تور مسافرتی: بوشهر رمضان که به نیمه می رسد مصادف با سالروز ولادت امام حسن مجتبی (ع)، آئین گره گشا یا به زبان محلی گرگیعان، قرقیعان، گره گُشو یا گلی گُشو که یکی از قدیمی ترین آئین های مردم استان بوشهر در ماه مبارک رمضان با همکاری کودکان و نوجوانان انجام می شود.
گلی گشو آئینی برگرفته از رفتار حسنه امام حسن (ع) در کمک به نیازمندان بوده است و ریشه در فرهنگ، آداب رسوم و باورهای مردم دارد.
برخی منابع شفاهی براین باورند که آئین گره گُشو برای هیچ منظوری نبوده مگر خوشی شیعیان و گشوده شدن گره انتظار و امیدواری آنان بعد از زاده شدن حضرت امام حسن (ع)، چون برخی دشمنان رسول الله (ص) همچون عاص بن وائل سهمی آن حضرت را به خاطر نداشتن و نماندن پسر بلاعقب می خواندند، بعدها که امام حسن (ع) به دنیا آمد به میمنت و مبارک روزی تولد امام حسن (ع) جشنی گرفته شد به نام جشن گره گُشو.
بعد از افطار کودکان و نوجوانان با کیسه هایی که خانواده برایشان تهیه کرده اند به کوچه می روند و در خانه ها یکی یکی می زنند و درخواست مواد غذایی می کنند، بعد از آن شعر “خونه گچی پُر همه چی” می خوانند سپس در خانه بعدی می روند اگر خانه ای در را باز نکرد شعر “خونه گدا هیچ هم ندا” می خوانند این مراسم تا نیمه شب ادامه دارد.
“گلی گشو” ماهیتی کودکانه دارد
یک پژوهشگر تاریخ، میراث فرهنگی و زبان های باستانی در گفت و گو با ایسنا اظهار داشت: آئین گِره گشو در پانزدهمین روز از ماه رمضان در بوشهر و شهرستان های تابعه: گناوه، دیلم، بندر ریگ و کنگان، عسلویه، دیر، خارگ، مناطق عرب زبان و همین طور کشورهای حاشیه خلیج فارس عربستان، قطر، کویت، عمان و… برگزار می گردد.
الهه غریب زاده افزود: این آئین در کشورهای محتلف با اسامی گوناگونی اجرا می شود؛ برای مثال در عمان به قرنقاشوه، قرنقعوه، قرقیعان، قرقاعون، در امارات متحده عربی، عربستان سعودی و کویت با عنوان قرقعیان و در قطر به اسامی قرقعیان و قرنقعوه اجرا می شود.
وی اشاره کرد: این آئین که بیشتر ماهیت کودکانه دارد و در باور مردم منطقه برای گره گشایی مشکلات است. در بوشهر و در بعضی مناطق تابعه، پس از افطار کودکان بصورت دسته جمعی به درب خانه ها رفته و از صاحب خانه طلب گِره گشو می کنند. صاحب خانه نیز با مواد خوراکی از قبیل آجیل، خوراکی وشیرینی (تخم هندوانه بو داده، نخودچی، بادام، کشمش، زولبیا و بامیه) از آنها پذیرایی می کند و در کیسه آنها می ریزد.
وی انوان کرد: اگر صاحب خانه ای به آنها خوراکی بدهد بمنظور قدردانی همگی با هم شعار «خونه گچی، پر همه چی» سر می دهند. اما اگر خانه ای مراسم گره گشو را برگزار نکند یا فراموش کرده باشد چیزی تدارک ببیند، با شعار «خونه گدا، هیچیش ندا» صاحب خانه را رسوا می کنند.
بگفته این نویسنده بوشهری، این آئین در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز مرسوم است؛ به عنوان مثال در بحرین به آن “قرقیعان” گفته می شود.
آئین قرقیعان در بحرین
خانم عادله، ساکن بحرین نیز درباره ی این مراسم به خبرنگار ایسنا اینگونه اظهار داشت: “قرقیعان” در هر محله ای بصورت جداگانه به انجام می رسد و بچه ها یکی یکی به در خانه ها می روند. در بعضی محله ها هم میزهای به نام “مضیف” می گذارند و روی آن انواع شیرینی ها گذاشته می شود (مشابه شربت ها و شیرینی های صلواتی در ایران). این میزها در نیمه شعبان و نیمه رمضان آماده می شود.
وی ادامه داد: در بحرین کیف های کیسه ای مخصوص آئین “قرقیعان” برای بچه ها دوخته و به فروش می رسد و آجیل های سنتی مثل بادام زمینی با پوست، آدامس، شکلات و… در کیسه ها گذاشته می شود.
بگفته خانم عادله، برای بچه ای که تازه متولد شده و نخستین رمضان را تجربه می کند گیوه های کوچک می دوزند. بچه ها لباس های محلی می پوشند حتی زنان لباس سنتی می پوشند و آرایش کرده برای این مراسم آماده می شوند.
وی ادامه داد: این مراسم همین طور بصورت مفصل در ماتم ها (همان حسینیه ها) هم به انجام می رسد.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از ایسنا، آئین گره گشا در سال ۱۳۹۵ به عنوان میراث ناملموس به نام استان بوشهر ثبت ملی شده است.
منبع: ftour.ir
