تور مسافرتی: مرکزی فرش استان مرکزی فرشی شناخته شده از نظر کیفی و خاص از نظر طرح و نقش و مایه افتخار مردم این خطه است و نمونه هایی از آن در موزه های بزرگی به معرض نمایش گذاشته شده، اما حضور فرش هایی از این استان در موزه ای که با امام هشتم نسبت دارد، افتخار بزرگتری است، گویا قلب یکی از نمادهای مهم هویتی این استان در جوار امام خوبی ها می تپد.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از ایسنا، بااینکه سابقه تولید فرش در استان مرکزی و شهر اراک به قدمت شهرهای نامدار کشور در تولید فرش نیست اما کیفیت تولیدات این استان باعث شده تا فرش دستبافت اراک و برخی شهرهای استان مرکزی در کنار شهرهای دیگر، حرفی برای گفتن داشته باشد و در موزه فرش آستان قدس در زمره نفایس ملی، در معرض دید علاقمندان به این هنر دشوار، زیبا و ظریف قرار گیرد.
اراک شهر جدیدی از حیث قالی بافی در مرکز کشور است که بیشترین فعالیتهای فرش بافی این شهر در اواخر دوره قاجاریه صورت می گرفته و دلیل عمده آنرا می توان تلاش تجار خارجی و تبریزی در پیشبرد این صنعت دانست.
فرش به عنوان نمادی از هنر ایرانیان، سالیان درازی است که راه خودرا به بازارهای جهانی پیدا کرده و مشتریان فراوانی را به خود جذب کرده است، این محصول ذوق و هنر ایرانی، مایه مباهات و تفاخر خیلی از موزه های دنیاست و در ایران نیز که به عنوان مهد این هنر شناخته می شود، برای حفظ تاریخ سرشار این هنر، موزه هایی برای به نمایش درآمدن و معرفی قالی های نفیس به وجود آمده است و یکی از غنی ترین موزه های فرش کشور، موزه آستان قدس رضوی است که بیش از نیم قرن از نمایش فرش در آن می گذرد.
گنجینه فرش آستان قدس بمنظور تحقق سند چشم انداز بیست ساله آستان قدس رضوی در امتداد توسعه مراکز فرهنگی، حفظ و صیانت از موقوفات و میراث گذشتگان و غنای فکری زوار و مجاوران حرم مطهر رضوی در فضایی به مساحت ۲۳۴۰ مترمربع و زیربنای ۶۶۴۷ مترمربع در ۴ طبقه راه اندازی شده و در سال ۱۳۹۰ به بهره برداری رسید.
کارشناس مسئول فرش موزه آستان قدس اظهار داشت: نمایش فرش در موزه آستان قدس به افتتاح رسمی نخستین موزه آستان قدس در سال ۱۳۲۴ برمی گردد. با شروع به کار رسمی موزه آستان قدس در یکی از تالارهای موزه، ۳ تخته فرش از نفیس ترین فرش های این موزه به نمایش درآمد.
عبدالحسین ملک جعفریان در گفت و گو با ایسنا اظهار داشت: نمایش فرش ها در موزه عمومی آستان قدس تا سال ۱۳۷۷ که یک ساختمان دو طبقه به عنوان نخستین گنجینه فرش آستان قدس به نمایش فرش ها اختصاص داده می شود، ادامه داشته است.
وی افزود: اهدای بیش از پیش فرش به موزه آستان قدس موجب شد که مسئولان آستان قدس بمنظور توسعه فضای موزه، در سال ۱۳۹۰ ساختمان جدید و مجهز موزه را در مکان فعلی در ۳ طبقه فضای نمایشی و یک نیم طبقه فضای مخزن و کارگاه، افتتاح کنند.
وی ادامه داد: هم اکنون ۶۳۲ تخته فرش در موزه آستان قدس وجود دارد که ۱۰۲ تخته در معرض نمایش قرار گرفته و ۵۳۰ تخته هم در مخزن که فضایی ایده آل و کنترل شده از حیث رطوبت، دما و شرایط نگهداری دارد، قرار گرفته است.
ملک جعفریان اشاره کرد: از آنجائیکه ایران مهد قالی بافی جهان بوده و هر منطقه از کشور، سبک خاصی از قالی بافی را دارد، این تفاوت در چیدمان نیز رعایت شده و هر قسمت از موزه به یک منطقه از ایران اختصاص داده شده است.
وی تصریح کرد: در طبقه همکف، نمایش فرش ها با فرش های پرده ای شروع می شود و فرش های مناطق خراسان، کرمان، کاشان و اراک در آنجا نمایش داده شده است.
وی اظهار داشت: سابقه فرش بافی در اراک و استان مرکزی به دوران قاجار بازمی گردد و اراک شهر جدیدی در این حوزه به شمار می آید اما یکی از نقاط مهم فرش بافی کشور به حساب می آید. بنابراین یک گالری را در موزه به اراک اختصاص داده ایم.
وی اظهار داشت: در طبقه منفی یک، قالی های بزرگ بافت مشهد مقدس و قالی های دوره صفویه به عنوان قدیمی ترین قالی های موزه فرش قرار دارند که سه تخته فرش متعلق به دوران صفویه و چهار تخته فرش بزرگ پارچه بافت مشهد در آن در معرض دید عموم قرار گرفته است.
وی افزود: در طبقه اول فرش های بافت ایلات و عشایر، منطقه اصفهان، یزد، آذربایجان، چهارمحال و بختیاری، قم و همدان به همراه فرش های اهدایی مقام معظم رهبری قرار دارد.
کارشناس مسئول فرش موزه آستان قدس اظهار داشت: در مخزن ۵۳۰ تخته فرش نگهداری می شود که به تناوب، بسته به شرایط، برحسب ضرورت و تشخیص کارشناسان، با فرش های نمایشی جایگزین می گردد.
وی اشاره کرد: روشنایی موزه به شکل استاندارد و فاقد اشعه فرابنفش، مجهز به سیستم اعلام و اطفای خودکار حریق بوده و از حیث دما و رطوبت، پایش محیطی انجام شده و دما و رطوبت هرروز در چند نوبت چک شده و بوسیله ارتباط با تاسیسات، دما و رطوبت کنترل شده در فضا حاکم است.
وی افزود: سالیانه دو نوبت سمپاشی محیطی صورت می گیرد و تا حالا هیچ مورد بیدزدگی و آفت خوردگی در فرش ها وجود نداشته است. روش نمایش به مدرن ترین شکل صورت می گیرد و سازه های نمایش از جنس استیل مرغوب بوده که در صنعت کشتی سازی از آنها استفاده می شود.
وی ادامه داد: سازه ها برای جریان داشتن هوا به شکل متخلخل طراحی شده است و تمام فرش ها با پارچه متقال بدون رنگ و چاپ، ساپورت شده و پشت پارچه های متقال، نوارهای “وِلک رو” دوخته شده است این نوارها به سازه چسبیده است که سبب می شود وزن فرش تقسیم شود تا فرش هایی که بصورت عمودی و ایستاده نمایش داده شده است، در طولانی مدت گرفتار کشش و از هم پاشیدگی تار و پود نشود.
ملک جعفریان ضمن اشاره به این که این شیوه، ابتکار موزه فرش است، اظهار داشت: بسیاری کارشناسان داخلی و خارجی موزه که از این مکان بازدید می کنند، از این شیوه الگو می گیرند و تلاش در پیاده کردن آن دارند.
وی اظهار داشت: تمامی آثار دارای شناسنامه تخصصی بوده و کمتر موزه ای این اقدام را انجام داده است. محل بافت، رج شمار، ابعاد فرش، لطمه دیدگی، سابقه مرمت و تصاویر با کیفیت در قالب شناسنامه به شکل فایل نگهداری می شود و این اطلاعات در اداره پژوهش موجود است.
وی بیان کرد: علاوه بر ۶ تخته فرش استان مرکزی که در تالارهای موزه فرش به نمایش درآمده، بیش از ۱۵ تخته فرش مربوط به استان مرکزی در مخزن موزه موجود است.
وی تصریح کرد: موزه مرکزی دارای ۱۷ گنجینه تخصصی است. گنجینه تاریخ حرم شامل اشیاء و لوازمی که قبلا در حرم استفاده می شده، گنجینه تمبر و سکه، نقاشی، سلاح، نجوم، آبزیان، هنر، ظروف، ساعت، مدال، قرآن، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، گنجینه هدایای مقام معظم رهبری و تالار آثار استاد فرشچیان و موزه مردم شناسی که در سردرب غربی صحن پیامبر اعظم(ص) یا باب الهادی(ع) قرار دارد، همچون این ۱۷ گنجینه تخصصی است.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از ایسنا، قالی پرده ای محرابی قندیلی که محل بافت آن مشک آباد اراک بوده و به نیمه اول قرن ۱۴ شمسی متعلق می باشد، با جنس تار و پود پنبه و پرز پشم در ابعاد ۳۲۵ در ۲۱۰ سانتی متر با رج شمار ۲۸ گره نامتقارن که در ۶ونیم سانتی متر بافته شده، یکی از فرش های این موزه است که توسط حاج علی علیخانی اهدا شده است.
ذکر این نکته لازم است که قالی پرده ای نوعی از قالی است که به عنوان پرده در ورودی اماکن مذهبی، کاخ ها، منازل و محلهای مشابه، آویز می شده و علاوه بر حفاظت، زینت بخش مکان مورد استفاده خود نیز بوده اند. این قالی ها بصورت ساده یا شکاف دار، یک رو یا دو رو بوده و از نظر طرح و اندازه به شکل های مختلف مطابق محل استفاده، تولید می شدند.
قالیچه لچک ترنج بافته شده در روستای مَزلقان(از توابع نوبران) متعلق به اواسط قرن ۱۴ هجری شمسی، دیگر قالی متعلق به استان مرکزی در این موزه است. تار و پود این فرش از جنس پنبه و پرز آن از جنس پشم است که در ابعاد ۲۰۰ در ۱۲۵ سانتی متر با رج شمار ۲۰ گره متقارن در ۷ سانتی متر بافته شده است.
قالی نفیس دیگر این موزه لچک و ترنج بوده که در فراهان بافته شده است و به نیمه دوم قرن ۱۳ شمسی و دوره قاجار متعلق می باشد. جنس تار و پود آن پنبه و جنس پرز آن از پشم است. ابعاد قالی ۱۹۳ در ۱۳۳ سانتی متر است و رج شمار آن ۳۳ گره نامتقارن در ۶ونیم سانتی متر است.
قالیچه دیگر متعلق به استان مرکزی با طرح ماهی درهم است که در اراک بافته شده است. این قالی متعلق به نیمه اول قرن ۱۴ هجری است که تار آن از جنس پنبه و پود و پرز از جنس پشم است. ابعاد این قالی ۲۰۵ در ۱۲۵ سانتی متر است و رج شمار آن ۲۷ گره متقارن در ۷ سانتی متر است.
بر طبق این گزارش، موزه حرم مطهر امام رضا(ع) در صحن کوثر این آستان مقدس واقع شده است و هم اکنون موزه فرش از ساعت ۸ الی ۱۲ و ۳۰ دقیقه پذیرای بازدیدکنندگان است.
تعداد فرش های متعلق به استان مرکزی که در موزه به نمایش درآمده، علاوه بر تاکید بر علاقه و عشق مردم این خطه به امام رئوف نشانگر این نکته است که این منطقه جدیدالورود به این هنر، مسیر خودرا به درستی طی کرده و در صورت توجه درست، می تواند تبدیل به یکی از قطب های تولید فرش کشور شده و به دوران اوج خودش در زمانی برگردد که فرش ساروق بازارهای جهانی را از آن خود کرده بود.
متاسفانه فرش استان مرکزی باوجود کیفیت بی نظیر و طرح و نقش خاص و زیبا جایگاه گذشته خودرا از دست داده و در آسمان هنر و اقتصاد این استان کمرنگ شده است در صورتیکه می تواند یکی از نقاط قوت اقتصاد این استان بوده و با درخشش باردیگر در دنیای فرش ایران و کشور به عنوان نماد هویت استان مرکزی، مایه مباهات و افتخار مردم این خطه و نقطه اتصال این مردم با گذشتگان هنرمندشان باشد.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از ایسنا، علاوه بر موزه فرش، در موزه عمومی آستان قدس نیز آثاری وجود دارد که یادآور استان مفاخر است. در تالار تمبر این موزه، نام امیرکبیر به عنوان بانی پست عمومی در ایران، خودنمایی می کند. راه اندازی باردیگر چاپارخانه و عمومی کردن خدمات پستی از اقدامات اولین صدراعظم ناصرالدین شاه برشمرده شده است.
در همین بخش، تمبرهای یادبود با محوریت امام خمینی(ره) و نهضت بزرگ ایشان که از ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ تا ۱۴ خرداد ۱۳۷۸ انتشار یافته، به نمایش درآمده است. تصویر امضا و مهردستی امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار یکی از بزرگترین انقلاب های تاریخ که در استان مرکزی متولد شده و در این استان پرورش یافته است و سایر تمبرهای منقش به تصویر ایشان از دیگر تمبرهای این مجموعه است.
منبع: ftour.ir
