به گزارش تور مسافرتی، اصفهان خانه‌ی صفویِ شیخ الاسلام که از سال ۱۳۸۹ خانه نساجی سنتی اصفهان در آن افتتاح و به موزه ای از هنرهای سنتی تبدیل شد، اینروزها حال خوشی ندارد و با بیماری استاد مهدی شمسعلی، هنرمند پیشکسوت زری بافی تعطیل شد و مقرر است به بخش خصوصی واگذار شود.
نورالله عبدالهی، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی استان اصفهان با اشاره به اینکه خانه تاریخی شیخ الاسلام پس از پایان هفته صنایع دستی و تا یک ماه آینده فعالیتهای خویش را از سر می گیرد، به ایسنا اظهار داشت: خانه شیخ الاسلام در شُرُف تعطیلی بود که خوشبختانه با پیگیری هایی که در این خصوص انجام شد مجدداً تا یک ماه آینده فعالیتهای خویش را از سر می گیرد؛ اما حال حاضر هم تعطیل نیست، بلکه فعالیتهای آن به صورت پاره وقت در حال انجام می باشد. ما دراین خصوص برنامه ای برای ورود بخش خصوصی داشتیم اما اعتبار آن تأمین نشد، ولی هم اکنون اعتبار لازم تأمین شده و ان شاءالله این خانه مجدداً فعالیتهای خویش را آغاز می کند.
او افزود: فعالیتهای قبل که در خانه شیخ الاسلام انجام می شد هم تقریبا در این خانه به صورت پاره وقت ادامه داشته و هنرمندانی که در آنجا فعالیت داشتند در ساعات کمتر و به شکل پاره وقت به کار خود ادامه دادند و علیرغم نداشتن قرارداد، دوست نداشتند که این مکان تعطیل شود؛ به همین جهت با ما همکاری کردند و قرارداد جدید با آنها نوشته شد و قرار بر اینست که مجدداً مشغول به کار شده و آموزش دهند و تولیدات خویش را عرضه کرده و موزه هم برقرار باشد.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی استان اصفهان تاکید کرد: در این مدت که فعالیتهای خانه شیخ الاسلام به شکل پاره وقت درحال انجام بود خسارت چندانی به صنعت گردشگر و گردشگری وارد نشد و علیرغم نبودنِ شرایط خوب و مناسب، اما فعالیت ها ادامه یافت و در برخی از روزها هم که هنرمندان در این خانه حضور داشتند، درِ این خانه باز بود و امکان بازدید هم به شکل محدود وجود داشت؛ و همین که پیگیری ها برای فعالیت مجدد این خانه جواب داده بسیار خوشایند است.
عبدالهی درمورد ادامه فعالیت استاد مهدی شمسعلی و فرزندش و لزوم تداوم هنر زری بافی در خانه شیخ الاسلام هم توضیح داد: استاد شمسعلی جزو کسانی است که با آنها قرارداد داریم و قرار بر اینست که باردیگر فعالیت خویش را آغاز کند و منتظر هستیم تا کسالت ایشان برطرف شود. من در جریان عدم فعالیت پسرشان نیستم و به علت این که مقرر است خانه شیخ الاسلام در آینده به بخش خصوصی واگذار شود، ادامه‌ی فعالیت به خودشان بستگی دارد. خانم عباسپور، استاد شمسعلی و خانم داتلی بیگی جز فهرستی هستند که مقرر است حتما فعالیت خویش را در این مجموعه از سر بگیرند.
هنرمندان صنایع دستی به مثابه یک چاه نفت هستند
در ادامه مجدالدین تاج، رئیس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان هم با اشاره به اینکه خانه های تاریخی از زمان گذشته به صورت دوره ای در اختیار هنرمندان صنایع دستی قرار می گرفت، بیان نمود: حضور هنرمندان صنایع دستی در این خانه ها و تولیدات آثار هنری و برگزاری کارگاه های آموزشی، نقش حمایتی از آنها دارد تا بتوانند بدون پرداخت اجاره بهای سنگین، مدتی را در یک بنای مشخص و به صورت متمرکز فعالیت کنند که متأسفانه این خانه ها به علل نامعلومی تعطیل می شوند.
او اضافه کرد: هم اکنون با عنایت به عناوین بسیار مهمی مثل «شهر جهانی صنایع دستی» و «شهر خلاق صنایع دستی» که به واسطه هنرمندان صنایع دستی برای اصفهان اخذشده، هرساله مسئولین مربوطه باید به صورت سالانه گزارش هایی را در مورد عملکرد و اقداماتی که توسط معاونت صنایع دستی و شهرداری صورت می گیرد به شورای جهانی صنایع دستی ارسال نمایند که در ارزیابی های دوره ای این سازمان این عناوین بزرگ حفظ شود؛ یکی از این گزارش ها در ارتباط با بخش آموزش و برگزاری دوره های مختلفِ بسترسازی برای ایجاد خلاقیت در صنایع دستی و حمایت مادی و معنوی از هنرمندانی است که در این عرصه فعالیت می نمایند. اگر این گزارش عرضه نشود و یا عملکرد و اقدامی در اصفهان انجام نشود، امکان دارد که عناوین شهر جهانی صنایع دستی و شهر خلاق به مخاطره بیفتد.
تاج خاطرنشان کرد: خانه های تاریخی و فعالیتهایی که در آنها صورت می گیرد دقیقا یکی از همان عملکردی است که باید به شورای جهانی صنایع دستی اعلام گردد و اگر این خانه ها تعطیل شود، باید برای بیان علت آن پاسخگو باشند.
رئیس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان تصریح کرد: صنایع دستی و گردشگری دو جزء به هم پیوسته هستند؛ لازم به ذکر است که مسیر توسعه و رسیدن به درآمد پایدار در اصفهان، صنعت نیست بلکه صنایع دستی و گردشگری می باشد و اگر به آن اهمیت کافی داده شود اساسا می توانیم در اصفهان به درآمد پایدار رسیده و از منافع آن هم استفاده نماییم. تک تک هنرمندان صنایع دستی به مثابه یک چاه نفت هستند که می توانند برای این شهر ارزش آفرینی کنند؛ هم چنین اصفهان بعنوان بزرگ ترین شهر موزه، آثار باستانی زیادی دارد که می تواند ارزش آفرین باشند.
او افزود: در خارج از کشور از هیچ، کوه ساخته اند و فرهنگ و هویت برای خود آفریدند و مردم هم از آن استفاده می کنند؛ اما ما باوجود داشتن این منابع بسیار بزرگ، به صورت صحیح از آنها استفاده نمی نماییم و متأسفانه هم اکنون هم درحال از بین رفتن است. هر یک از این خانه هایی که بسته شود و هر اتفاقی که برای هنرمندان ما بیفتد ۱۰۰ درصد به صنعت گردشگر و گردشگری خسارت وارد می نماید.
پدرم می گفت خانه شیخ الاسلام را مثل خانه خودت بدان
محمدرضا شمسعلی، فرزند هنرمند پیشکسوت زری بافی استاد مهدی شمسعلی هم ضمن اشاره به این که از سال ۱۳۹۳ در خانه شیخ الاسلام به زری بافی نزد پدرش مشغول شد، اظهار داشت: زری بافی شغل موروثی ما است و پدرِ پدربزرگ، مادربزرگ، پدربزرگ، پدرم در همین رشته فعالیت داشتند. ما در ابتدا با اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرارداد داشتیم و پس از مدتی اختیار خانه شیخ الاسلام به شرکتی واگذار و از سیستم اداری خارج شد.
او اضافه کرد: پدرم استاد مهدی شمسعلی مدت ۳۰ سال سرپرست قسمت زری بافی در هنرستان هنرهای زیبا بودند و برای اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کار می کردند. زمانیکه در ارشاد مشغول به فعالیت بودند شرایط خوبی وجود داشت. وقتی ایشان برای نمایشگاه به آلمان رفتند به ایشان پیشنهاد تدریس در دانشگاه شد ولی به علت این که باور داشتند هنر زری بافی یک هنر سنتی و ملی ایرانی است و تمایل داشتند که آنرا در ایران گسترش داده و به فعالیت خود ادامه دهند این پیشنهاد را قبول نکردند و بازگشتند.
شمسعلی اظهار داشت: مرحوم آقای ادیب که در بخش دیگری از هنرستان هنرجو بودند و بعدها عهده دار معاونت صنایع دستیاستان شدند به پدر پیشنهاد دادند که هنر زری بافی را در اداره میراث فرهنگی آموزش دهند و ایشان هم در ابتدا به خانه شیخ الاسلام و بعد از مدتی به خانه جواهری رفتند و سپس مجدد به خانه شیخ الاسلام بازگشتند و بالغ بر ۲۰ سال در آنجا مشغول به فعالیت بودند و هنرجویان زیادی را تربیت کردند و آموزش دادند؛ ولی متأسفانه پس از فوت آقای ادیب و هرچه زمان گذشت شرایط بدتر و فعالیت ها متوقف گردید و حتی زمانیکه ایشان سکته کردند علیرغم شرایط نامساعدی که داشتند بازهم به آنجا می رفتند.
او افزود: مسؤلان کم لطفی های زیادی در حق ما کردند و پدرم می گویند که حیف این ۶۰ سال عمری را که برای این کار گذاشتم و این قدر کم لطفی دیدم. زمانیکه ایشان در بیمارستان بستری بودند از هیچ کس تماسی دریافت نشد و کسی هم به ملاقات ایشان نیامد تا وقتی که خبر بستری شدنِ پدرم منتشر گردید و آقای دکتر ایزدی مدیرکل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، به ملاقات استاد آمدند و یادآور شدند که ایشان سرآمد هنری زری بافی هستند.
فرزند استاد مهدی شمسعلی بیان نمود: متأسفانه پدرم معوقه یک ساله داشتند و حتی در آن شرایط هم به کار خود ادامه دادند اما درنهایت به علت شرایطی که وجود داشت من مجبور به شکایت شدم، ضمن این که به درخواست پدر در خصوص ادامه فعالیت من در خانه شیخ الاسلام هیچ توجهی نشد.
او تصریح کرد: زمانیکه حال پدر بد شد گفتند که می خواهیم خانه را به بخش خصوصی برای راه اندازی رستوران یا کافی شاپ واگذار نماییم و به علت این که به لحاظ موقعیتی برای این کار مناسب نبود، هیچ کس قبول نکرد و درنهایت در آن بسته شد. حتی یک سال نیرو برای محافظت از در آنجا نداشتند و شخصاً با درخواست حراست در خصوص محافظت از این خانه به مدت یک سال تا وقتی که یگان به آنها نیرو دهد، همکاری کردم و حتی ۲ سارق هم در آنجا دستگیر کردم. بعدازآن یک سال به من گفتند که دیگر نیازی به حضور شما نیست و وقتی علت را جویا شدم این گونه پاسخ دادند که به علت این که من تنها و بدون تجهیزات سارق دستگیر کرده ام ولی در مسجد امام با بودن سرباز و تجهیزات هر ۲ هفته سرقت انجام شده و موفق به دستگیری نمی شوند، سبب دردسر برای آنها شده است. پدر که مریض شدند، درخواست ادامه فعالیت توسط من را داشتند ولی متأسفانه کسی قبول نکرد و در بسته شد.
شمسعلی با اشاره به اینکه در بیستم همین ماه بمناسبت روز صنایع دستی نمایشگاهی در چهل ستون برگزار می شود، اظهار داشت: شاید در این نمایشگاه از انبار اداره کل، پارچه های در ارتباط با زری بافی و عکس پدر را به صورت نمادین به نمایش بگذارند اما دیگر این هنر درحال منسوخ شدن است و مسئولین باید برای پیشگیری از به فراموشی سپردن آن اقداماتی انجام دهند. من برای حل این مشکل حتی تا تهران هم رفتم ولی متأسفانه رسیدگی درستی نشد و آن چنان که باید برای این هنر ارزش قائل نیستند. هم اکنون پدر و من هستیم که کار نخ گلابتون را انجام می دهیم و متأسفانه نخ گلابتون که اصل کار زری بافی است و به هنر زری بافی ارزش داده است به طورکلی از بین رفته و این مساله برای کسی هم اهمیت ندارد. علاوه بر من ۲ خانم دیگر هم در خانه شیخ الاسلام مشغول به کار بودند که یکی از آنها به نام خانم عباسپور ۱۸ سال از عمر خود ر ا صرف فعالیت در این خانه کرد.
او اضافه کرد: ما حتی برای گرفتن یک متر کابل برای خانه شیخ الاسلام هم با دردسر و نامه های فراوان از اداره کل میراث فرهنگی، درخواست می کردیم و در خیلی از موارد پدر با هزینه شخصی خودشان خیلی از تجهیزات را فراهم می کردند. حفظ این خانه هیچ گونه اهمیتی برای آن اداره نداشت و وقتی از خرابی های سقف و دیوار گزارش می دادیم، پس از خرابی می آمدند و در مدت زمان طولانی آنرا تعمیر می کردند که چندان تعمیر مناسبی هم نبود. وقتی آقای جعفر صالحی در معاونت صنایع دستی اداره بودند خیلی خوب به این گونه مسائل رسیدگی می کردند ولی پس از رفتن ایشان، رسیدگی ها کمتر شد و مواقعی بود که اداره حتی برای نظافت هم خدمات نمی فرستاد و پدر به من می گفتند که «هر کاری که از دستت برمی آید انجام بده و اینجا را مثل خانه خودت بدان.» تنها مواقعی که از تهران برای ساخت مستند به اینجا می آمدند برای بالا رفتن ارزشیابی، رسیدگی خوبی می شد و بعدازآن هم ما دیگر مسؤلان را نمی دیدیم.
پسر استاد شمسعلی در مورد استقبال از کارگاه های آموزشی هم بیان نمود: هنگامی که هنر زری بافی را در خانه شیخ الاسلامآموزش می دادیم، بیشتر خانم ها از این کارگاه های آموزشی استقبال می کردند و ازلحاظ درآمدزایی برای آقایان خیلی به صرفه نبود. تعدادی که علاقه واقعی داشتند این کارگاه ها را ادامه می دادند ولی اغلب آنها پس از مدتی به علت ازدواج و یا بچه دار شدن، گرفتار مشغله های فراوان می شدند و استاد از این بابت نگران بودند و برای همین هم بر ماندن و ادامه این فعالیت توسط من در آنجا اصرار داشتند. هم اکنون آموزش زری بافی هم متوقف شده و در جای دیگر صورت نمی گیرد.
تعطیلیِ خانه شیخ الاسلام و فراموشیِ زری بافی
همچنین استاد مهدی شمسعلی، هنرمند پیشکسوت زری بافی هم علیرغم این که اخیرا پس از شکستگی پا و سکته مغزی از بیمارستان مرخص شده و در منزل دوران نقاهت را سپری می کنند، اما با این همه پاسخگوی ایسنا بودند.
او با اشاره به اینکه از سال ۱۳۷۷ در خانه شیخ الاسلام مشغول به فعالیت شده است، اظهار داشت: هنر زری بافی یک هنر سنتی و ملی ایرانی است که متأسفانه به اندازه کافی برای نسل امروز شناخته شده نیست و طی این مدت، تعطیلیِ خانه شیخ الاسلام و توقف فعالیت ها و کارگاه های آموزشی زری بافی، سبب به فراموشی سپردن این هنر شده است. لازم به ذکر است که اداره میراث فرهنگی هم توجه چندانی برای حفظ و نگهداری خانه شیخ الاسلام نداشته است.
استاد شمسعلی افزود: هم چنین در طول مدتِ فعالیت من در خانه شیخ الاسلام، از کارگاه های آموزشی استقبال خوبی به عمل می آمد و به علت این که به شاگردانم علاقه مند بودم برای آنها وقت می گذاشتم؛ ولی هم اکنون با عنایت به تعطیلی این مکان، کارگاه های آموزشی و فعالیت شاگردان در جای دیگر ادامه پیدا نکرده است.
منبع: ftour.ir
