خراسان رضوی مساجد در هر کشوری و برای هر ملتی از مهم ترین اماکن مذهبی، تاریخی و فرهنگی هستند. سبک و شیوه ساخت مساجد مختلف در سرتاسر جهان هم سبب شده این اماکن علاوه بر کارکرد اصلی خود، به جاذبه های خیره کننده ای از تاریخ و فرهنگ ملل تبدیل شوند.
باید اظهار داشت که فعالیت مساجد در اروپا با عنایت به این که بخش های مختلف این قاره طی دوره هایی تحت کنترل مسلمانان بوده است، قدمتی بسیار طولانی دارد؛ برای مثال حضور عثمانی ها در منطقه بالکان، مورها در اسپانیا و تاتارها در کشورهای بالتیک سبب بر جای ماندن میراث غنی اسلامی در اروپا شدند که مساجد بخشی از این میراث غنی هستند.
مسجد «کوردوبا» یکی از منحصر به فردترین دستاوردها وشاهکارهای قرن ها حضور مسلمانان در سرزمین آندلس، اسپانیا بوده که در شهر کوردوبا واقع شده است. این مسجد بی گمان یکی از مهم ترین بناهای اسلامی در سرتاسر جهان و اروپاست.
شهر کوردوبا در جنوب اسپانیا و در منطقه اندلس قدیمی قرار دارد و یکی از مهم ترین مراکز حکومتی مسلمان فاتح اروپا بود که از راه آن بخش های شمالی اروپا و آفریقا را تحت تسلط خود داشتند. ناحیه کوردوبا یکی از اسرارآمیزترین بخش های اسپانیا است که وجود داستان های عجیب در مورد آن بازدید از مسجدش را با هیجان همراه خواهد نمود.
گفته می شود که بنای مسجد کوردوبا در ابتدا در ارتباط با کلیسا بوده و بعد از فتح اسپانیا توسط تمدن های اسلامی به مسجد تبدیل گشته است و چون در دوره های مختلفی این چرخه اسلام و مسیحیت چند باری در اسپانیا تغییر کرده این بنا هم اکنون به مسجد کلیسای کوردوبا شناخته می شود. همین دو کاربری بودن بنای کوردوبا به نمادی از تلفیق هنر اسلامی و مسیحی تبدیل گشته که در هنگام بازدید چشم ها را خیره می کند.
این مسجد اما در قرن هشتم که اسلام در اسپانیا گسترش پیدا کرده بود به یکی از ۳۰۰ مسجد اروپایی تبدیل شد که برای رقابت با قسطنطنیه و دمشق بنا شده بود و بعنوان یکی از مهم ترین بناهای معماری اسلامی که از زمان مورورها باقی مانده بود در سال ۱۹۸۴ میلادی همراه با بخشی از شهر کوردوبا در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.
برخی معتقدند که تغییرات مذهبی شهر کوردوبا که در طول تاریخ رخ داده به خوبی در بنای باشکوه مسجد جامع این شهر به نمایش درآمده است و بنای ایم مسجد کلیسا یکی از بهترین نمونه های معماری مغربی است.
البته در مورد محل قرارگیری این این مسجد هم گفته شده که در ابتدا محل مسجد منزلگاه یک معبد رومی بوده که پس از مدت ها به کلیسای «ویزیگوت» تبدیل گشته است. سپس در سال ۷۱۱ میلادی زمانی که مسلمان ها به سرزمین آندلس ورود کردند، کلیسای ویزیگوت به دو بخش یکی برای عبادت مسیحیان و دیگری برای عبادت مسلمانان تقسیم شد. با این وجود گفته می شود که «امیر عبدالرحمان» در سال ۷۸۴ دستور تخریب بخش کلیسا را صادر و آغاز به ساخت مسجدی بزرگ کرد. ساخت بنای این مسجد چیزی بیشتر از دو قرن به طول انجامید و سرانجام در سال ۹۸۷ میلادی ساختمان مسجد بعد از اتمام به بزرگترین مسجد در تمام قلمرو اسلام تبدیل شد.
در خصوص نام این مسجد کلیسا همینطور میتوان اظهار داشت که مردم و علاقه مندان علاوه بر «کوردوبا» با نام «طرقبه» که یک نام عربی است برای نام گذاری این مسجد استفاده می نمایند، البته نام این مسجد کلیسا در اسناد تاریخی به جای مانده از گذشته به نام «مسجد جامع حضرت» هم به ثبت رسیده است.
همانطور که گفته شد این مسجد یکی از مهم ترین نمونه های معماری اسلامی در غرب است و سبک هایی از معماری اموی و اسپانیایی در آن به کار رفته است؛ برای مثال سبک های گوتیک، رنسانس و باروک از مهم ترین سبک های معماری غربی هستند که در نمای بیرونی و داخلی این مسجد کلیسا به چشم می خوردند و چشمان مخاطب خویش را خیره می کنند.
مسجد کوردوبا که در ۴ مرحله مختلف در بیشتر از ۲۰۰ سال ساخته شد از قسمت های متفاوتی مانند تالاری پر از ستون، حیاطی با یک حوض در وسط، باغ پرتقال، محوطه ای سرپوشیده در اطراف حیاط و مناره تشکیل شده است.
این مسجد مناره هایی به ارتفاع ۲۰ متر دارد که با سنگ های مرمر پوشیده شده اند و روی آنها با طراحی های اسلامی منقش شده است، کوردوبا همینطور علاوه بر مناره های گفته شده میزبان مناره دیگری به ارتفاع ۹۳ متر بوده که در بخش جنوبی مسجد واقع شده و در آن از ۱۹ در مسی استفاده شده است.
بنای کوردوبا چیزی حدود ۱۸۰ متر طول و ۱۳۰ متر عرض دارد و تنها کمی از کلیسای سنت پیر در رم کوچکتر است؛ این ساختمان تاریخی اما بیشتر با طاق های بزرگی شناخته می شود که به طاق های «کلیسای جامع آخن» در آلمان شبیه هستند. نکته قابل توجه در مورد ساختمان این مسجد تعداد ستون های مرمر و سنگ عقیق سلیمانی آن است که به ۸۵۶ مورد می رسد و گفته شده که آنها را از بقایای معبد رومی سابق این مکان و سایر ساختمان های ویران شده رومی به کار گرفته اند و با نور هزاران چراغ روغنی کوچک در شب روشن می شوند.
یکی دیگر از قسمت های مهم این مسجد کلیسا طاق نعل اسبی آن است که با قطعات طلا و خطاطی های متعدد تزئین شده و ترکیب درخشانی از رنگ های طلایی، آبی تیره، زرد و قهوه ای مایل به قرمز را به وجود می آورد.
همچنین در قسمت محراب مسجد گنبد هشت ضلعی زیبایی وجود دارد که با ستون ها و موزاییک های سبک بیزانس احاطه شده و نوشته هایی به زبان عربی را در برمی گیرد. در مرکز این مسجد هم همانطور که گفته شده بود «کلیسای رنسانس» ساخته شد که به قرن ۱۶ میلادی متعلق می باشد و محراب بلند، سقف گوتیک، منبر باروک، دیوارهای رنسانس و طاق های اسلامی را شامل می شود که ترکیب این سبک های معماری مختلف در کنار یکدیگر، فضایی منحصر به فردی را به وجود آورده است.
منبع:
owaytours.com
whc.unesco.org
منبع: تور مسافرتی
