اصفهان برخی از استادکاران مرمت و دوستداران میراث فرهنگی استان اصفهان، با حضور در دفتر اتحادیه‌ی صنف صنایع دستی این استان، خواهان توقف مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله تا برگزاری کنگره‌ی نقد مرمت و رفع شبهات موجود شدند.
مرتضی فرشته نژاد و فریماه هوشیار دو مرمتگر بناهای تاریخی، هوشنگ رسام و غلامرضا عنایتی دو هنرمند باسابقه‌ی کاشی کاری، به همراه چند تن از دوستداران میراث فرهنگی اصفهان و همینطور عباس شیردل، رئیس اتحادیه‌ی صنایع دستی استان اصفهان، روز گذشته (چهارشنبه_نهم تیرماه) در دفتر این اتحادیه دور هم جمع شدند تا برای نجات مسجد شیخ لطف الله که مرمت گنبد آن به دست همان مرمتگر پیشین شروع شده، چاره ای بیندیشند.
فریماه هوشیار، کارشناس ارشد مرمت بناهای تاریخی در این جلسه، با مروری بر اظهارات متناقضی که مسؤلان میراث فرهنگی استان اصفهان طی دو سال قبل درباره‌ی مرمت این گنبد داشته اند، از این که هیچگاه به سؤالات منتقدان پاسخ شفاف و منطقی ای از جانب این اداره کل داده نشده اظهار تأسف کرد.
سپس، برنا موسوی، یکی از دوستداران میراث فرهنگی اصفهان، اطلاع داد که طبق اعلام فریبا خطابخش، مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان، ناظر عالی فاز دوم مرمت گنبد شیخ لطف الله، عبدالله جبل عاملی است و بهشاد حسینی و محسن نکویی هم دیگر ناظران این پروژه هستند.
در ادامه، مرتضی فرشته نژاد، مرمتگر باسابقه‌ی بناهای تاریخی استان اصفهان اظهار داشت: ناظر کسی نیست که با دوربین از دور به گنبد نگاه می کند؛ ناظر باید بر حسن انجام کار نظارت داشته باشد. قرار بود من از گنبد بازدید کنم، اما گفتند داربست نیست و نمی گردد. بااین همه، حتی از دور هم پیداست که سربندهای گنبد مسجد شیخ لطف الله با هم نمی خواند و ترک ها فاصله پیدا کرده است.
وی، با شرح خطر بزرگ تری که کل مسجد شیخ لطف الله را تهدید می کند، افزود: زمانی بازاریان گفتند ما می خواهیم در مسجد شیخ لطف الله نماز بخوانیم و چون برای بخش بالای مسجد بلیت فروشی انجام می شد، تصمیم گرفتند پایین را به شبستان تبدیل کنند، اما آیا شاه عباس یا استاد محمدرضای بنا نمی توانستند پس از ساختن مسجد شیخ لطف الله پایین آنرا هم کاشی کنند و شبستان بزنند؟ معلوم است که می توانستند اما نمی خواستند، چون مسجد شیخ لطف الله یک مسجد کوشکی بدون صحن است و رطوبت آن باید از راه همین زیرزمین رد شود.
این استادکار باسابقه‌ی مرمت خاطرنشان کرد: متأسفانه تمام ناکش هایی که در این قسمت وجود داشت، کور کردند و دیوار کشیدند و از آن زمان مسجد شیخ لطف الله مثل آدمی شده که دم دهان و بینی او را گرفته اند؛ معلوم است که عن قریب خفه می شود و می میرد؛ معلوم است که سقف این بنای نفیس ریزش می کند.
وی ادامه داد: از وقتی این حرکت اشتباه را انجام دادند مدام کاشی ها ترک می خورد و روی آنرا می پوشانند. بخشی از این زیرزمین را هم به کافی شاپ تبدیل نموده اند و برای آن آب و فاضلاب کشیده اند. اگر عباس بهشتیان زنده بود و این چیزها را می دید از غصه خودش را می کشت.
فرشته نژاد تصریح کرد: استاد محمدرضا معمار مسجد شیخ لطف الله از متخصصان رشته های مختلف مثل صوت شناس و کاشی کار و… بهره برده و چنین شاهکاری را ساخته است. چند صد سال قبل هر کس کار خودش را انجام می داده، اما متأسفانه امروز صوت شناسی در دانشکده های معماری هم تدریس نمی گردد.
این مرمتگر بناهای تاریخی پیشنهاد کرد که هر چه سریع تر «کنگره‌ی نقد مرمت» با حضور استادکاران برجسته‌ی کشور برگزار گردد و مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله توسط متخصصان مورد بررسی قرار بگیرد.
عباس شیردل، رئیس اتحادیه صنف صنایع دستی استان اصفهان هم اظهار نمود: وقتی به یکی از مسؤلان در استانداری اصفهان شکایت بردیم که چرا مرمت گنبد شیخ لطف الله را با همان مرمتگر شروع کرده اند، گفت بودجه ای که لحاظ شده نباید برمی گشت و ما هم گفتیم اگر بودجه برگردد، بهتر از این است که نگین فیروزه‌ی جهان اسلام خراب شود.
وی خاطرنشان کرد: اولین و مهم ترین درخواست ما این است که عایق بندی زیرزمین مسجد شیخ لطف الله را بردارند تا بنا به شکل اولیه‌ی خود بازگردد، سپس، یک گروه پژوهشی قدرتمند وضعیت تمام مسجد را بررسی نمایند و با حضور متخصصان برای حفظ بنا چاره جویی شود.
اظهارات هوشنگ رسام، مرمتگر و کاشی کار باسابقه نیز در این جلسه چنین بود: ما به خاطر عشق به تمدن و بناهای تاریخی دور هم جمع شده ایم و با کسی دشمنی نداریم. مسجد شیخ لطف الله موزه هنرهای کاشی کاری ایران است. ما نگران وضعیت این مسجد هستیم، چونکه کار آن به دست متخصص سپرده نشده است.
پس از ایراد این سخنان، متن نامه‌ی سرگشاده ای که مقرر است به دست مقام قضایی و نمایندگان اصفهان در مجلس شورای اسلامی برسد، توسط حاضرین به امضا رسید. در این نامه آمده بود:
«بر همگان روشن است که گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان یک اثر بی نظیر جهانی و متعلق به آحاد بشر بوده و ما بعنوان امانت دار، موظف به نگهداری آن هستیم. از سال ۱۳۹۸ که خبر دو رنگ شدن آن بعد از مرمت تَرک اول، در رسانه های داخلی و خارجی انتشار یافته، علل متعدد در نقد روش مرمت غیراصولی آن مطرح گردیده است.
حالا با تأسف و اندوه فراوان، به آگاهی می رسانیم که نه تنها آن نقدها راه به جایی نبرده و برخلاف وعده های مدیریت میراث فرهنگی، اجازه‌ی بازدید از صدمه های گنبد به استادکارها و کارشناسان منتقد داده نشده، بلکه امروز در کمال تعجب شاهدیم، قرارداد ادامه مرمت گنبد با همان مجری قبل منعقدشده است؛ بدون آنکه ناظرین پروژه معرفی و مورد تأیید اساتید و کارشناسان قرار گرفته باشند. در چنین شرایطی، سؤال اینجاست که:
۱. مستندات در ارتباط با مرمت ترک اول (ازجمله طرح مطالعاتی و صدمه شناسی مشکلات گنبد، دستورالعمل مرمت، سوابق و ارزیابی مجری، گزارش های روزانه ناظر، صورت جلسه تأیید اساتید و…) کجاست؟ چونکه این موارد جزو بدیهی ترین ملزومات یک پروژه هستند.
۲. چرا قرارداد ادامه مرمت گنبد در سکوت خبری و بدون اطلاع رسانی، با همان مجری قبلی منعقدشده است و دلیل اصرار بر انجام مرمت بوسیله ی یک پیمانکار خاص چیست؟
۳. چرا مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان بعنوان عامل اصلی انعقاد قرارداد، حاضر به عرضه هیچ توضیحی در مورد قرارداد جدید نیست؟
۴. چرا این دفعه هم مثل گذشته، بدون انجام مطالعات کامل، آزمایش ها و تهیه طرح مرمت با تأیید اساتید فن، اصرار به ادامه کار مرمت دارند؟
۵. چرا مستندات نحوه‌ی واگذاری پروژه بخصوص اسناد مالی آن منتشر نمی شود؟
۶. چرا اجازه بازدید از گنبد مسجد شیخ لطف الله به منتقدان داده نمی شود؛ درحالی که برخی از اساتید و کارشناسان که به واسطه برخی پروژه ها با اداره میراث فرهنگی ارتباط دارند، بعضاً بیشتر از یک مرتبه از گنبد بازدید کرده اند؟
باید قاطعانه اخطار دهیم که اگر فاز دوم پروژه‌ی مرمت مانند فاز اول با آن ایرادات فاحش صورت گیرد، امکان دارد در آینده شاهد گسست و ریزش کاشی ها و مشکلات فراوان در تزیینات و سازه‌ی این گنبد یگانه باشیم که ترمیم و جبران آن احتیاج به هزینه بسیار بالا دارد و عملاً تضییع باردیگر بیت المال است.
از این رو از مسئولین، بخصوص مقامات قضایی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواهشمندیم تا زمان روشن شدن پاسخ این سؤالات و شفاف سازی تمام ابعاد این پروژه، بخصوص مبادلات مالی آن، از ادامه‌ی کار مرمت جلوگیری کرده و اجازه ندهند این میراث پرارزش جهانی، با یک مرمت غلط برای همیشه صدمه ببیند و آبروی این استان و کشور بیش ازپیش خدشه دار شود.»
منبع: تور مسافرتی
