هرچند به نظر می رسید نامه رئیس پژوهشکده دیرینه شناسی حرف پایانی را درباره طرح زیرگذر شوش زده باشد اما اظهارات جدیدی درباره این طرح بار دیگر نگرانی ها را درباره شوش باستانی زنده می کند.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از ایسنا، پس از گذشت حدود یک سال از اعلام نظر نهایی رئیس پژوهشکده دیرینه شناسی در خصوص ضرورت توقف هر نوع عملیات عمرانی برای طرح “تعویض پل روگذر شوش ـ اندیمشک و تبدیل آن به زیرگذر” در شهر شوش، این دفعه «کعب عمیر»، نماینده جدید مردم شوش در مجلس شورای اسلامی بار دیگر بحث شوش و زیرگذر حاشیه دارش را به میان کشیده و می خواهد آنرا تا حد امکان عملیاتی کند.
برمبنای خبرهایی که رسانه های محلی شوش منتشر نموده اند، او دو سه روز گذشته در نشستی خبری اعلام نموده است که «وجود آثار باستانی در محل راه اندازی زیرگذر شوش خیلی کم است، مردم شوش دنبال تخریب آثار باستانی نیستند. در نشست های فراوانی با تیم های کارشنای مختلف به این نتیجه رسیدیم که احتمال وجود آثار باستانی در محل راه اندازی زیرگذر شوش خیلی کم است، ما با مستندات علمی مسیر راه تعامل را در پیش گرفته و خواهان بررسی علمی محل راه اندازی توسط وزارت میراث فرهنگی هستیم.»
این صحبت ها در حالی مطرح شده اند که دی ماه سال ۱۳۹۷ باستان شناسانِ این بخش از شوش جهانی از کشف یک گور تاریخی، جام شیشه ای و آجر آگاهی داده بودند و حتی برخی افراد که در زمانِ کشف آثار در منطقه بوده اند از به دست آمدنِ دیواره هایی خبر می دهند که احتمالِ وجودِ یک محوطه تاریخی را محتمل می کند.
همانطور که باتوجه به یافته هایی شامل یک گور به همراه اسکلت و آجر، حدسیاتی درباره وجودِ محدوده ای متعلق به دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی به وجود می آید.
حالا بیش از ۹ سال از مطرح کردن طرح “تعویض پل روگذر شوش ـ اندیمشک و تبدیل آن به زیرگذر” در شهر شوش می گذرد؛ مدت زمانی که دو دولت مجزا می توانستند بجای نشستن و نگاه کردن به محوطه ای که شوشِ جهانی شان را در معرض خروج از ثبت جهانی قرار می دهد، طرح و مسیرِ جدیدی برای ایجاد یک بزرگراه تهیه و برنامه ریزی کنند، حتی با یک حساب سرانگشتی می توان اظهار داشت که به اندازه عمر دو دولت از زمان طرح موضوع «تغییر وضعیت تقاطع موسوم به چهارراه شوش» و «احداث زیرگذر» در دولت دهم می گذرد و هیچ فکر و تصمیمِ جدیدی توسط مدیریت شهری گرفته نشده است.
اما وجود رایزنی های گسترده از همان ابتدا از نکات مهمی برای این طرح و شوش باستانی غفلت کردند؛ یعنی نخست به ماهیت محلِ پل روگذر «شوش – اندیمشک» که در درون عرصه ثبت جهانی شهر باستانی شوش قرار داشت بی اعتنایی کردند و از طرف دیگر به این امر توجه نداشتند که تبدیل پل روگذر به «زیرگذر» عملاً پیشرفتی در توسعه شهری شوش به دنبال ندارد، و ضمن خطرزا بودن نه فقط در طولانی مدت مشکلات شهری شوش را کم نمی کند، بلکه مانند مرهمی موقتی عمل می کند.
در این رایزنی ها وضعیت عرصه فرهنگی و تاریخی شهر باستانی شوش در جلسه های گوناگون شهرستانی و استانی اعلام شد، همین طور پیشنهاد ایجاد جاده کمربندی در این شهر تاریخی در طرح جامع شوش بعنوان منطقی ترین راهِ حل کاهش ترافیک و حفظ ایمنی شهروندان عنوان شد، اما متاسفانه با اصرار مطرح کنندگان فقط گزینه «احداث فوری زیرگذر» آن هم در همین منطقه مدنظر قرار گرفت.
در عین حال، بااینکه میراث فرهنگی یک چاره، یعنی ایجاد جاده کمربندی را بیان کرد اما همین چاره نیز در حد طرح باقی ماند و فقط به وزارت راه و شهرسازی پیشنهاد شد. از طرف دیگر، پیگیری کنندگان ایده «زیرگذر» یکی از دلیلهای عامه پسند برای اجرایی کردن طرح شان را این طور بیان نمودند که «اگر آثاری هم در محدوده جاده ترانزیت کنونی وجود داشته، در دهه های گذشته به خاطر زیرسازی های جاده و راه اندازی پل روگذر موجود از بین رفته یا آشفته شده است.»
این اتفاق موجب شد تا بعد از بررسی در جلسه های مشورتی در سطح استان و پژوهشکده دیرینه شناسی برای مطالعه بستر ابتدا از روش های غیرمخرب مانند ژئوفیزیک، ژئورادار و امثال آن استفاده گردد که با حضور متخصصان مربوطه مشخص شد به سبب آلودگی محل، دستیابی به نتایج مفید و قابل بهره برداری ممکن نیست.
به همین دلیل، در مرحله بعد قرار شد تا با هدایت و نظارت پژوهشکده دیرینه شناسی و انجام گمانه زنی برای شناختِ بیشترِ بسترِ موجود، نظر نهایی مبتنی بر دستاوردهای این مطالعات اعلام گردد، که با ایجاد چند گمانه و بررسی هایی باستان شناسان در نهایت به آثار تاریخی برخورد کردند که در ظاهر بنظر می رسد نامه شیرازی – رئیس پژوهشکده دیرینه شناسی – تا همین چند روز قبل سندیتی برای به انتها رسیدن طرح بود.
دوم مهر سال قبل با نامه ای که رئیس پژوهشکده دیرینه شناسی به مدیر کل میراث فرهنگی استان خوزستان ارسال کرد، برای اولین بار ورق به نفع بافت جهانی شوش برگشت. روح الله شیرازی در نامه ای به حکمت الله موسوی – مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خوزستان – اعلام نمود که «در خصوص تقاطع غیرهم سطح شوش، به استحضار می رساند باتوجه به نتایج گمانه زنی های انجام شده در طول برش تخریبی ایجادشده توسط شهرداری در عرصه ملی شوش و کشف آثار تاریخی شامل بقایای معماری، تدفین ها، کف سازی فضاهای استقراری و بقایای کارهای صنعتی مربوط به دوران اشکانی- ساسانی و اسلامی، مطابق با ضوابط و قوانین مترتب بر عرصه آثار ثبتی، انجام هرگونه فعالیتی که منجر به تخریب آثار شود، همچون راه اندازی زیرگذر، مصداق تجاوز و دخل و تصرف غیرقانونی در عرصه اثر ثبتی و تخریب مواریث فرهنگی است. پس پژوهشکده دیرینه شناسی صراحتا و موکدا با اجرای طرح زیرگذر شوش (موسوم به تقاطع غیرهمسطح) مخالف است.»
هر چند در همان زمان به نظر می رسید این نامه حرف پایانی را برای طرح زیرگذر شوش زده باشد، اما حالا پس از گذشت این مدت زمان و باتوجه به صحبت های مطرح شده گویا مسئولان شوش هنوز چشم شان دنبال راه و حرفی است تا بتوانند خواسته شان را به کرسی بنشانند.
در این شرایط آن هم پس از گذشت دوره استرس زایی که برای این بخش از شوش باستانی رخ داده بود و میراث فرهنگی کوشش کرد آرامش را به آن برگرداند، آیا مقرر است با تغییر دوره ای نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی این بحث بطور دائم مطرح شود و اقداماتی که تا کنون برای حفاظت از شوش جهانی انجام شده، هر بار رخ دهد؟ در شرایطی که متولیان شهری و میراث فرهنگی استان خوزستان می توانند در همین گذر زمان، برای جلوگیری از هدر رفتن این سرمایه ها، نخست فرهنگ سازی مناسب برای پشتیبانی از میراث جهانی این شهر و حفاظت از آنرا در دستور کار قرار دهند.
