یکی از فعالان حوزه گردشگری عشایری با عنایت به تجربیات خود در این حوزه و با تاکید روی یکی از بندهای برنامه وزیر جدید میراث فرهنگی پیشنهاداتی را جهت استفاده از ظرفیت استارت آپ ها ارائه نمود.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ محمد ملکشاهی، پژوهشگر و فعال حوزه توسعه روستایی به کمک ابزار گردشگری در مطلبی که آنرا در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد نوشت: برنامه ۲۲ صفحه ای که آقای ضرغامی برای جلب رأی اعتماد مجلس جهت وزارت خانه میراث، گردشگری و صنایع دستی عرضه دادند، هر چند که قسمت های مختلفش به توضیحات بیشتر نیاز دارد اما این برنامه عملاً تعدادی تیتر هست که عمده آنها بدون برنامه اجرایی هستند.
در صفحه ششم، برنامه آقای ضرغامی یک آمار و نتیجه گیری اعلام شده که میتوان این آمار را به گونه دیگری هم تفسیر کرد که نتیجه کاملاً متفاوتی را دارد. در متن برنامه چنین بیان شده: بنا بر آمارهای جهانی سهم گردشگری داخلی ۷۱ درصد از کل اقتصاد سفر و گردشگری جهان را تشکیل می دهد. بنابراین پایه و اساس توسعه پایدار صنعت توریسم کشور باید بر مدار گردشگری داخلی باشد. الان بیشتر از ۸۰ درصد سهم بازار گردشگری در ایران در ارتباط با توریستهای داخلی است.
همین ارقام را میتوان این گونه بیان نمود: «در دنیا میانگین سهم گردشگری خارجی ۲۹ درصد است اما در ایران فقط حدود ۲۰ درصد از سهم بازار گردشگری به گردشگری خارجی اختصاص دارد!» یعنی ما از میانگین جهانی هم عقب تر هستیم. اگر دو نکته را باید به این مقایسه تطبیقی بیفزاییم می بینیم که نه تنها نتیجه گیری برنامه آقای ضرغامی غلط است بلکه برعکس از همین آمار ضرورت توجه بیشتر به بخش گردشگری خارجی را استنتاج می شود.
به عنوان مثال کشور اسپانیا بیشتر از پنجاه درصد از درآمد صنعت توریسم خویش را به گردشگری خارجی متوسل است. و این رقم برای ترکیه که در سند چشم انداز با آن مقایسه می شویم و از نظر میزان آثار ثبت شده در یونسکو از ایران چند پله عقب تر است، هم وضعیت همین هست.
نکته دومی که به علت آن بایستی که میزان سهم گردشگری خارجی به نسبت داخلی ایران بیشتر از میانگین جهانی می بود ارزش دلار و درآمدزایی بالایی است که یک توریست خارجی در ایران به نسبت توریستهای داخلی دارد.
نمود این مورد را میتوان در قیمت متفاوت هتل ها برای توریستهای داخلی و خارجی مشاهده کرد. هر چه میزان درآمدزایی یک توریست خارجی به نسبت توریست داخلی ارزش ریالی بیشتری داشته باشد میتوان انتظار داشت که در آن کشور سهم مذکور بیشتر شود و روی گردشگری خارجی سرمایه گذاری و بستر سازی بیشتری صورت بگیرد. در نمودار زیر میزان سهم گردشگری خارجی در کشورهای مختلف دنیا آورده شده است.
به این دو دلیل که شرح آن در بالا رفت، انتظار می رود که میزان سهم درآمدزایی گردشگری خارجی از کل گردشگری بیشتر از میانگین جهانی باشد اما به علل مختلفی همچون امنیت منطقه خاورمیانه و تلاش هایی که برای ایران هراسی شده، است و البته عدم توجه و تلاش کافی در این عرصه حالا می بینیم که حتی میزان سهم گردشگری خارجی از کل گردشگری در ایران از میانگین دنیا هم کمتر است.
کشورهایی مانند ترکیه در منطقه می توانند نمونه موفقی در این حوزه باشند که در نهایت هم از وزیر محترمی که مقرر است سکان وزارت میراث، گردشگری و صنایع دستی را به دست بگیرد، دعوت می کنم گرفتار این دوگانه سازی و ایجاد رقابت بین گردشگری داخلی و خارجی نشود. هر دوی آنها مهم هستند و احتیاج به مجاهدت جدی دارند ولی در خیلی از موارد هر کدام اقتضائات خاص خودش را دارد و گرچه ایشان مدت زمان بسیار کوتاهی برای نوشتن برنامه مذکور وقت داشته اند اما با عنایت به برخورد با روی بازی که به زعم نگارنده این یادداشت مهم ترین وجه مثبت ایشان است بتوانند از فعالان صنعت توریسم بهره برده و برنامه کامل و جامعی را برای هر دو حوزه داخلی و خارجی تدوین و اجرا کنند.
چگونه میتوان از کسب و کارهای نوپا برای بازاریابی نوین گردشگری بهره گرفت؟
بندهای خیلی از برنامه آقای ضرغامی احتیاج به تبیین بیشتری دارد، مثلا برای بند زیر که فقط در حد یک جمله نوشته شده بود مدل و ساز و کار اجرایی پیشنهادی اولیه ای را تدوین کرده ام. اما جا داشت که آقای ضرغامی برای هر کدام از صدها بندی که پیشنهاد داده اند دقیق و مفصل به معرفی روش هم بپردازند.
بندی که در بین نقاط قابل بهبود طبقه بندی شده و در صفحه ۱۲ برنامه آقای ضرغامی آمده است این هست: «استفاده از ظرفیت کسب و کارهای نوپا) استارت آپ ها (برای تولید محتوا تبلیغات و بازاریابی گردشگری و ورود توریست با الگوهای نوین بازاریابی». اما درباره چگونگی آن هیچ توضیح بیشتری موجود نیست!
با استناد به تجربیات بسیار ارزشمندی که در شرکتهای در رابطه با کوچ عشایر در جریان شأن بوده ام برای این هدف راهکار و برنامه عملیاتی اولیه ای را پیشنهاد می کنم. اما ابتدا تجربه انجام شده را در حوزه بازاریابی نوین گردشگری در حوزه عشایر توضیح می دهم.
جمعی از جوانان دغدغه مند در حوزه فرهنگ اقوام و عشایر ایران در مدت سه سال فعالیت نوپا (استارت آپی) توانستند به موفقیت های ارزشمندی ازجمله دو مورد زیر دست یابند.
اول این که گزارش ده صفحه ای از تور کوچ همراه با عشایر ایران در مجله اسمیت سونین (با دو میلیون تیراژ فیزیکی) که عکس روی جلد مجله هم بدان اختصاص پیدا کرد و دوم گزارش ویدئویی از این سفر بعنوان یک مقصد نوظهور برای گردشگران بین المللی که تا کنون بیشتر از یک میلیون بار در یوتیوب دیده شده است.
در ابتدای کار یک هدف بزرگ داشتند، کمک به حفظ و مستند شدن فرهنگ عشایر با معرفی یک تور. یعنی تور «کوچ پیاده همراه با یک خانواده عشایر» بعنوان مقصدی نوظهور که گردشگران بین المللی ماجراجو و دوستدار فرهنگ های اصیل متقاضی اش باشند. توری که تا آن روز اجرا نشده بود و البته که ایران با این همه تنوع فرهنگی پر است از چنین ظرفیت هایی.
اما این هدف بزرگ را به صورت پله پله طی کردند و در هر کدام از این پله ها مسلماً اگر حمایت های متفاوتی را داشتند. همه این اقدامات را بدون کوچک ترین حمایتی اجرا کردند. ولی اکنون که آقای وزیر پیشنهادی چنین بندی را در برنامه شأن داشت بنظرم آمد که این تجربه امکان دارد برای عملیاتی کردن هدفش کمک نماید. قدم های که ما طی شد به شرح زیر است:
در سال اول، ما این تور را با هزینه بسیار ناچیز و با دعوت از دو توریست که ارزان سفر کردند برگزار شد تا ببینند ذائقه مخاطب چیست و چه مشکلاتی امکان دارد در راه پیش بیاید.
در مرحله بعدی (سال دوم) به صورت موازی چند اقدام انجام شد. اول پیشنهاد به آژانس مسافرتی و دوم تولید محتوا توسط عکاس و نویسنده.
در سال سوم با مقدار اندک تولید محتوای متنی، تصویری و ویدئویی که جمع شد، اینفلوئنسرهای معتبر بین المللی و ویراستاران کتب مرجع گردشگران مانند لونلی پلنت به ایران آمدند تا از این سفر گزارش تهیه کنند. به مدد آنها حالا میتوان تور کوچ با پای پیاده همراه با عشایر ایران را یکی از مقاصد نوظهور گردشگری ایران دانست.
پیشنهادهای حمایتی را که در زیر آورده ایم با عنایت به همین تجربه است و یک نکته کلی در این پیشنهادات وجود دارد که اگر بخواهیم بودجه محدود در حوزه بازاریابی گردشگری را بدون فساد و در کاراترین حالت ممکن پخش نماییم، بایستی به خروجی محور کردن پاداش و حمایت و هزینه های حوزه بازاریابی و انجام آنها خارج از چارچوب دولتی بپردازیم.
پیشنهاد عملیاتی برای تحقق ایده کمک به توسعه بازاریابی نوین گردشگری با کمک کسب و کارهای نوپا
۱- هر استارت آپ یا فردی که ادعا می کند می خواهد در حوزه گردشگری یک مقصد را معرفی نماید و برایش متقاضی پیدا کند را به یک مدیر هاستل وصل نماییم تا تجربه پیشنهادش را برای کسانی که آنجا اقامت دارند معرفی و برای آن مشتری هایی با قیمت و درنتیجه سطح توقع حداقلی پیدا کند. کسی که نتواند هیچ مشتری برای تجربه ای که عرضه می کند پیدا کند، با عنایت به ذائقه بازار در این مرحله حذف می شود.
۲- مجوز اجرای آزمایشی این سفر را به وی بدهیم و یک راهنمای تور که تازه مدرکش را دریافت کرده را هم بعنوان کارآموزی همراه با تور فرستاده شود. تا اینجا هیچ هزینه ای توسط وزارت خانه داده نشده اما هزینه این راهنما را وزارت خانه می تواند بپردازد و هم امکان دارد راهنماهایی که تازه دوره آموزشی خویش را تمام کرده اند خودشان متقاضی باشند که بدون دریافت هزینه نخستین تجربه کاری خویش را انجام دهند. اما مهم ترین پیشنهاد بخش بعدی است!
۳- به هرکسی یا هر استارت آپی که بتواند یک اینفلوئنسر را در تجربه توری که از ایران عرضه می کند همراه کند، جهت دریافت مجوز تور کمک گردد. (ممکن است که یک استارت آپ یا فرد بتواند با عنایت به تجربه خود بدون اجرای مرحله یک و دو برای این مرحله اقدام کند)
جدولی تدوین شود که در صورت انتشار مقاله، ویدئو و عکس در روزنامه، یوتیوب یا شبکه های اجتماعی که همه این موارد مصادیق بازاریابی نوین هست و با عنایت به میزان بازدید این محتواها پس از مدتی مشخص (مثلاً یک ماه) پاداشی را به صورت نقدی دریافت کند. قسمتی از این پاداش می تواند به صورت اعتبار برای استفاده از هتل ها و زیرساخت های گردشگری کشور باشد که استارت آپ یا فرد بتواند در تورهای بعدی خود از آن اعتبار استفاده نماید و وزارت گردشگری هزینه آنرا مستقیماً به صاحبان هتل و زیرساخت های دیگر گردشگری بپردازد.
متن
عکس
ویدئو
مجموع پاداش نقدی و اعتباری پیشنهادی
پاداش
پله ای
منتشر شده در مجلات معتبر حوزه سفر با تیراژ بالای یک میلیون (انتشار بیشتر از ۵ میلیون صفحه)
مجموع لایک عکس ها بیشتر از یک میلیون در اینستاگرام
بازدید بیشتر از ده میلیون نفر-دقیقه در دنیا
صد میلیون تومان
پاداش پیوسته
پاداش به ازای هر صفحه انتشار یافته
پاداش به ازای هر بازخورد
پاداش به ازای هر دقیقه بازدید ویدئو
بین صفر تا صد میلیون تومان
این جدول بایستی با دقت تدوین شود و مهم ترین بخش تدوین دقیق چنین جدولی است. میتوان این پاداش را به صورت پیوسته یا پله ای تعریف کرد اما نکته اصلی خروجی محور بودن آن هست. چونکه اگر پاداش خروجی محور نباشد امکان دارد محتواهایی تولید شود که اصلاً دیده نشوند که در این صورت در واقع مشابه با تحقیقاتی خواهد بود که در بایگانی نگاه داشته می شوند و تا کنون تولید محتوا و بازاریابی هایی که توسط وزارت گردشگری محقق شده بیشتر از این جنس بوده است.
به عنوان مثال نباید اجازه داد که افراد با کمک اینفلوئنسرهای غیر مرتبط بخواهند از این قاعده سوء استفاده کنند. بعنوان مثال یک اینفلوئنسر حوزه سفر امکان دارد تعداد دنبال کننده کمتری به نسبت یک فعال مجازی سیاسی و یا تبلیغاتی داشته باشد اما این دنبال کننده ها مخاطبان سفر هستند و کلاً نوشتن این قاعده پیچیدگی هایی دارد که بایستی از همان ابتدا به صورت شفاف درباره شان قانونگذاری و اطلاع رسانی شود. نکته دیگری که مهم می باشد، پایش و ارزیابی و بروز رسانی این قانون است اما نباید تغییرات قانون عطف به ما سبق شود و چون افراد و استارت آپ ها با عنایت به این قانون برنامه ریزی و سرمایه گذاری می کنند هر گونه تغییری در این قانون بایستی از یک سال بعد اجرا شود فلذا تدوین اولیه آن از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد.
منبع: تور مسافرتی
