به گزارش تور مسافرتی، نشست گل نبشته های تخت جمشید در حالی برگزار شد که رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، خوانش آنها را عمرخوار دانست و یک پژوهشگر هم از بدقولی موسسه شرق شناسی شیکاگو برای عرضه مستندات به ایران اطلاع داد.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، کارگاه برخط گل نبشته های باروی تخت جمشید از جانب موزه ملی ایران با مشارکت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و مؤسسه شرق شناسی شیکاگو با حضور استادانی از مؤسسه شرق شناسی شیکاگو و تعدادی از پژوهشگران و باستان شناسان ایرانی، برگزار گردید.
مصطفی ده پهلوان رئیس پژوهشگاه در این جلسه اظهار داشت: خوانش الواح هخامنشی زمان بر، دشوار و بشکلی عمرخوار است. این الواح پرتوهای جدیدی از گذشته ناشناخته در اختیار ما قرار می دهد و آگاهی های جدیدی را در اختیار ما می گذارد. متون تاریخیِ یافته های دیرینه شناسی اطلاعات جدیدی دارند، ولی تازه ترین این اطلاعات را میتوان از دریچه پژوهش های زبان شناسی جست وجو کرد.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری خاطرنشان کرد: جای قدری نگرانی و شاید تأسف دارد از این که امروز در روند مطالعات زبان شناسی عیلامی گرفتار مشکلات و غفلت هایی هستیم. امیدوارم در سالهای آینده دانشگاه ها و نهادهای پژوهشی آموزشی همچون پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در پرورش و تقویت افراد بیشتری در این عرصه تلاش کنند و در سالهای آینده موزه ملی و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، پژوهش های بسیار کاربردی را روی این الواح انجام دهند. جامعه تشنه این اطلاعات است. امیدوارم ما بتوانیم نیاز جامعه را برای اطلاعاتی که این الواح دارند، برآورده نماییم.
ده پهلوان همینطور بیان نمود: پژوهشگاه برای انتشار پژوهش هایی که در سالهای آینده روی این الواح صورت می گیرد، اعلام آمادگی می کند و جهت استفاده از ظرفیتهای آزمایشگاهی و حفاظتی و مرمتی استقبال می کند و امیدوارم در سالهای آینده با کمک پژوهشگران داخلی و خارجی پژوهش های جدی و کاربردی روی این الواح صورت گیرد.
جبرئیل نوکنده مدیر موزه ملی ایران نیر در این کارگاه اظهار داشت: وزارت میراث فرهنگی پیگیر بازگشت باقی مانده الواح هخامنشی است و امیدواریم مرکز پژوهش های الواح هم در موزه ملی ایران راه اندازی شود.
وی اظهار نمود: مطالعات نشان داد کارهای زیادی برای ادامه پژوهشها روی الواح داریم. موزه ملی ایران آماده همکاری با تمام پژوهشگران علاقه مند است. دانشگاه شیکاگو هم برای برگزاری نمایشگاه گل نبشته های هخامنشی در آینده نزدیک، برگزاری این نشست تخصصی و چاپ کاتالوگ همکاری داشته و موزه ملی به ادامه همکاری آنها علاقه مند است.
تیموتی هریسون رئیس موسسه مطالعات فرهنگ های کهن، دانشگاه شیکاگو هم در سخنان کوتاهی اظهار داشت: پس از چهارسال به خاطر همه گیری کرونا، بار دیگر قسمتهایی از الواح بایگانی باروی تخت جمشید به ایران بازگردانده شده است. این الواح اطلاعاتی در رابطه با چرخه کار در مرکز امپراطوری هخامنشی عرضه می دهند.
عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر و متخصص زبان های باستانی در این جلسه اظهار نمود: «هلک» حدود ۴۳ سال روی این الواح کار کرد. او یکی از چهار نفری بود که خوانش این الواح را انجام می داد و تنها کسی بود که تا زمان مرگ مدام سرگرم خواندن این کتیبه ها بود، ولی ما نمی دانیم پس از مرگ هلک، چه کسانی با چه پیشینه ای این کتیبه ها را خوانده اند. به جز سه کتیبه که در یک موزه شخصی پیدا شده و متن آنرا خوانده اند، ندیده ام که از زمان مرگ هلک به بعد کتیبه ای خوانده شده باشد. مؤسسه شرق شناسی شیکاگو حاضر نیست مستندات آنرا در اختیار ایران قرار دهد. درحالی که برپایه قرارداد سال ۱۳۱۴ بین دانشگاه شیکاگو و وزارت وقت فرهنگ ایران که آن زمان مسئول پژوهش های دیرینه شناسی بود، موظف بودند دو نسخه از مطالعات و مستندات خویش را به ایران تحویل دهند.
وی اضافه کرد: یک مرتبه آقای گلشن و بار دیگر آقای بهشتی به مؤسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو نامه نوشتند و درخواست مستندات کردند. درحالی که رئیس مؤسسه شرق شناسی شیکاگو صراحتاً در نامه ای گفته بود به ایران چیزی تحویل نمی دهند و از اینترنت پیدا کنید. این خلاف توافق صورت گرفته بود. پس از آنکه رای دادگاه دیوان عالی آمریکا هم صادر شد، گفتند وزارت خزانه داری آمریکا (اوفک) مجوز استرداد ۱۷۰۰ لوح را داده است، درحالی که خزانه داری نمی تواند مقابل رای دادگاه باشد. بعد گفتند مجوز بازگشت ۳۵۰۰ اثر را دادند. من از راه مراجع حقوقی وزارت میراث فرهنگی خواستم پیگیر باشند که چرا فقط برای استرداد ۳۵۰۰ لوح مجوز داده اند. گفتند وزارت خزانه داری مجوز بازگشت همه الواح را داده است، ولی ۳۵۰۰ لوح را می فرستند. سوال دیگر اینست آیا به همراه این الواح، مستندات و مطالعات انجام شده را هم کامل فرستاده اند؟
این پژوهشگر خط های باستانی اظهار داشت: وقتی این الواح به آمریکا منتقل شد، تعداد زیادی از آنها خرد بود. ۲۳۵۳ جعبه مقوایی بود که هر یک شماره داشت. روی هر یک از آن جعبه ها هم قید شده بود هر یک دارای چند قطعه گل نبشته است. آیا این اطلاعات را در اختیار ایران گذاشته اند؟ مقصر میراث فرهنگی است، متأسفم بگویم که پیش از بازگشت ۱۷۰۰ قطعه گل نبشته (در سال ۱۳۹۸) در جلساتی که داشتیم، با مخالف های زیادی روبه رو شدیم که خودمان برویم و این الواح را شمارش نماییم و برگردانیم.
ارفعی در بخشی از سخنانش به تغییرات و اصلاحات روی برخی واژه های منتخب «هلک» در خوانش های جدید اشاره نمود و اظهار داشت: مؤسسه شرق شناسی شیکاگو تلاش می کند زحمات ۴۰ ساله هلک را نابود کند و مطابق خواسته و میل خود تغییراتی دهد و کلمات را عوض می کند و مترادف ها را در مفهوم جایگزین می کند. پرسشم اینست پس از مرگ هلک چه تعداد گل نبشته خوانده شده است؟ اگر مستندات آن چاپ شده، آیا در اختیار ایران قرار گرفته است؟
این پژوهشگر که الواح هخامنشی را قبلاً دیده و در خوانش بخشی از آن نقش داشته است، اظهار داشت: زمانیکه الواح جدید به ایران رسید، وزارت میراث فرهنگی هیچ از من نخواست که برای شناسایی این الواح بیایم، آیا غیر از من کس دیگری در ایران هست که این ها را بشناسد؟ غیر از چند شاگردی که من تربیت کرده ام چه کسان دیگری هستند؟
ووتر هنکلمن پژوهشگر و عضو گروه مطالعاتی دانشگاه شیکاگو و نویسنده کتاب تاریخ هخامنشیان نیر در رابطه با محتوای گل نبشته های تازه استردادشده به ایران توضیحاتی داد و در پاسخ به نقدهای عبدالمجید ارفعی اظهار داشت: توافق شده بود الواح هخامنشی برای مطالعه به مؤسسه شرق شناسی شیکاگو فرستاده شود و چهار پژوهشگر مسئول کار روی آن الواح بودند. به علت دشواری این کار و وضعیت دانسته های ما از زبان عیلامی، خوانش گل نبشته ها بیشتر حالت کشف رمز داشت. از بین آن چهار نفر فقط «هلک» کار خوانش را ادامه داد، که مطالعه سه هزار لوح را از خود باقی گذاشت. برپایه توافق، دانشگاه شیکاگو حق انتشار بعد از مرگ هلک را داشت. کار هلک ناتمام مانده بود و ترجمه ها باید کامل می شد، برای همین از سال ۲۰۰۶ مسئولیت این کار به اشخاص دیگری سپرده شد، آقای متیو ستولپر هم تا زمان بازنشستگی کار روی الواح را ادامه داد و سه هزار قطعه را ویرایش و بازخوانی کرد. پژوهش های فراوانی روی گل نبشته های باروی تخت جمشید انجام شده و صدها مقاله تهیه و انتشار یافته است. حتی دیتابیس های آنها در وبسایت قرار گرفته و برای همه قابل دسترس است.
وی اضافه کرد: گل نبشته های باروی تخت جمشید، دیدگاه ما را نسبت به عرصه های مختلف هخامنشی تغییر می دهد، همه این ها با پژوهش های نخستین ریچارد هلک به دست آمده است.
صدیقه پیران مسئول بخش کتیبه های موزه ملی ایران روند ثبت، مستندنگاری و آماده سازی الواح هخامنشی منتقل شده به ایران را توضیح داد و اظهار داشت: پس از انتقال آثار به مخزن کتیبه های موزه ملی، ابتدا صندوق ها و جعبه ها باز شد. شماره ها چک شد. لیستی از دانشگاه شیکاگو ارسال شده بود که ابتدا آن با منابع منتشرشده در ایران و خارج از کشور، مطابقت داده شد. ناچار بودیم تمام منابع را با وجود تعداد بالای الواح به سرعت تطبیق دهیم و در نهایت اطلاعات الواح در فرم شماره ۹ ذی حسابی وزارت خانه های میراث فرهنگی و دارایی وارد شد. این اطلاعات شامل شرح شیء، شماره حفاری و شماره موزه و اندازه گیری هاست.
او اضافه کرد: سپس الواح، مستندنگاری و عکاسی شد، که این روند همچنان ادامه دارد. برای تبلت های گلی باید شش وجه اثر عکاسی شود تا هر اثر در گوشه و کنار آن ثبت گردد. همزمان از راه دانشگاه شیکاگو اطلاعاتی در رابطه با ۱۶۴ قلم گل نبشته از کل صندوق ها، به موزه ملی ارسال شده بود، که آن ۱۶۴ قلم به نمایشگاه موقت موزه ملی منتقل شد تا برای نمایش جانمایی شوند. همزمان، مرمت و استقامت بخشی الواح صدمه دیده انجام شد. ما منتظر تاریخ نمایشگاه هستیم که بزودی برگزار می گردد.
شاهرخ رزمجو دیرینه شناس و متخصص دورهٔ هخامنشی که در رابطه با محتوای اطلاعات گل نبشته هایی که در سالهای گذشته به ایران منتقل شده است، توضیحاتی داد و اظهار داشت: این گل نبشته ها مجموعه ای چندفرهنگی و چندزبانی از دستگاه اداری حاکم در تخت جمشید بوده که متون آن بیشتر به زبان های عیلامی، یونانی، فارسی باستانی و خط میخی بوده است.
در ادامه این کارگاه، آنالیسا آزونی، پارسا دانشمند، متیو ستولپر و مارک گریسون در رابطه با محتوای گل نبشته ها و مهرهای باروی تخت جمشید که تا کنون به ایران استرداد شده، توضیحاتی دادند.
