تور مسافرتی: بادگیرهای یزد ثبت ملی شده اند اما ظاهرا قفلی بر جهانی شدن آن زده شده برای اینکه هر بار پرونده به بهانه هایی از یونسکو باز می گردد و ایران هنوز موفق نشده این سازه زیبا و باارزش را جهانی کند.
خبرگزاری مهر – گروه استان ها: پرونده ثبت ملی بادگیرها شامل بادگیرهای ۱۲ شهر استان همچون یزد، در سال ۹۱ تشکیل شد و پرونده ای شامل بادگیرهای این شهرها برای ارائه به یونسکو و ثبت جهانی تهیه شد چونکه این سازه برای جهانیان باارزش جالب و با اهمیت بود.
ایده ثبت جهانی فناوری و دانش سنتی ساخت بادگیر، سال ۱۳۸۹ مطرح و ثبت آن با مطالعه قوانین ملی و بین المللی برای ثبت هویت فرهنگی ایران دنبال شد و پس از طی مراحل ثبت ملی، پرونده ثبت جهانی فناوری بادگیرهای ایرانی، اوایل سال ۱۳۹۵ به سازمان جهانی یونسکو ارسال شد اما هنوز در اولویت بررسی قرار نگرفته است.
نگرانی از رد و نشانی از کشورهای عربی
بارها شنیده شده است که تعدادی از کشورهای عربی می خواهند این هویت معماری کویر مرکزی ایران را به نام خود ثبت کنند و برای خود هویت بسازند. این در حالیست که منابع خیلی از جمله منابع تاریخی، سروده ها و سفرنامه ها، خاستگاه بادگیر کشور ایران خصوصاً در شهرهای مرکزی، جنوبی و کرانه های کویر بوده است.
از این فناوری در شکل ها و اندازه های مختلف در ایران و بخش هایی از خاورمیانه با آب و هوای گرم و خشک و گرم و نمناک برای جابه جایی و خنک کردن هوای استفاده می شده است.
در فرهنگ لغات ایرانی برای بادگیر از اسامی دیگری نیز استفاده شده که می توان به بادآهنج، بادآهنگ، بادخان، بادخانه، بادخن، بادخوان، بادخور، بادخون، بادرس، بادغد، بادغر، بادغرا، بادغرد، بادغس، بادغن، بادغند، بادنج، بادنگ، بادهلج، بادهنج، واتغر، وانقز، خیشود و خیشخان اشاره نمود، که نشان از جایگاه قدیمی این سازه در معماری کویری ایران است.
ماجرای پرونده ای که از یونسکو برگشت خورد
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان درباره سرانجام پرونده ثبت جهانی بادگیرهای یزد به خبرنگار مهر اظهار داشت: این پرونده یک دفعه به یونسکو ارسال شد و باردیگر برگشت خورد و اعلام گردید که سازه بادگیر نمی تواند بعنوان میراث ناملموس و معنوی ثبت گردد.
سیدمصطفی فاطمی بیان کرد: حدود دو سال پیش پرونده باردیگر پیگیری و مسئول آن تعیین شده و در نهایت تکمیل شد اما چون کشور سالانه تنها یک سهمیه برای معرفی آثار برای ثبت جهانی دارد، با همکاری یک کشور دیگر بصورت اشتراکی آئین های مربوط به بادگیر را ثبت نماییم.
وی با تاکید باردیگر بر این که سازه بادگیر در آثار معنوی قابل ثبت نیست و بادگیر باغ دولت آباد هم بعنوان شاخص ترین بادگیر ایران در قالب یک اثر همراه با باغ به ثبت جهانی رسیده است، اشاره کرد: اما ناگفته نماند با ثبت جهانی بافت تاریخی یزد تمام بادگیرهای یزد به ثبت جهانی رسیده و اجزای بافت از هم جدا اما فناوری ساخت بادیگر و آئین آنرا مقرر است با همکاری کشور افغانستان دنبال نماییم.
پیگیری مجزای بادگیرهای ایرانی در قالب پرونده ای جدید
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد گفت: پس از حوادث افغانستان باردیگر این مساله متوقف ماند و در نهایت پیشنهاد شد که این مساله از جانب جمهوری اسلامی مطرح شود بدین جهت باید بقیه پرونده های مورد نظر برای ثبت جهانی کنار گذاشته شود. این خبر اشتباهی است که مرتب هم در فضای مجازی مطرح می شود که کاملاً اشتباه است، هیچ کشوری هنوز بادگیر را ثبت نکرده و هیچ اقدامی هم برای ثبت آن انجام نشده است اما تلاش می نماییم این مساله را در اولویت کار قرار داده و پرونده بادگیرهای ایرانی بطور ویژه را دنبال نماییم
وی افزود: سال آینده مقرر است پرونده ثبت یکی از جشن های ایرانی برای یونسکو مطرح شود اما با توجه به این که ممکنست ثبت آئین های بادگیر از طرف دیگر کشورها اقدام گردد و اولویت دارد، باید تلاش نماییم که به هر حال وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این درخواست را بپذیرد بعنوان پرونده خاص آنرا مطرح کند.
فاطمی درمورد اخبار مربوط به ثبت بادگیرهای یزد به نام تعدادی از کشورهای عربی بیان کرد: این خبر اشتباهی است که مرتب هم در فضای مجازی مطرح می شود که کاملاً اشتباه است، هیچ کشوری هنوز بادگیر را ثبت نکرده و هیچ اقدامی هم برای ثبت آن انجام نشده است اما تلاش می نماییم این مساله را در اولویت کار قرار داده و پرونده بادگیرهای ایرانی بطور ویژه را دنبال نماییم.
منقش کردن اسکناس ۲۰ هزار ریالی به تصویر بادگیرهای خانه آقازاده که البته استفاده از آن این روزها منسوخ شده است، شاید تنها نشانه ای است که در دوران معاصر برای ثبت این اثر باارزش به نام کشورمان انجام شده است.
کاری که در مقابل اقدامات سایر استانهای کشور، باارزش است اما قابل توجه نیست و باید بیش از این به این سازه توجه گردد که دیگر شک و شبهه ای در هویت ایرانی این سازه زیبا و منحصر به فرد معماری خشت و گلی باقی نماند.
منبع: ftour.ir
