فرمانده یگان حفاظت از میراث فرهنگی با اشاره به اینکه نباید در استفاده از سرمایه های دولتی اسراف کرد، اظهار داشت: اگر نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی ده برابر شود، بازهم حفاری غیرمجاز انجام می شود.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ گنج، گنج یابی، آموزش علایم و تفسیر نشانه ها این روزها کلیدواژه هایی است که بین اهالی فضای مجازی بیشتر از قبل می چرخد. عده ای به مناطق باستانی با همراهی راهنمای محلی می روند و با اسکلت های تاریخی که هنوز باستان شناسان به آنها رجوع نکرده اند، عکس یادگاری می گیرند عده ای دیگر در فضای مجازی برای مراجع نظارتی رجز می خوانند و به طرفداران خود می گویند که بی محابا در حال فعالیت در حوزه گنج یابی و آموزش آن هستند.
از سوی دیگر جامعه دیرینه شناسی درباره وضعیت نامناسب حفاظت از آثار اخطار می دهد و در اطلاعیه ای اعلام می کند کافی است به وضعیت استان خوزستان نظری بیافکنیم. آنچه امروزه در خوزستان بر مجموعه میراث جهانی شوش و محوطه های شاخصی مانند چگاسفلی، جوبجی، ایوان کرخه، جندی شاپور، نگارکندهای ایذه و صدها محوطه باستانی دیگر می گذرد، ناامید کننده و دلهره آور است.
وضعیت سایر استان ها هم بهتر نیست. محوطه میراث جهانی فیروزآباد، برم دلک و صدها محوطه دیگر در فارس وضعیتی بغرنج و بحرانی دارند. قاچاقچیان آثار تاریخی در سکوت و بی اعتنایی بخش های مسئول وزارتخانه و ادارات، آزادانه فعالیت می نمایند و قانون را به ریشخند می گیرند.
یگان حفاظت میراث فرهنگی از کمبود امکانات به شدت رنج می برد و بدون ابتدایی ترین ابزارها و دست خالی به نبرد با قاچاقچیان مسلح و پشتوانه دار می رود. این نیروها در بعضی استان ها بر خلاف مأموریت سازمانی به کارهای اداری گمارده می شوند!
اینها همه شرایطی است که باستان شناسان و فعالان میراث فرهنگی و خبرنگاران و کارشناسان تشریح کرده و نگران آن هستند. آنها مسئول نظارت بخشی از این اتفاقات را یگان حفاظت از آثار تاریخی می دانند یگانی که فرماندهی آن بر عهده سردار امیر رحمت اللهی است. سردار رحمت اللهی این روزها همینطور با مبحث گنج یابان فضای مجازی هم در تقابل است یک مرتبه خبر می رسد که این گنج یابان دستگیر شده اند و بار دیگر خبر می رسد که آزادانه مشغول فعالیت هستند. با او درباره همه این موضوعات در کاخ سعدآباد، مقر یگان حفاظت میراث فرهنگی کشور به گفتگو نشستیم. از فعالیت آزادانه گنج فروشان در فضای مجازی تا گلایه نیروهای یگان از نبود امکانات در محوطه های باستانی.
* سردار رحمت اللهی چرا مردم تصور می کنند همیشه هر کجا را بکنند، گنجینه ای از طلا به دست می آورند؟
تاریخ و تمدن دیرینه این مرز و بوم، وقوع جنگ های پی در پی و نقل قول پیشینیان در ارتباط با وجود دفینه و گنج سبب شکل گیری برخی باورهای غلط در بین افراد جامعه شده است. فروش اشیا تقلبی آنقدر شایع شده که قانون گذار در یک ماده قانونی واحده آنرا بعنوان جرم مستقل با ماهیت کلاهبرداری مورد توجه قرار داده، فروش اشیا تقلبی به جای اصل به برخی افراد ساده لوح و طماع بسیار رایج است و بدون شک مردم خودشان می توانند این فرصت را از کلاهبرداران سلب کنند البته از راه بالا بردن سطح آگاهی جامعه توفیقات قابل ملاحظه ای دراین زمینه حاصل خواهد شد. نیروی انتظامی همواره با تمام ظرفیت از مأموریت های یگان پشتیبانی می کند و آمارها نشان میدهد واکنش های مناسبی دراین زمینه صورت گرفته ولی به سبب میل وافر برخی افراد، این اعمال مجرمانه همچنان ادامه دارد و ما مدعی مهار کامل جرایم نیستیم البته این مساله درباره جرایم دیگر هم صادق است، بعنوان مثال ایده آل این است که سرقت اتفاق نیفتد اما باز هم شاهد این عمل مجرمانه در سطح جامعه هستیم.
* شما در زمینه جلوگیری از فعالیت مجرمانه افراد در فضای مجازی چقدر با واحدهای دیگری مانند پلیس فتا همکاری می کنید و این همکاری به چه صورت است؟
یگان حفاظت در حوزه جرایم ضد میراث فرهنگی به خصوص دستگاه فلزیاب از چند سال قبل پیگیری های زیادی با همکاری دادستان کل کشور انجام داده و موفق شده ایم تا برخی جرایم ضد مواریث تاریخی را در ردیف جرایم کامپیوتری به تصویب برسانیم. کارگروه مصادیق مجرمانه در دادستانی کل کشور دسترسی آنلاین رصد فضای مجازی و برخورد با سایت های غیرمجاز را در اختیار یگان قرار داده و دراین زمینه هم با سایت های متخلف برخورد قانونی صورت می پذیرد.
* سال قبل اعلام کردید که طرح میراث بان افتخاری را اجرایی می کنید تا هم اکنون چه تعداد از افراد بعنوان میراث بان شناخته شده و کارت گرفته اند؟
این مبحث در مرحله شناسایی افراد واجد شرایط و صدور کارت است. سال قبل به صورت نمادین افرادی بعنوان میراث بان افتخاری معرفی گشتند. حالا هم اجرای طرح مذکور در دستور کار قرار دارد. بخش عظیمی از اقلام کشف شده در ۹ ماهه سالجاری که بالغ بر ۱۷ هزار قلم است، با همکاری مردم شناسایی و کشف شدند برخی هم به صورت داوطلبانه توسط مردم تحویل داده شده است.
* یکی از موضوعات دیگر مورد سوال، این است که چطور وقتی اشیای سرقتی کشف می شود، به سرعت تاریخی بودن یا قدمت آن اشیا را اعلام می کنند در صورتیکه بررسی این اشیا گاهی خیلی زمان می برد. چقدرمی توان از قدمت اعلام شده در اخبار کشفیات مطمئن بود؟
اشیا کشف شده بلافاصله به کارشناسان میراث فرهنگی تحویل و بعد از کارشناسی، اصالت اشیا اعلام می شود. در تمامی ادارات کل، کارشناسان خبره ای دراین زمینه فعالیت می نمایند که بنا به شرایط و باتوجه به ماهیت اشیا، ارزیابی و تخمین قدمت آنها گاهی زمان بر و برخی در مدت کوتاه تری انجام می پذیرد.
* با اشیای تقلبی چه کار می کنید؟ چون هنوز وزارت میراث فرهنگی هم نمی داند باید با این آثار چه کار کند؟
از اشیای تقلبی هم نگهداری می شود تا در نمایشگاه ها استفاده شوند. باید مردم بدانند که مشابهت آثار اصل با تقلبی زیاد است. در خیلی از مواقع تنها اهل فن می توانند اصل یا تقلبی بودن اشیا را از هم را تشخیص دهند.
* آیا لازم دارید نیروی یگان حفاظت میراث فرهنگی افزایش پیدا کند؟
افزودن نیرو به یگان حفاظت مستلزم این است که افرادی را استخدام نماییم اما سیاست های دولت بر پایه توسعه ساختار اداری استوار نیست. ازاین رو باید بر نیروی و ظرفیت های موجود تکیه و از شیوه های مناسب تری استفاده نمائیم. همیشه نیروی انسانی زیاد حلال مشکلات نیست. اگر تعداد نیروهای ما ۱۰ برابر نیروهای فعلی باشد باز هم جرایمی همچون حفاری غیرمجاز رخ خواهد داد. باید از ظرفیت اجتماعی دراین زمینه بیشتر استفاده گردد و مشارکت پذیری آنها را افزایش دهیم. ابتکاراتی داشته ایم، نرم افزار میراث بان را مطرح و الان در حال بهره برداری از آن هستیم. این نرم افزار قابلیت مستندسازی آثار و مقایسه با وضعیت قبل را دارد. هر کسی می تواند دراین زمینه به ما کمک نماید و می توان آنرا در اختیار عموم مردم قرار داد.
* وظایف یگان حفاظت میراث فرهنگی تنها در حوزه میراث فرهنگی نیست شما در حوزه صنایع دستی و گردشگری هم وظایفی دارید اما هیچگاه خبری از فعالیت در این عرصه نمی شنویم.
ما در حوزه صنایع دستی، مبحث قاچاق صنایع دستی را داشته ایم و دستورالعملی را با عنوان معاونت صنایع دستی تهیه و ارسال کرده ایم و همکاران ما هم دراین زمینه توجیه شده اند. دستورالعمل مجزایی هم به فرماندهان یگان ها ابلاغ و مواردی هم پرونده عملیاتی در این خصوص انجام پذیرفته که منجر به کشفیات خوبی شده است و ضمناً با پلیس امنیت اقتصادی ناجا، پلیس فرودگاه و راه آهن هم جلساتی کارشناسی دراین زمینه برگزار کرده ایم.
* شما در این عرصه معمولاً با چه مواردی برخورد می کنید و با آن مواجه هستید؟
خروج صنایع دستی کشور بدون پرداختن عوارض گمرکی، قاچاق شمرده می شود. در زمینه ورود صنایع دستی قاچاق هم با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز همکاری داریم. دو سه سال پیش موردی را در همدان داشتیم که چند کانتینر صنایع دستی قاچاق وارد کرده بودند. در زمینه گردشگری هم به امنیت گردشگران در مجموعه های تحت پوشش خودمان توجه می نماییم. شاید به شکل رسمی پلیس گردشگری نداشته باشیم اما در سطح جامعه، نیروی انتظامی این مسئولیت را عهده دار است و در مراکز تحت پوشش وزارت میراث فرهنگی، فراهم کردن امنیت گردشگران بر عهده ما است. معتقدیم بزه دیدگی ناشی از جرایم خرد هم امکان دارد ذهنیت منفی را برای گردشگران به وجود بیاورد پس باید از آن جلوگیری کرد.
* چطور وقتی یگان حفاظت میراث فرهنگی دراین زمینه وظایفی دارد اما همچنان شاهدیم از مبادی مختلف، صنایع دستی قاچاق وارد می شود؟
مبارزه با همه این اقدامات بر عهده ما نیست بلکه در اختیار نهادهای رسمی همچون نیروی انتظامی است.
* پس چطور بخشی از این وظایف را به یگان داده اند؟
متولی صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است. مسلماً هماهنگی هایی باید از حیث آموزش و سیاست گذاری وجود داشته باشد. ما در حد این هماهنگی ها فعالیت می نماییم. یگان حفاظت با تنوع مأموریت ها و الویت های خود در بحث جرایم میراث فرهنگی و حفاظت آثار تاریخی، مسلماً نمی تواند تمامی ظرفیت های موجود را به مبحث قاچاق صنایع دستی معطوف کند. ضمن اینکه این فعالیت ها در مجموعه های تحت پوشش ما صورت نمی گیرد.
* چقدر از نیروهای یگان حفاظت در زمینه میراث فرهنگی آموزش دیده اند؟ ما برخی اوقات با افرادی مواجه می شویم که هیچ اطلاعاتی دراین زمینه ندارند و تنها برای رفع مسئولیت، فعالیتی می کنند.
مأموران ما در ارتباط با وظایف خاص خودشان از دانش عمومی و تخصصی برخوردار می باشند آموزش تخصصی این افراد با همکاری دانشگاه علوم انتظامی انجام شده است. انتظار نداریم که این افراد عتیقه شناس باشند اما سطح آگاهی آنها خوب است تعداد زیادی از این نیروها مدارک تحصیلی بالای لیسانس دارند. چند نفر هم در مقطع دکترا هستند و مقاله های خوبی داشته اند. همیت آنها هم خوب است، شاید مصداقی برخوردی داشته باشید ولی همه آنها این طور نیستند.
* بسیاری از این نیروها از کمبود امکانات گلایه دارند یا اینکه می گویند ما باید از وسایل نقلیه شخصی برای مأموریت و گشت زنی در محوطه های تاریخی استفاده نمائیم یا اینکه چند وقت پیش برخی از آنها درباره دیرکرد حقوقشان معترض بودند. اینها انگیزه مأموریت درست را از افراد می گیرد.
هیچ نیروی یگانی نداریم که حقوق دریافت نکرده باشد. باید دید منظورشان از امکانات چیست؟ کسی که کارش حفاظت از موزه ها است چرا باید نگران وسیله نقلیه باشد در مورد محوطه های تاریخی امکان دارد کمبودهایی داشته باشیم اما باید با امکانات موجود فعالیت کرد. من هم زیاد شنیده ام که افراد با بنزین و خودروی شخصی خود مأموریت رفته اند ولی بی گمان در اماکن و عرصه هایی که مأموران باید سرکشی و نظارت داشته باشد امکانات وجود دارد.
مسلماً سوخت خودرو به اندازه مورد نیاز وجود دارد ولی افراد باید بدانند باتوجه به شرایط کنونی ضرورتی به پر بودن دائمی باک خودرو ها نیست. این درست نیست که می گویند بنزین نداریم گشت بزنیم، دولت اعلام نموده برای وسایل نقلیه دولتی، بنزین پیشبینی شده است. اگر بنزین لیتری یک ریال هم باشد اعتقاد ندارم بی هدف مصرف شود. حتی سرکشی ها هم باید با هدف و برنامه ریزی صورت پذیرد، برخی متأسفانه عادت غلط دارند و زمانی که جلوی آنرا می گیرید واکنش نشان می دهند. معتقدم در عین اینکه امکانات موجود است، باید قائل به صرفه جویی باشیم. حتما کمبودهایی هم وجود دارد و تلاش در این است که کمبودها رفع گردد ولی قائل به زیاده روی هم نیستیم.
