به گزارش تور مسافرتی، تهران موزه کم ندارد. بعضی از آنها توسط وزارت میراث فرهنگی و بسیاری توسط ارگان های دیگر بوجود آمده اند بنابراین تنوع موزه در تهران زیاد است اگر مجموعه داران را به این لیست اضافه نکنیم.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ بر مبنای قطعنامه شماره ۵ دوازدهمین مجمع عمومی کمیته بین المللی موزه ها (ICOM) که در ۲۸ مه ۱۹۷۷ میلادی در مسکو برپا شد، روز ۱۸ مه برابر با ۲۸ اردیبهشت بعنوان روز جهانی موزه ها نام گذاری شد و از آن سال در روز جهانی موزه در همه کشورهای عضو، مراسمی برگزار می گردد. ۲۸ اردیبهشت در ایران شروع هفته میراث فرهنگی است. این روز فرصتی برای ملاقات فعالان حرفه ای در زمینه موزه ها با عموم مردم علاقمند به این حوزه است. همینطور موزه ها در این روز تلاش می کنند فعالیتهای جانبی بیشتری داشته باشند. در بیشتر کشورها این روز بعنوان مهم ترین روز موزه هاست و از آنها بیشترین استقبال هم می شود. بازدیدکنندگان به سمت موزه می روند و از تخفیف های گوناگونی در بلیت بهره می برند. ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. اما چرا موزه و اصلاً در ایران نخستین موزه ها چه زمانی شکل گرفت و در پایتخت چند موزه وجود دارد. در این گزارش به معرفی بعضی از موزه هایی می پردازیم که کمی متفاوت از تعریف موزه ها هستند و شاید به علت تخصصی بودن فعالیت هایشان کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. طبق اسناد تاریخی، پیشنهاد ایجاد مکانی به نام موزه، برای اولین بار در ایران از جانب «مرتضی قلی هدایت» ملقب به «صنیع الدوله» عنوان شد که البته به نتیجه ای نرسید. قدیمی ترین موزه ایران، «موزه سلطنتی» است که به دستور ناصرالدین شاه ساخته شد. این موزه بر مبنای آن چه ناصرالدین شاه در اروپا دیده بود، در ضلع شمالی کاخ گلستان در ۱۲۹۴ هجری قمری (۱۲۵۵ شمسی) تأسیس شد که متشکل بود از هدایای خارجی شاهان قاجار و جواهرات سلطنتی. این موزه بعدها از بین رفت و جواهرات آن به خزانه بانک ملی و سلاح های موجود در آن، به موزه دانشکده افسری سپرده شد. اما بعضی از افراد نخستین موزه پایتخت با تعریف امروزی را موزه ملی ایران می دانند. موزه ای که بیشتر در مبحث دیرینه شناسی تاکید دارد و هم اکنون در خیابان سی تیر یکی از موزه های ملی مهم ایران و پایتخت به شمار می آید. از آن به بعد موزه های مختلفی در تهران شکل گرفت هر کدام به سمت تخصصی شدن پیش رفتن و برخی موضوعات کلی تری را مدنظر قرار دارند. هم اکنون خیلی از نهادها و ارگان ها موزه ای برای خود دارند از کارخانه ها گرفته تا بانکها و سازمانهای دولتی. هم اکنون بانکهای دولتی بهترین موزه ها را در اختیار دارند. مانند موزه جواهرات بانک ملی که هم اکنون تعطیل می باشد. اما پیش از این مهم ترین و بهترین جواهرات و منابع پولی ایران در این موزه نگهداری می شد. اخیراً هم دو تاج پهلوی سوژه شد بسیاری می خواستند بدانند که آیا در زمان انقلاب خانواده شاه تاج های معروف خاندان پهلوی را هم بردند یا هنوز هست. تا این که وزیر میراث فرهنگی تصویری از خودش درحال بازدید از این تاج های سلطنتی را به نمایش گذاشت.
یک موزه نفتی یکی از موزه های مهم تهران که اخیرا هم افتتاح شده در ارتباط با موزه پمپ بنزین در دروازه دولت تهران است و از ان بعنوان اولین موزه نفتی پایتخت و سومین موزه صنعت نفت کشور یاد می شود. این موزه ششمین پمپ بنزین قدیمی شهر تهران بوده است و در آن خودرو های قدیمی نمایش داده می شوند همینطور اتومبیل شهید محمود جواد تندگویان وزیر سابق نفت، تاکسی های دوره پهلوی و پمپ ها، تجهیزات آن و انواع سوخت ها به همراه اسناد در ارتباط با توزیع نفت وجود دارد و به معرض نمایش گذاشته شده است.
موزه ای برای توتون و تنباکو یکی از موزه های دیدنی باید موزه دخانیات ایران باشد. پروانه فعالیت این موزه در سال ۱۴۰۰ داده شد که تا سه سال اعتبار دارد. موزه دخانیات موزه ای است که با گشت وگذار در آن می توانید انواع بسته های قدیمی سیگارهای ایرانی مثل بهمن، تیر و … را در آنجا ببینید. قدیمی ترین ساختمان شرکت دخانیات در خیابان قزوین قرار دارد که به جهت نوع معماری و قدمت تاریخی، تبدیل به موزه شده است و بیشتر از ۳۰۰ اثر پرارزش و میراثی در آن نگهداری می شود. موزه دخانیات ایران، دارای ۲ بخش است و ظرفیت ها و دستاوردهای تاریخی بسیار ارزشمندی در آن وجود دارد که می تواند بستر افزایش ظرفیت گردشگری منطقه ۱۱ را فراهم آورد. در «موزه دخانیات»، آثار فراوان صنعتی، اداری، آزمایشگاهی، افتخارات ورزشی، عکس و محصولات قدیمی به همراه اسناد فعالیتهای شرکت دخانیات ایران از زمان تأسیس، یعنی سال ۱۳۱۶، و هم اسناد تاریخی در رابطه با فعالیتهای حوزه توتون و تنباکو ایران به معرض نمایش گذاشته شده است. موزه دخانیات جایی است که سوابق بیشتر از یک قرن فعالیت صنعت دخانیات ایران در آن جمع شده است. با قدم زدن در این موزه و بررسی اشیا، اسناد و تصاویر قدیمی نقش بسته بر دیوارهای آن می توانید به اطلاعاتی کلی در رابطه با نحوه شکل گیری شرکت دخانیات و فراز و فرودهای آن در ایران دست پیدا کنید. این که چگونه شمال کشور و مرکز تحقیقات تیرتاش برای توسعه دخانیات در ایران انتخاب شد، ساخت بنگاه به چه شکل بود و در زمان افتتاح شرکت دخانیات با حضور رضاخان، چه اتفاقاتی رخ داد.
اسکلت مومیایی یک زن در موزه تاریخ پزشکی یکی از موزه هایی که به صورت تخصصی علم پزشکی ایران را برای بازدید تشریح می کند، موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران است که در سال ۱۳۸۰ راه اندازی شد. این موزه حالا در منطقه امیرآباد تهران در یک بنای بازمانده از قاجار قرار دارد. این بنا در زمان امیرکبیر بعنوان اصطبل شاهی مورد استفاده قرار می گرفت. در موزه تاریخ پزشکی، بخش های مخصوص پزشکان مطرح کشور، آشنایی با تاریخ دامپزشکی، عینک سازی، دندانپزشک، اسناد و کتب خطی و … دارد. در قسمت دیگری از این موزه میتوان وسایل جالبی همچون مومیایی، عینک استخوانی را دید.
روان پزشکی هم موزه دارد موزه روان پزشکی یکی از بخش های بیمارستان روزبه است که بعنوان موزه پژوهشی در ایران افتتاح شد. این موزه با انجام تحقیقات توسط بعضی از اساتید روان پزشکی در حوزه سلامت و تاریخ بهداشت روان، نتایج آن در چارچوب متریال موزه ای درآمد این محتوا در هفت خوان و در چارچوب یک موزه به نمایش درآمدند. در این هفت خوان بازدیدکننده با تاریخ روان پزشکی، آرشیو موزه، عکس ها، معرفی پیشکسوتان بیمارستان روزبه، معرفی فیلم هایی که اختلالات روانی و درمان های قابل انجام روی بیماران را توضیح می دهد و معرفی پزشکان بین المللی و مدرن آشنا می شود.
ساخت موزه بلدیه برای شهر تهران شهر تهران هم برای خودش موزه دارد اما این موزه هنوز تکمیل نشده است. موزه بلدیه مقرر است توسط شهرداری تهران در میدان امام خمینی و در ساختمان بلدیه ایجاد شود. این ساختمان به سبک قدیمی ساخته شده و از آن بعنوان موزه بلدیه یا موزه شهرداری استفاده خواهد شد. پیش از این موزه بلدیه در شهر تبریز، قزوین و اردبیل بوجود آمده بود.
یک موزه برای کارخانه سیمان قرار بود تهران یک موزه برای کارخانه سیمان هم داشته باشد. این قول را شهردار تهران داده که بالاخره چنین موزه ای در شهرری داشته باشیم هم اکنون هم بعضی از کارهای آن انجام شده تا بتواند درک نار محدوده های باستانی از کارخانه سیمان قدیمی ری بعنوان موزه صنعتی استفاده نمود. سرامیک موزه ای! سرامیک هم برای خود موزه دارد. البته اگر بتوان کاربرد دقیق این کلمه را برای آن به کار برد. موزه سرامیک یکی از مراکز دیدنی شمال شهر تهران است که به صورت تخصصی در حوزه سرامیک فعالیت دارد. این مکان محلی برای همفکری و الگوسازی معماران و طراحان است. شاید بتوان آنرا یک موزه صنایع دستی هم نامید چون سرامیک هنری برخاسته از دل صنایع دستی است. تنوع موزه ها در پایتخت غیر از این موزه ها، تهران فضاهای موزه ای برای دیدن کم ندارد. کاخ های سعدآباد نیاوران و گلستان هر کدام داخل خود چندین موزه دارند که یک بازدید کننده را برای چند روز سرگرم کند و هر کدام با دیگری متفاوت باشد. حتی بعضی از افراد فضاهای بیرونی این کاخ ها را هم موزه می دانند مانند جنگل های سعدآباد یا درختان نیاوران. موزه اسباب بازی، جواهرات، هنر ایرانی، پول، زمان، خودرو، نقاشی پشت شیشه، شیشه و آبگینه، ارامنه، بخش کوچکی از انواع و اقسام موزه های موجود در تهران است. بسیاری دیگر از موزه های تهران هم شناخته شده هستند برخی این موزه ها مانند خانه موزه ها متعلق به مشاهیری است که در تهران زندگی کرده اند مانند خانه نیما یوشیج یا خانه سیمین و جلال، دکتر حسابی، شهید رجایی و…. باغ موزه ها بخشی از موزه های شهر تهران محسوب می شوند مانند زندان قصر که هم اکنون کاربری باغ موزه دارد یا باغ موزه دفاع مقدس ی. باغ موزه ایرانی. این موزه ها هم در نوع خود دیدنی و درک کردنی هستند. اما اگر بتوان به لیست موزه های تهران، مجموعه های خصوصی را هم اضافه کرد، این لیست بلندبالاتر از آنی می شود که هم اکنون وجود دارد. مثلا بسیاری از افراد در همین تهران مجموعه هایی از مداد رنگی، عینک، رادیو، تمبر و… جمع آوری کرده اند. بعضی از آنها فضایی را برای نمایش مهیا کرده اند تا هر کسی مانند یک بازدیدکننده بتواند از مجموعه اش دیدن کند. اینها ظرفیت هایی برای شهر تهران به حساب می آید. ظرفیت هایی که هر توریست را در تهران می تواند به خود مشغول کند.
