازسازی شده است. حتی نقش کاشی های ۱۵۰ سال پیش مسجد امام هم با نقش کاشی های فعلی آن فرق دارد و به هر حال به مرورزمان کاشی ها نوسازی می شوند.
فریبا خطابخش، مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان نیز بااینکه در قسمتی از صحبت های خود در همان گفتگو برای توضیح شیوه مرمت دو ترک از گنبد مسجد شیخ لطف الله اعلام نمود گنبد مسجد شیخ لطف الله، قبلاً هم مرمت شده بود و کاشی های آن صفوی نبودند، در بخش دیگری از سخنان خود اظهار نمود: کاشی ها صفوی بود و ما نمی خواستیم آنها را نو نماییم بلکه می خواستیم مرمت نماییم.
البته خانم خطابخش در روزی که خبرنگاران و اهالی رسانه را برای بازدید از گنبد مسجد شیخ لطف الله روی این گنبد دعوت کرده بود نیز بر همین اظهارنظر دوم خود تاکید کرد و اظهار داشت: ۹۵ درصد کاشی های ترک مرمت شده‌ی گنبد همان کاشی اصل صفوی است و چیزی اضافه نشده بلکه آنچه اضافه شده کاشی هایی است که ریخته یا تخریب شده و دیگر قابل استفاده نبوده است.
ایسنا در ارتباط با این اظهارنظرهای متفاوت، چهارم آذرماه از عبدالله جبل عاملی، مدیرکل سابق اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان درباره قدمت کاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله سؤال کرد و وی در پاسخ به سؤال ایسنا با رد سخن معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان که اعلام نموده بود «کاشیِ هیچ گنبدی صفوی نیست» اعلام نمود: این حرف درست نیست. شاید درباره مسجد امام که سه بار کاشی های آن برچیده و باردیگر ساخته شده درست باشد اما گنبد شیخ لطف الله همیشه موضعی مرمت شده و نمی توان اظهار داشت که کاشیِ صفوی نداشته است.
و اما فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان، آخرین فردی بود که درباره قدمت کاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله اظهارنظر کرد. او ۲۵ دی ماه در گفتگو با بخش خبری ساعت ۲۰ شبکه چهارم سیما اظهار داشت: به استحضار برسانم که بخش عظیمی از کاشی ها و آجرهای گنبد در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی از بین رفته بود و سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ مرمت کاملی روی این گنبد انجام شد. حالا بخش مهمی از آجرها و کاشی های گنبد شیخ لطف الله از دوره پهلوی اول است که اوایل دهه شصت نیز مجدداً باتوجه به لطمه دیدگی هایی که مشاهده شد، اهتمام کردند به صورت موضعی روی گنبد مرمت هایی را انجام بدهند.
وی با اشاره به مرمتی که از سال ۱۳۹۷ بر روی این گنبد آغازشده و الان مورد بحث است، تاکید کرد: در دو ترک مرمت شده بیشتر از ۹۵ درصد آجرها و کاشی های سطح گنبد همان آجرها و کاشی های دوره پهلوی بوده که باردیگر به کاربرده شده و شاید فقط ۵ درصد به سبب از بین رفتن و ریختگی ها اخیرا ترمیم شده باشد اما عمده همان است.
حالا و با این تناقض ها، این سؤال به وجود می آید که بالاخره کاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله صفوی بوده یا پهلوی؟
حسین مصدق زاده (متولد ۱۳۰۴) که به همراه مرحوم استادمحمد مصدق زاده، در دوره‌ی پهلوی مرمت گنبد شیخ لطف الله را بر عهده داشته، در این رابطه به ایسنا اظهار داشت: در آن زمان کاشی های دو ترک از گنبد که لطمه بیشتری دیده بود بطور کامل برچیده و کاشی های قدیمی که سالم بودند مجدداً استفاده شد. موارد کمبود هم با کاشی های نو به همان سبک قدیم بازسازی شد. ضمن اینکه سایر قسمت های گنبد هم که لطمه کمتری دیده بود به صورت موضعی مرمت شد.
بدیهی است، اگر بنا به تأکیدات مکرر مسئولان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان، مطالعات دقیقی قبل از مرمت اخیر گنبد شیخ لطف الله انجام شده باشد، نباید شاهد چنین اظهارنظرهای متفاوت و متناقضی در بحث تعیین قدمت کاشی های این گنبد باشیم.
منبع: تور مسافرتی
