تور مسافرتی: درحالیکه ایران دو نمایشگاه از آثار تاریخی در خارج از کشور برپا کرده، دشمنی ها ضد ایران و خروج آمریکا از برجام نگرانی ها درباره احتمال تهدید این آثار را قوت بخشیده است.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از مهر، اینکه ترامپ و تصمیمات متحیرکننده و عجولانه اش چقدر می تواند نمایشگاههای آثار تاریخی ایران را در کشورهای اروپایی تهدید کند، در هرحالت نگران کننده است آن هم در شرایطی که کوچکترین اقدامات هم ضد ایران در جریان است. مثل خارج شدن شرکت های خارجی از ایران و یا ماجرای کفش و لباس تیم ملی. پس خروج آمریکا از برجام شاید بتواند سایه ای از تهدید را هم برای اموال با ارزش ایران در خارج از کشور تولید کند. همانند آنچه که برای الواح هخامنشی رخ داد و عده ای تقاضای غرامت کردند و الواح هخامنشی که از ایران برای مطالعه به دانشگاه شیکاگو امانت داده شده بود، سالهاست که در پیچ و خم رسیدن به ایران است و هنوز پس از سالها این اتفاق نیفتاده است.
روز هفتم فروردین ماه امسال نمایشگاه امپراتوری گل های سرخ در شعبه ای از موزه لوور راه اندازی شد و در آن ۱۹ اثر مربوط به دوره قاجاریه از کاخ گلستان مانند تابلوی بزرگ «صف سلام فتحعلی شاه»، هشت تابلوی نقاشی رنگ و روغن و آب رنگ، یک آلبوم عکس از ناصرالدین شاه، تاج مسی مربوط به آقامحمدخان، دو جلد قرآن نفیس خطی که یک جلد آن در دو برگ کتابت شده و ۶ مرقع به خط های ناصرالدین شاه، میرزابابا و محمدباقر، اسدالله شیرازی، اسماعیل جلایر و جعفرخان به همراه دو اثر نفیس از موزه ملی ایران به نمایش درآمدند و مقرر است تا اول مرداد در این نمایشگاه باقی بمانند. پیش از آن نمایشگاهی از ۵۶ اثر از موزه لوور هم در موزه ملی ایران به نمایش درآمده بود و مقرر است که این نمایشگاه تا مرداد ماه هم ادامه داشته باشد. درست همزمان با نمایشگاه ایران در شهر لانس.
از سوی دیگر اما ۱۹۶ اثر تاریخی و موزه ای دیگر ایران روز ۲۷ خرداد ماه در شهر آسن هلند به نمایش گذاشته می گردد. بدین سان ایران چیزی حدود ۲۱۷ اثر تاریخی خویش را در کشورهای دیگر به نمایش گذاشته است. درست در زمانی که خروج آمریکا از برجام توجهات را به ایران جلب کرده است.
حمیدرضا بیاتی کارشناس حقوق بین الملل و وکیل دادگستری درباره اتفاقاتی که ممکن است آثار تاریخی ایران را در سطح بین الملل تهدید کند به خبرنگار مهر می گوید: هم اکنون نمی توان منکر این بود که ایران در معرض توجه و تهدید قرار گرفته است از هر سو شاهدیم که شرکت های مختلف ساز ناسازگاری می زنند و با ایران همکاری نمی کنند، وضعیت کشورهای دیگر هم مشخص است. پس با خروج آمریکا از برجام نمی توان به آنها هم اعتماد کرد در این وضعیت ما آثار تاریخی زیادی را در کشورهای دیگر به نمایش گذاشته ایم. آثاری که باید دید چه فایده ای از قبال نمایش آن عاید ایران می گردد و اینکه آیا لازم بود در این شرایط حتما از ایران خارج شوند یا می شد آن را به زمان دیگری موکول کرد.
بیاتی به الواح هخامنشی هم اشاره می کند که اکنون در دست دانشگاه شیکاگوست و تا زمانی که رای قطعی صادر نشود امکان ورودشان به ایران نیست.
او می گوید: الواح هخامنشی هم برای مطالعه از ایران خارج شدند حتی آن زمان به این فکر می کردند که احتمال برگشت این اشیا وجود دارد یا نه، اما ایرانیان در آن زمان حتما به موسسه مطالعاتی شیکاگو اعتماد کرده بودند که این آثار را برای اقدامات مطالعاتی و فرهنگی خارج کردند. اما چرا با ادعای بعضی از افراد سالهاست که نتوانسته ایم آنها را به ایران برگردانیم؟ آیا این تهدیدها خطری برای عدم بازگشت آثار تاریخی ایران نیست که اکنون به بهانه نمایش از کشور خارج شده اند؟ آیا هر لحظه با هر تصمیم فرد معلوم الحالی به نام ترامپ امکان به حراج رفتن این آثار وجود ندارد؟ سازمان میراث فرهنگی که متولی این امور است چه تضمینی را از سوی خارجی گرفته است که این آثار جدا از اینکه سالم به ایران می رسند، دچار هیچ تصمیم سیاسی دیگری نشوند و هیچ رای دادگاهی جلوی برگشت آنها را به ایران نگیرد؟
سنجاق مفرغی در بلژیک گم شد
موضوعی که بیاتی مطرح نمود دغدغه تنها یک کارشناس حقوق نیست. هر بار که آثار تاریخی ایران از کشور خارج می گردد بیم آن می رود که دیگر به ایران برنگردد و یا اگر برمی گردد سالم به ایران برسد. چون نمونه ای از این اتفاقات در گذشته کم نیفتاده است. آنچنان که برای الواح هخامنشی افتاد و یا برای سنجاق مفرغی لرستان با ۲۸ قرن قدمت که هیچ وقت از نمایشگاه ۷ هزار سال هنر ایران بازنگشت و در بلژیک گم شد.
حالا اما محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه های کشور از تضامین دولتی خبر می دهد که مانع از تولید هر دخالتی خواهد شد. او به خبرنگار مهر می گوید: وقتی این اتفاق برای الواح هخامنشی افتاد هنوز موزه ملی شکل نگرفته بود و در این فاصله ایران هیچ وقت پیگیری نکرده بود چون آنها را برای مطالعه فرستاده بود. مسئولان موسسه شیکاگو هم همیشه این اذعان را می کردند که این آثار متعلق به ایران است و همکاری داشتند. تحریم ها مفهوم دیگری دارد مفهوم آن این است که بانک ها و یا شرکت ها با ما همکاری نمی کنند و داد و ستدی ندارند این مورد ربطی به اشیا و آثار تاریخی ندارد. ما در جامعه جهانی زندگی می نماییم اگر تحریمی هم باشد آیا مگر اکنون بچه های ما در خارج از کشور درس نمی خوانند و یا ما به کشورهای دیگر نفت نمی فروشیم ما که الان با کشوری مانند هلند جنگ نداریم حتی اگر این اتفاقات بیفتد بازهم به آثار تاریخی کاری ندارد. در طول تاریخ کدام موزه در امانت خیانت کرده است که ما نگرانیم آثارمان برنگردد.
وی ادامه می دهد: الان باید روی مبحث فرهنگی با کشورهای دیگر کار نماییم چون اگر روی این مورد کار نشود عملا به استقبال از تحریم ها و تهدیدها رفته ایم. درباره آثاری که در نمایشگاهها هم وجود دارد باید اظهار داشت که این آثار مصونیت قضایی دارند و دولتها تضمین داده اند که هیچ مبحث قضایی و یا سیاسی این آثار را تهدید نکند. در قرارداد بین کشورها هم آمده که هیچ کسی نباید ادعایی درباره این آثار داشته باشد. دنیا روی این مورد سالهاست که کار می کند اما برای ما عجیب و غریب است. موزه ها به برگزاری نمایشگاه در جاهای دیگر زنده است. اتفاقا مردم بدانند که اگر آثاری از ایران خارج می گردد جایش از ایران امن تر است! این طور نیست که همه دنیا بخواهد آثار ما را نگه دارد و به ما برنگردانند.
دشمنی ها با ایران آنقدر گسترده است که از کشورهایی که با ایران رابطه خوبی ندارند هیچ بعید به نظر نمی رسد که هر اقدامی ضد ایران انجام دهند. همینطور بعید به نظر نمی رسد که کشورهای دیگر تسلیم این دشمن ها شده و پایبند به اصول فرهنگی نباشد اما جبرئیل نوکنده رئیس موزه ملی ایران می گوید که در گذشته تضامین دولتی وجود نداشته و الان دولت ها تضمین می دهند که این آثار به کشور مبدا بعد از آخر زمان نمایشگاه برمی گردد.
او این موارد را درج شده در قراردادی عنوان می کند که محرمانه است و می گوید که روسای موزه ها حق ندارند آنها را علنی کنند. شاید همین غیر علنی بودن این قراردادهاست که همیشه نگرانی ها درباره خروج آثار تاریخی ایران را به دنبال دارد. اما نوکنده به بعضی از مفاد آن اشاره می کند و می گوید: در قرارداد موزه لوور قرارداد وزیر فرهنگ فرانسه برای آثار ما در لوور ضمانت داد که به نمایندگی از دولت فرانسه در برابر سرقت یا هرگونه دعاوی، مالکیت آثار برای ایران بماند و به مسایل قضایی و سیاسی اجازه دخالت نمی دهیم از سوی دیگر رییس سازمان میراث فرهنگی هم تعهد کرده که ضمانت میکنند این آثار به فرانسه برگردد و از لحظه ورود به کشور در امانت ماست و از ضبط و حراج در مصونیت است این ضمانت نامه ها به تایید سفارتخانه هم می رسد تا مشخص شود که این فرد عالی تزیین مقام مسوول در این زمینه است که متعهد شده است درباره نمایشگاه هلند هم وزیر خارجه این کشور به ما تعهد داد ما حتی از آنها خواستیم تا تعهدنامه و مصونیتی از آمریکا گرفتند را هم ببینیم تا همه چیز چک شود.
درباره الواح هخامنشی باید اظهار داشت که قوانین در این حوزه قوی نبود در واقع پس از اتفاقاتی مشابه الواح هخامنشی بود که دولت ها نیاز به تامین دولتی را احساس کردند.
برپایی نمایشگاه آثار هلندی در ایران
نوکنده درباره اینکه این تضامین می تواند با دخالت بعضی از مغرضان ضد ایران نقض شود گفت ما با همتایان خود در این باره صحبت کردیم قرار بود که نمایشگاهی از آثار هلند در سال ۲۰۲۰ در تهران برپا شود اما توافق شد که تا پیش از آخر تاریخ نمایشگاه ایران در شهر آسن هلند نمایشگاه از آثار موزه ای هلند در ایران برپا شود آنها هم مکتوب اعلام نمودند که آمادگی این کار را دارند احیانا این نمایشگاه مهرماه در تهران برپا شود این اقدام در جهت همکاری متقابل انجام می شود
با وجود اینکه متولیان میراث فرهنگی اصرار دارند اعلام کنند که مصونیت دولتی غیر قابل نقض است اما نوکنده می گوید: فعلا آمریکا از برجام خارج شده و خروج آن نشان داده است که مصونیت دولتی با شبهه مواجه می باشد بنابراین خواسته ایم که این نمایشگاه در ایران هم برپا شود الان درباره زمان نمایشگاه باید مذاکره نماییم.
وی در پاسخ به اینکه ازاین رو برپایی این نمایشگاه به شکلی گروکشی در برابر احتمال خطر برای آثار تاریخی است توضیح میدهد: شرایط امروز با وضعیتی که برای خروج برجام به وجود آمده این دغدغه را بوجود می آورد که کمی این مصونیت دولتی را با علامت سوال مواجه کند اما به صورت شفاف به آنها گفتیم که این نمایشگاه در ایران هم باید برپا شود.
در باره اینکه چقدر کشورها می توانند زیر بار مصونیتی که به کشور مقابل درباره امنیت آثار تاریخی به نمایش گذاشته شده داده اند نروند هیبت الله نژندی منش استان دانشگاه و کارشناس حقوق بین الملل به خبرنگار مهر توضیح میدهد: اگر کشورها بخواهند زیر بار این مسوولیت نروند سبک و سنگین میکنند که چقدر این مورد به ضرر آنها تمام می گردد با بحث بیمه نمیتوان اظهار داشت که تضمین داده ایم این آثار برگردد چون بحث هویتی آثار مهم می باشد پس با پول بیمه نمی تواند سنجیده شود در بحث برجام همه گفتند که شرایط به خوبی پیش می رود اما تصمیم ترامپ چیز دیگری بود. ما نمایشگاهی از آثار لوور را هم در ایران برپا کردیم که این اقدام متقابل خوب است البته یک نوع گرو کشی بشمار می رود. در هرحال نمیتوان خیلی مطمئن بود اگر اشیای فرهنگی را به ایتالیا برای ۶ ماه بفرستیم و بعد از آن این آثار برنگردد چه مکانیزمی برای آن خواهیم داشت در این مواقع مرجع حل اختلاف پیشنهاد مذاکره را می دهد یا به قوانین استرداد اموال فرهنگی یونسکو رجوع میشود اما درجایی مانند مشکلات بین نیکاراگوئه و آمریکا این کشور آمریکاست که حق وتو دارد و اصلا اجازه مطرح شدن مبحث در دیوان بین المللی دادگستری را نمی دهد پس نمیتوان روی این مکانیزم ها دل خوش کرد.