به گزارش تور مسافرتی، اصفهان: شهر تاریخی گز در اصفهان، یکی از ۱۶۸ شهر دارای بافت تاریخی مصوب کشور است اما سیاستهای نادرست مدیریت شهری در طول سال ها سبب شده که خیلی از آثار پرارزش آن از بین برود، کارشناسان اخطار می دهند که ادامه این روند هویت تاریخی و فرهنگی گز را به ورطه نابودی خواهد کشاند.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از خبرگزاری ایرنا، شاید نتوان باور کرد که در ۱۸ کیلومتری شمال اصفهان، شهری کهن با قدمت چهار هزار سال قرار دارد، شهری چهره تاریخی اش، قربانی سیاستهای نادرست و بی توجهی مدیران دوران حیاتش شده است.
شهرها تنها تجمعی از خانه و خیابان نیستند؛ آنها روایتگر تاریخ، فرهنگ و هویت مردمانی هستند که سال ها در کوچه پس کوچه ها دل به آداب و رسوم و میراث فرهنگی آن داده اند.
جین جیکوبز نویسنده کتاب « مرگ و زندگی شهر های بزرگ آمریکا» در کتابش بشدت نسبت به تخریب محله ها و اثرات منفی برنامه ریزی شهری مدرن انتقاد می کند.
او اعتقاد دارد برنامه ریزان و مقامات شهری که به شیوه های نوسازی گسترده و ساخت و سازهای بزرگ مقیاس روی آورده اند، بافت زنده و پویای محله ها را نابود کرده اند.
او محله ها را بعنوان واحدهای اجتماعی و فرهنگی برای پویایی شهری ضروری و ریشه کنی بافت و محله های قدیمی را به مثابه چاقو کشیدن به قلب شهر می داند که به جای ارتقاء زندگی شهری به افزایش بی هویتی ساکنانش منجر می شود.
شهر گز با قدمتی دیرینه، از گذشته بعنوان یک شهر قلعه ای شناخته می شد که دورتادور آنرا دیوارهای مستحکم با قطر ۲ تا هفت و ارتفاع ۱۰ متری احاطه کرده بود.
اما آن چه حالا از اصالت فرهنگی تاریخی این شهر باقیمانده است کاروانسرای عباسی، مسجد آقامحمود، بقعه شاه نعمت اله، باروی قدیمی شهر و مسجد جامع است.
مهم ترین بنای تاریخی شهر که در هسته مرکزی این شهر قرار دارد مسجد جامع گز است که قدمتش به دوره آل بویه و سلجوقی بازمی گردد و بعنوان یکی از مهم ترین بناهای مذهبی و تاریخی منطقه شناخته می شود.
علاوه بر این، خانه های تاریخی، بازارچه های قدیمی و حمام های سنتی هم نشان دهنده هویت تاریخی و غنی گز هستند.
زخم نخست بر پیکره شهر تاریخی گز از دهه ۴۰ آغاز شد
کارشناس ثبت آثار ناملموس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان ضمن اشاره به پژوهش های تاریخی صورت گرفته در رابطه با این شهر می گوید: تخریب بافت تاریخی شهر گز از دهه ۴۰ شروع شد و از همان روزها پیوند عمیق مردم با هویت خویش را به تدریج سست کرد.
حجت الله ذکاوتمند افزود: تخریب بافت تاریخی گز از دهه ۴۰ و زمانیکه با تصمیم گیری های شهری، شهر به چهار قسمت تقسیم و مسیرهای جدیدی در بافت تاریخی شکل گرفت، شروع شد.
وی اضافه کرد: در سالهای بعدی هم توجهی به این مورد نشد و حتی در دهه ۷۰ و ۸۰ تخریب های گسترده تری رخ داد.
ذکاوتمند اخطار داد: حالا ارزش فرهنگی و تاریخی بی نظیر شهر گز با موجی از تخریب روبروست و ادامه این روند هویت تاریخی این شهر را نابود خواهد نمود.
وی محور تاریخی میان ۲ «مسجد جامع» و «مسجد آقا محمود» را یکی از مهم ترین قسمتهایی اعلام نمود که در طول این سال ها از بین رفته است، محوری تاریخی که دربرگیرنده بازارچه سرپوشیده، حمام تاریخی و خانه های پرارزش بود.
این عضو انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهر گز خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۸۴ ماشین آلات شهرداری به جان خانه های تاریخی افتادند که با پیگیری انجمن دوستداران میراث فرهنگی گز، این روند تا حدودی متوقف گردید، با این وجود در سالهای اخیر بار دیگر شاهد تخریب های گسترده در این شهر بوده ایم.
ذکاوتمند اظهار داشت: بر مبنای ماده ۱۰۲ قانون شهرداری ها، صدور هرگونه مجوز ساخت در بافت تاریخی، نیازمند استعلام از اداره میراث فرهنگی است و سایر نهادهای دولتی هم باید قبل از هرگونه عملیات عمرانی، از این نهاد استعلام بگیرند.
وی افزود: با این حال، نه تنها این قانون در خیلی از موارد اجرا نشد، بلکه در بعضی موارد به مالکان پیشنهاد شد که خانه های خویش را تخریب کنند تا بتوانند مجوز ساخت بگیرند.
چرا مردم از حفظ خانه های تاریخی استقبال نمی کنند؟
یکی از علل اصلی تخریب بناهای تاریخی در گز جود تصور نادرست و ابهامات فرهنگی در بین مردم است.
به گفته ذکاوتمند خیلی از مالکان براین باورند که اگر خانه شان بعنوان بنای تاریخی شناخته شود، میراث فرهنگی مالکیت آنرا در اختیار می گیرد، درحالی که حقیقت امر متفاوت می باشد.
وی تصریح کرد: میراث فرهنگی تنها وظیفه محافظت از بناهای پرارزش تاریخی را داشته و هیچ گونه دخالتی در مالکیت یا کاربری آنها ندارد.
وی اضافه کرد: خانه های تاریخی از مزایای گوناگونی برخوردار می باشند که خیلی از مالکان از آنها بی خبرند همچون این مزایا معافیت ۵۰ درصدی از مالیات بر فروش در صورت واگذاری به شخصی دیگر، معافیت ۱۰۰ درصدی در صورت واگذاری به نهادهای دولتی، معافیت از پرداخت عوارض شهرداری و امکان دریافت تسهیلات بانکی برای مرمت است.
وی ضمن اشاره به اهمیت ثبت خانه های تاریخی در لیست آثار ملی تصریح کرد: اگر یک خانه تاریخی در لیست آثار ملی ثبت گردد، مالکان می توانند از کمک های بلاعوض میراث فرهنگی و تأمین مصالح برای مرمت بنا بهره مند شوند.
حفظ بافت تاریخی، نماد هویت فرهنگی یک شهر
این کارشناس ثبت آثار ناملموس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان با تکیه بر اهمیت حفظ بافت تاریخی شهرها اظهار نمود: تخریب بافت تاریخی، تنها به معنای نابودی چند بنای قدیمی نیست، بلکه به معنای از بین رفتن آداب و رسوم، سنت ها و هویت فرهنگی یک شهر است.
ذکاوتمند اضافه کرد: خیلی از بناهای تاریخی، علاوه بر ارزش معماری، نماد آئین ها و مراسم های سنتی مردم آن منطقه هم هستند. برای نمونه، مسجد جامع گز به علت برگزاری آئین های مذهبی خاص، تابحال پابرجا مانده است.
وی اخطار داد: که اگر این بناها حفظ نشوند، بخش مهمی از میراث ناملموس ایران هم از بین خواهد رفت.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از خبرگزاری ایرنا شهر گز در فاصله ۱۸ کیلومتری شمال اصفهان واقع شده است و از نظر تقسیمات کشوری جزو شهرستان شاهین شهر و میمه از استان اصفهان می باشد. این شهر با پیشینه ای غنی و پرارزش و بناهایی که روایتگر تاریخ و فرهنگ ایران هستند، در معرض تهدیدی جدی قرار دارد.
مدیریت نادرست شهری، کم توجهی به آگاهی عمومی و اجرای ناقص قوانین، سبب شده اند که این شهر تاریخی به سرعت هویت خویش را از دست بدهد.
اگر سیاستهای حفاظتی اصلاح نشود و نگاه جدیدی به ارزش های تاریخی و فرهنگی این منطقه ایجاد نگردد، نه تنها گز، بلکه بخشی از تاریخ ایران از بین خواهد رفت.
منبع: ftour.ir
