به گزارش تور مسافرتی، مناره گلپایگان که قدمت آن به دوران سلجوقی می رسد، از نوع مناره های میل راهنماست که با ۱۸ متر ارتفاع بر بالای تپه ای بنا شده و در زمان های گذشته، هنگام شب ها و هم روزهای مه آلود بر بالای آن آتش می افروختند تا کاروان ها بتوانند مسیر ورودی به شهر را یافته و گرفتار سرگردانی و بیراهه نشوند.
کارشناس میراث فرهنگی درمورد مشخصات این مناره در گفتگو با ایرنا، اظهار داشت: این مناره که به نام فانوس صحرا یا فانوس جاده ابریشم هم معروف است، بر روی یک پایه هشت ضلعی استوار شده و دارای دو درب ورودی در دو ضلع شمالی و جنوبی است.
میثم فراست اضافه کرد: این درها به ۲ پلکان ۶۴ پله ای راه دارد، به صورتی که هیچ گونه ارتباطی بین این ۲ قسمت به چشم نمی خورد. طرز قرارگرفتن پلکان های دوگانه به شیوه مارپیچی و به شکل موازی است که با احتساب ارتفاع و فاصله آن، متناسب برای صعود یک فرد با قامت متوسط است.
فراست اضافه کرد: به نظر می آید در زمان قدیم از یکی آنها برای بالا رفتن و از دیگری برای پایین آمدن استفاده می شده است.
وی در ادامه بیان نمود: هر یک از اضلاع پایه مناره دارای تزئینات آجری زیبا و طاق نمایی بلند است و نیم ستون هایی در مرز هر یک از اضلاع با آجر تراشیده شده است. در بالای درب ورودی هم طاقی با اشکال آجری تراش خورده به چشم می خورد و در اِنتهای پایه کتیبه ای آجری نوشته ای به خط کوفی شامل آیه ۵۳ سوره زمر است، حکاکی شده است.
کارشناس میراث فرهنگی درمورد دیگر مشخصات این مناره اظهار داشت: از بالای پایه چند ضلعی، مناره به شکل مدور ادامه پیدا می کند و بدنه آن با تزیینات آجرکاری ساده ای با نقوش هندسی آراسته شده است. در پایان مناره هم چندین پنجره تعبیه شده و کلافی چوبی دور تا دور آن به چشم می خورد.
شرافت افزود: با عنایت به بررسی های ظاهری انجام شده و نظرخواهی از کارشناسان مربوط، احتمال داده می شود برای ساخت مناره ابتدا چاهی به قطر ساروج میانی در خاک بکر و سفت تپه بوجود آمده و سپس از کف چاه آغاز به ساختن ستون ساروجی شده است، پایه هایی هم در اطراف این ستون ساروجی بوجود آمده که از چهار جانب ستون را حمایت می کند. این پایه ها احیانا به شکل نیم هلال و شکل کلی شبیه یک میخ با چهار پره محافظ در اطراف آن هستند.
وی اظهار داشت: تنها عاملی که می تواند به مناره صدمه بزند، اشباع شدن خاک اطراف مناره از آب است که سبب شُل شدن ریشه میخی شکل آن می شود، که طراح باهوش برای جلوگیری از این مورد آنرا بر روی یک تپه بنا کرده است.
در غیر این صورت مناره در طول سال های طولانی گذشته با وجود زمین لرزه ها و طوفان هایی که در گلپایگان اتفاق افتاده، حداقل گرفتار یک ترک می شد. ولی این سازه در مقابل لرزش های مختلف مقاوم بوده است.
فراست در رابطه با تغییراتی که در این بنا در گذر زمان بوجود آمده است بیان نمود: با عنایت به نظر خواهی و پژوهش از کارشناسان مربوطه و بررسی معماری و ساخت بناهای دوره های سلجوقی و صفویه، احتمال داده می شود قسمت تاج و انتهای مناره در دوره سلجوقی، بعنوان جایگاهی برای دیدبانی و راهنما استفاده می شده و در دوران صفوی پنجره و جایگاه مربوطه مسدود شده و با کاشیکاری های زیبا پوشانده شده باشد.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از خبرگزاری ایرنا، مناره گلپایگان در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۱۵، با شماره ۲۵۰ جزو آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع: ftour.ir
