قزوین یک فعال صنایع دستی با اشاره به فعالیتش در تولید گیوه بیان کرد: امروز در استانهای مختلف کشور بواسطه همسو کردن گیوه سنتی با سلایق نسل جدید و شناساندن مزیت های پوشیدن این کفش در وضعیت آب و هوایی خاص شهرها، گیوه باردیگر مورد توجه و استفاده قرار گرفته است. ازجمله گیوه هایی که بیشتر مورد مصرف قرار می گیرد گیوه هایی است که در کرمانشاه و زنجان تولید می شود و من نخستین نفری هستم که در شهر خودم قزوین، به تولید این نوع گیوه اقدام نموده ام.
ماهرخ روحی، کارآفرین، هنرمند رشته رودوزی های سنتی و گیوه دوزی و مدرس دانشگاه این روزها با ایجاد اشتغال برای چند ۱۰ نفر به تولید و آموزش گیوه می پردازد؛ وی در گفت و گو با ایسنا بیان کرد: من در رشته گیوه دوزی و تزئین گیوه با همکاری عده ای از همکارانم که همدل، همسو و همراهم هستند در تولید این نوع گیوه فعالیت دارم.
این هنرمند اظهار داشت: گیوه نوعی پایپوش سنتی است که قدمتی دیرینه دارد و در گذشته در خیلی از شهرهای مختلف ایران که آب و هوای خشک داشتند تولید شده است. ولی هم اکنون این هنر صنعت فقط در چند شهر ایران به کمک علاقه مندان هنوز به حیات خویش می دهد. همچون شهرها و استان هایی که گیوه بافی هنوز در آنها رواج دارد زنجان، کرمانشاه، مرکزی، اصفهان و قزوین است.
وی در پاسخ به این پرسش که چطور به سمت این هنر رفتید، اظهار نمود: از کودکی وقتی هنری را می دیدم و متوجه می شدم که توانایی انجام آنرا دارم آغاز به تمرین می کردم و برای انجام آن با آزمون و خطا پیش می رفتم تا به نتیجه برسم. البته فقط کپی محض نمی کردم و حتما تغییر یا نوآوری هم در آن کار انجام می دادم.
این دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته طراحی پارچه و لباس که حدود ۲۰ سال است در مراکز دانشگاهی شهرهای مختلف تدریس دارد بعنوان یک فعال صنایع دستی علاوه بر کاربردی کردن دوخت های سنتی ایران این روزها بعنوان یک کارآفرین، گیوه دوزی را در قزوین زنده کرده است و به تولید آن می پردازد.
روحی در ادامه اظهار نمود: وقتی در یک نمایشگاه صنایع دستی شرکت داشتم با گیوه آشنا شدم و همین آشنایی عاملی برای یادگیری، تولید و آموزش گیوه دوزی شد. کارم را با تزئینات گیوه شروع کردم با انجام هنر سوزن دوزی و نقش اندازی روی گیوه جرقه فعالیت در تولید این کالای هنری در من زده شد و رفته رفته چون به هنر بافت و قلاب بافی هم علاقمند بودم دیدم می توانم بافت گیوه را انجام دهم و با چند بار تمرین و آزمون وخطا بافت گیوه را یاد گرفتم و توانستم از اداره فنی حرفه ای قزوین مدرک بافت گیوه را دریافت کنم.
وی اظهار داشت: در شهرهای مختلف باتوجه به شرایط آب و هوایی، سبک زندگی و طبقه اجتماعی و فرهنگی جوامع و سلایق مردم آن اجتماع چند مدل گیوه بافته می شد بنا بر این مواد مصرفی برای هر مدل فرق دارد و این تفاوت ها موجب انوع بافت گیوه ها شده است.
معروف ترین گیوه ای که در ایران تولید می شود «گیوه ملکی» است
این کارآفرین افزود: گیوه هایی که من تولید می کنم، گیوه هایی هستند که خاستگاه اولیه آن در کرمانشاه بوده است و سپس تولید انبوه آن به زنجان کشیده شده است و من به جرئت می توانم بگویم نخستین نفری هستم که بافت این مدل گیوه را درروستاهای قزوین آموزش داده و محصول نهایی را با همکاری تعدادی ازعلاقه مندان هنرمند و هنردوست در این رشته تولید و به بازار عرضه می کنم.
وی با اشاره به تاریخچه تولید گیوه در قزوین اشاره کرد: باتوجه به رشته تحصیلی و تحقیقاتی که دراین زمینه داشتم، گیوه صنایع دستی خاص فقط شهر قزوین نیست و در شهرهای مختلف هم بافته شده است. ولی گیوه ای در منطقه الموت قزوین یافت شده که اکنون در موزه مردم شناسی قجر نگهداری می شود کاملاً شبیه گیوه منطقه کردنشین ایران است. این گیوه کلاش نام دارد و هم اکنون هم در استانهای کردستان و کرمانشاه تولید می شود. گرچه بارها از سالمندان شهر شنیده ام که در گذشته نه چندان دور این مدل گیوه در قزوین هم تولید می شد.
این هنرمند اضافه کرد: نوع دیگری گیوه هم با بافتی متفاوت در منطقه تاکستان قزوین رواج داشته که هم اکنون به سبب بافت متفاوت آن و بافندگان انگشت شمارش درحال فراموشی است که امیدوار هستم بتوانم به زودی این مدل گیوه را هم احیا و تولید کنم.
این مدرس دانشگاه و مربی هنر سنتی گیوه دوزی اظهار نمود: ما در ایران ۲ نوع بافت گیوه داریم یک نوع از گیوه با نخ و سوزن است و به اصطلاح گیوه چینی می شود و نوع دیگری از آن توسط قلاب با نخ بافته می شود. نخ مورداستفاده برای تهیه گیوه در گذشته ۱۰۰ درصد از پنبه بوده ولی حالا علاوه بر نخ های پنبه ای، برای دوام بیشتر رویه گیوه از نخ های مخلوط پنبه پلی استر و یا ابریشم صنعتی برای بافت استفاده می شود.
روحی درپاسخ به این پرسش که گیوه های مناطق مختلف چه تفاوتی باهم و یا گیوه قزوین دارند؟ اظهار داشت: در تولید گیوه قزوین نمی گردد تفاوتی قائل شد تنها تفاوتی که می شود در گیوه های مناطق مختلف ایران دید این است که زیره گیوه ها یک سری دست ساز و یک سری ورق های صنعتی است. درگذشته ساخت زیره گیوه از پارچه های فشرده بوده که در ضمن سال ها برای دوام بیشتر بصورت صنعتی، کارخانه ها به تولید زیره پرداختند.
وی با اشاره به انواع گیوه اظهار داشت: بهترین و معروف ترین گیوه ای که در ایران تولید می شود و بسیاری از مردم آنرا می شناسند «گیوه ملکی» است که گران ترین نوع گیوه در ایران شمرده می شود و سازندگان آن بسیار قلیل هستند. پس از آن «گیوه آجیده» است که در منطقه استان مرکزی در اراک تولید می شود. تمام مراحل تولید این گیوه کار دست است. رویه کار صد در صد با نخ پنبه، زیره گیوه با چرم طبیعی و تمام مواد مصرفی کاملاً طبیعی است حتی چسب موردا ستفاده سریشم است. نوع دیگری از گیوه «گیوه کلاش» کرمانشاه است که در قزوین خیلی مشتری دارد همانطور که گفتم در گذشته در قزوین تولید و استفاده می شد و زیره این گیوه هم پارچه پنبه ای و رویه آن سوزن بافت است.
تولید گیوه جوان پسند
این هنرمند افزود: باتوجه به ذائقه نسل جوان گیوه هایی که ما تولید می نماییم بطور زیبایی بازسازی شده است و جوان های نسل امروز خریدار آن هستند. برخلاف این که درگذشته اکثریت آقایان از گیوه استفاده می کردند، درحال حاضربیشترین خریداران گیوه های تولید ما خانم ها هستند. گرچه گیوه های زنانه و مردانه تفاوتی ندارند و به یک شکل هستند ولی باتوجه به طرح و ارزش افزوده ای که به گیوه وارد می شود سن و جنسیت افراد استفاده کننده مشخص می شود که اغلب خانم های جوان هستند.
وی با اشاره به روش تولیداتش اظهار داشت: تعدادی بافنده که حدوداً ۱۵۰ نفر هستند با بهره گیری از نخ پنبه یا ابریشم صنعتی بطور مستقیم در منازل خود به بافت رویه می پردازند. مرحله بعد توسط ۱۵ تا ۲۰ نفر در کارگاه زیرکشی گیوه انجام می شود که پیش از زیره کشی با بهره گیری از چرم طبیعی کفی گذاری می کنند. صفر تا صد مراحل تولیدات ما با دست است و ماشین آن قدر دخالتی برای تولید محصول نهایی ندارد.
این کارآفرین اظهار داشت: برای تزئینات گیوه هم از نخ های گلدوزی، پولک، منجق، مروارید و سکه استفاده می شود که باز هم تعدادی خانم در منازل خودشان با آموزش هایی که توسط خودم دیده اند کار تزئینات گیوه را انجام می دهند.
حمایت از کارآفرینان و ایجاد اشتغال
این مربی و تولیدکننده هنر گیوه بافی اشاره کرد: تولیدات ما بصورت انبوه وارد بازار جهانی نشده ولی مشتریان زیادی داریم که تولیدات ما را وارد بازار جهانی می کنند. ما برای شناخت بیشتر نیاز به حمایت داریم که اگر اتاق تجاری صنایع دستی با ما همکاری کند ما باکمال میل آماده همکاری هستیم.
وی بیان کرد: این ظرفیت را داریم که کارمان را گسترش بدهیم، کشورهای هدف یعنی همان کشورهای حوزه خلیج فارس با آب وهوای خشک از مشتریان این نوع گیوه هستند. چون رویه این کفش منافذ زیادی دارد و هوا داخل کفش جریان پیدا کرده و پا را خنک نگه می دارد، بو نمی گیرد و از بیماریهای قارچی جلوگیری می کند. بنا بر این مناسب ترین کفش برای مناطق گرمسیری است.
روحی در آخر اظهار داشت: تولیدات ما هم بصورت عمده و هم بصورت تک فروش به اغلب شهرهای ایران ارسال می شود. گیوه های تولیدی ما مناسب برای سن نوزاد هشته ماهه تا مرد و زن ۷۰ تا ۸۰ سال است.
