تور مسافرتی: پانزدهمین رییس و دومین وزیر میراث فرهنگی تا چند روز دیگر به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد می شود، کسی که کارشناسان گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی توقع دارند متخصص و در عین حال مدبر باشد.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ شاید تاریخچه سازمانی برای میراث فرهنگی را باید ایجاد موزه ای در ارگ سلطنتی دانست که ناصرالدین شاه به تاثیر از فرنگ آنرا در ارگ سلطنتی تشکیل داد. هر چند که جذابیتی برای او نداشت اما بعدها دستور داد تا در باغ گلستان مکانی برای آن بسازند. این ساختمان بعدها تالار سلام نام گرفت که بخش عمده ای از آثارش در زمان پهلوی اول به خزانه بانک ملی منتقل شد. در زمان مظفرالدین شاه و دوره مشروطیت قانون اداری وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه شکل گرفت که زیر نظر آن اداره ای به نام عتیقات به وجود آمد. بعدها در ساختمان قدیمی اداره معارف موزه شکل گرفت. سال ها گذشت تا درباره آثار تاریخی به صورت جدی تر پرداخته شد و برای آن قوانینی وضع کردند و اداره های مختلفی مثل دفتر آثار تاریخی، مرکز دیرینه شناسی و … به وجود آمد. بعد از انقلاب اسلامی هم، میراث فرهنگی به زیر مجموعه وزارت فرهنگ رفت. تا این که در سال ۶۴ قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی شکل گرفت.
در سال ۸۲ مجلس شورای اسلامی، سازمان های میراث فرهنگی و ایرانگردی را از وزارت ارشاد جدا و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را زیر نظر رییس جمهور تشکیل داد. در سال ۸۵ نیز سازمان صنایع دستی از وزارت صنایع و معادن جدا و به سازمان میراث فرهنگی الحاق شد. تا سال ۹۸ که با طرح مجلس این سازمان به وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری تبدیل شد.
در این مدت افراد مختلفی به سازمان میراث فرهنگی رفت و آمد داشتند برخی آنرا سرپا نگه داشتند و برخی به زمین زدند. برخی از رؤسا آنرا به حیاط خلوت تبدیل نموده و برخی دیگر دلسوزانه آنرا اداره کردند.
بررسی کارنامه هر یک از مدیران گذشته این سازمان نشان داده است که چه بر سر سازمانی که قرار بود کار حفاظت از میراث فرهنگی توسعه گردشگری و پشتیبانی از صنایع دستی را انجام دهد، آمد. شاید بررسی این کارنامه و گذشته، افقی برای انتخاب وزیر دوم این وزارت خانه جوان باشد.
مهدی حجت را میتوان مؤسس سازمان میراث فرهنگی پس از انقلاب اسلامی دانست.
او از معماران ایرانی است که کارشناسی ارشد معماری از دانشگاه تهران و دکترای حفاظت از بناهای تاریخی از دانشگاه یورگ انگلستان دارد. حجت در واقع بنیانگزار خیلی از قوانین و اتفاقات اولیه این سازمان است.
نمونه ای از فعالیتهای او را میتوان به پیشگیری از تخریب خیلی از آثار تاریخی و حراج آثار کاخ های تهران در زمان انقلاب دانست.
حجت از سال ۱۳۶۶ تا ۷۰ ریاست این سازمان را برعهده داشت تا این که در سال ۹۲ به دعوت محمدعلی نجفی بعنوان قائم مقام و معاون میراث فرهنگی باردیگر به این سازمان برگشت. اما با رفتن نجفی او هم در این سازمان نماند.
اکبر حاج ابراهیم زرگر در گزارشی که آنرا به مجله اثر داده بود، درباره اقدامات و چشم انداز میراث فرهنگی توضیحاتی داده و نوشته بود که همچون اقدامات سودمندی در سازمان بررسی و تدوین اهداف و خط مشی های اساسی بخش میراث فرهنگی طی برنامه ۵ ساله دوم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی ایران است همینطور وی تاکید بر پژوهش، حفظ و احیا، معرفی و آموزش داشت.
وی در جای دیگری از این مطلب که به چشم انداز میراث فرهنگی و نقاط قوت و ضعف آن پرداخته اشاره کرده که در دو سال گذشته ۱۷۵ نفر از فارغ التحصیلان مرکز آموزش عالی سازمان که دوره کاردانی را گذرانده اند فراهم آمد. باآنکه معضلات اداری و استخدامی آنها زندگی را بر این جوان ها در شروع کار و بر مسؤلان سازمان در انتهای کار تلخ کرد ولی برای جمع از آنها راه فرجی بدست آمد. جذب این نیروهای جوان مؤثر خواهد بود.
سراج الدین کازرونی نیز پس از زرگر به سازمان میراث فرهنگی رفت. او وزیر مسکن و شهرسازی ایران در سالهای ۶۳ تا ۷۲ بود. وی بعد از آن به مدت ۴ سال ریاست سازمان میراث فرهنگی را به عهده گرفت.
ماجرای برج جهان نما
طرح کالبدی ملی، تهیه و تصویب نخستین طرح منطقه ای و شهری، طرح ۱۹ شهر جدید، تعیین نقشه شهرها و توزیع فعالیتهای عمده در سطح کشور، توجه ویژه به ارتقای کیفیت معماری، فعال سازی قانون زمین شهری، تعیین اصفهان، شیراز، تبریز، کرمان و همدان بعنوان شهرهای فرهنگی و تاریخی، تدوین و تصویب مقررات ملی ساختمانی ایران، راه اندازی شهرک ها و ساختمان های نیمه تمام و پایه گذاری پارک فناوری پردیس، برخی اقدامات کازرونی در دوران خدمتش بود.
در این دوره بود که واقعه برج جهان نما در اصفهان رخ داد. عبور راه آهن از محوطه تپه حصار نیز در همین دوره بود. اتفاقی که در زمان شاه قرار بود بیفتد اما سازمان ملی حفاظت اجازه نداده بود. اما این دفعه راه آهن خط خویش را از وسط تپه هفت هزار ساله عبور داد.
اولین رییس سازمان
سید محمد بهشتی ۱۳۷۶ الی ۱۳۸۳ نخستین رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می باشد که در سالهای پایانی ریاستش در سازمان میراث فرهنگی به ادغام با گردشگری رسید و در تمام این سال ها به هر شکلی ارتباط خویش را با این سازمان حفظ کرد.
در دوره بهشتی بود که توجه به میراث فرهنگی و گردشگری در رسانه ها مورد توجه قرار گرفت چون تا پیش از آن اخبار در ارتباط با میراث فرهنگی جایگاهی جز در صفحه حوادث رسانه ها نداشت. اما در دوره او حتی خبرگزاری تخصصی برای موضوع میراث فرهنگی شکل گرفت.
اتفاقات دوره بهشتی کم نبود. ایجاد نهضت ثبت آثار و بناهای تاریخی بعنوان امر مقدم و ضروری در حفاظت از آثار و ابنیه تاریخی، حفظ مدیران و نیروهای متخصص سازمان در طول هفت سال مدیریت بر سازمان و تربیت نسل جدیدی از مدیران سازمان برگزاری نمایشگاه های خارجی موزه ملی ایران در کشورهای اروپایی و آمریکایی با عنوان تمدن هشت هزارساله بخشی از اقدامات او بود.
اما در این دوره اخبار حاشیه ای هم کم نبود. مثل ماجرای کشف مردان نمکی در زنجان، پرونده نقش جهان، سد سیوند و احتمال آب گرفتگی آثار هخامنشی، شاهزاده هخامنشی و حکایت کشف آن در رسانه ها، زلزله بم و تلاشهای سازمان برای ثبت در لیست میراث جهانی و پی بردن به نقش یکی از مدیران قبلی موزه ملی در سرقت و فروش لوح منحصربفرد داریوش.
حسین مرعشی رییس بعدی بود که از سال ۸۳ تا ۸۴ بر صندلی این سازمان نشست او بیشتر در حوزه توسعه گردشگری متمرکز بود. او موفق شد تکانی به بودجه این سازمان بدهد.
مرعشی کسی است که هر بار وقتی گمانه زنی درباره انتخاب رییس سازمان میراث فرهنگی بوجود می آمد نام او بر سر زبان ها می افتاد ولی او یک مرتبه اعلام نمود که دیگر به این سازمان برنمی گردد. در سومین ماه که شاهد شکل گیری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بودیم، طی گزارشی به رییس جمهور وقت اعلام کردم که دو مأموریت کاملاً متفاوت میراث فرهنگی و گردشگری در یک سازمان نمی گنجد. در آن زمان متوجه این نقص شدم و آنرا به رییس جمهور اعلام کردم اما در طول ۱۴ ماه فعالیتم در این سازمان، فرصتی برای اصلاح نبود.حواشی سیاسی برای یک سازمان فرهنگی
حاشیه ها و سیاسی شدن سازمان میراث فرهنگی درست از زمان ریاست اسفندیار رحیم مشایی در این سازمان شروع شد آنجا که نظریات عجیب و غریبی درباره دوستی با مردم اسرائیل و نظریات دیگر می داد. او از سال ۸۴ تا ۸۸ در این سازمان مشغول به کار بود. دوره او سازمان رضایت داد که وزارت نیرو سد سیوند را آبگیری کند. در سال ۸۷ کتیبه هخامنشی خارک توسط بعضی از افراد ناشناس با شیء نوک تیز تخریب شد. این کتیبه سندی بر نام خلیج فارس بود. در این دوره همکاری نزدیکی با شرکت توسعه جهانگردی شگل گرفت. سرقت نسخه رونوشت از کتاب قانون ابوعلی سینا، ساخت مترو در زیر چهارباغ اصفهان، همچون اتفاقات دیگری بود که در دوره مشایی رخ داد. حضور وی در مجلس رقصی در ترکیه نیز از حاشیه های دوره ریاست اوست.
اظهارنظرهای مشایی خشم خیلی از افراد جامعه و روحانیون را نسبت به رییس سازمان میراث فرهنگی برانگیخت و این سازمان را گرفتار حاشیه کرد اظهارنظرهای او خشم خیلی از افراد جامعه و روحانیون را نسبت به رییس سازمان میراث فرهنگی برانگیخت به جهت آن این سازمان نیز گرفتار حواشی شد. مشایی در مدتی که ریاست سازمان را بر عهده داشت گفته بود که می خواهد هر ۲۵ کیلومتر در کشور یک سرویس بهداشتی بین راهی بسازد.
پس از او قائم مقام مشایی یعنی حمید بقایی نیز تیر خلاص را به این سازمان زد. او با طرح انتقال سازمان و پژوهشگاه میراث فرهنگی به استانهای اصفهان و فارس عملاً این سازمان را با حواشی زیادی مواجه کرد. در این نقل و انتقالات خیلی از اسناد سازمان میراث فرهنگی و کتاب ها از بین رفت.
بقایی در سالهای ۸۴ تا ۸۸ قائم مقام این سازمان بود و تا سال ۹۰ بعنوان رییس سازمان فعالیت کرد. بعد از آن نیز با حفظ سمت معاون اجرایی و سرپرست نهاد ریاست جمهوری بود.
هیأت مدیره «جامعه دیرینه شناسی ایران» در اطلاعیه ای از قوه قضائیه خواسته است تا عملکرد حمید بقایی را در دوره ریاستش بر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بررسی کند.
روح الله احمدزاده کرمانی نیز از حلقه مدیران احمدی نژاد بود که در سال ۹۰ تنها به مدت ۸ ماه ریاست کرد. او در این زمان تغییراتی در مدیران انجام داد ولی نتوانست کاری از پیش ببرد. در واقع وی به علت فشارهایی که به دولت احمدی نژاد بر سر انفصال از خدمت بقایی به وجود آمد به این سمت انتخاب شد.
سید حسن موسوی هم که معاون سرمایه گذاری میراث فرهنگی و گردشگری و مشاور مشایی در مرکز جهانی بود تا قبل از روی کار آمدن دولت احمدی نژاد از حامیان هاشمی رفسنجانی بوده و پس از دولت نهم به طیف مشایی پیوست.
پدر علم گردشگری!
محمد شریف ملک زاده نیز که یک سال بعنوان رییس سازمان میراث فرهنگی انتخاب شد قبلاً بعنوان معاون گردشگری فعالیت می کرد او خویش را مخترع تورهای با علایق ویژه دانست و نظریات مختلفی از باب گردشگری داشت. در دوره او کاروان شتر و گوسفندها در خیابان ولیعصر به راه افتاد تا جشنواره گردشگری به مردم معرفی شود.
او نشان ملی خدمت و نشان ملی شیخ بهایی را دریافت کرد و خویش را پدر علم نوین مدیریت گردشگری جهان دانست عناوینی که بحث های حاشیه ای پیرامون آن کم نیست!
انتصاب محمدعلی نجفی نیز بعنوان رییس سازمان میراث فرهنگی تنها ۴ ماه طول کشید او از مشاوران سابق سازمان و بنیانگذاران دعوت به همکاری کرد. او کسی بود که نتوانست از مجلس برای وزارت آموزش و پرورش رأی بیاورد بنابراین به سازمان میراث فرهنگی رفت. در دوره او بود که شیردال بعنوان اثر تاریخی تقلبی از جانب آمریکا به ایران هدیه داده شد! بعد از آن در سال ۹۸ محاکمه او برای قتل همسرش حواشی زیادی برای این مدیر فرهنگی رقم خورد.
سلطانی فر هم دومین وزیری بود که نتوانست از مجلس رأی اعتماد بیاورد ازاین رو به ناچار به سازمان میراث فرهنگی رفت
مسعود سلطانی فر هم از آن دسته مدیرانی بود که نتوانست از مجلس رأی اعتماد برای وزارت ورزش بگیرد بنابراین راهی سازمان میراث فرهنگی شد. او سیاست هایی داشت که مجدانه دنبال اجرای آنها بود همچون ساخت هتل های ۵ ستاره با سرمایه گذاران خارجی به نحوی که وعده ساخت ۴۰۰ هتل چهار و پنج ستاره را تا انتهای دوره دوم ریاست جمهوری روحانی داد. او تا آبان سال ۹۵ روی صندلی ریاست سازمان میراث فرهنگی نشست تا آنکه این دفعه به وزارت ورزش راه پیدا کرد.
تنها رییس زن سازمان
زهرا احمدی پور بعنوان نخستین رییس زن سازمان میراث فرهنگی و در حالیکه بحث منصوب کردن زنان در کابینه بالا گرفته بود، بعنوان یازدهمین رییس سازمان میراث فرهنگی انتخاب شد. احمدی پور، دانش آموخته و استاد تمام رشته جغرافیای سیاسی در دانشگاه تربیت مدرس تهران است. در دوره ریاست ۹ ماهه او تنها اتفاقی که نیفتاد، حاشیه سازی برای این سازمان بود.
پس از او علی اصغر مونسان تا کنون این سمت را به عهده گرفته است کسی که قرار بود وقتی از کیش به تهران می آید کسی را سوار اتوبوس مدیریتش نکند اما این اتفاق نیفتاد و بیشترین مدیران وی از سازمان منطقه آزاد کیش منصوب شدند.
در دوره او بعضی از آثار تاریخی همچون الواح هخامنشی و سر سرباز هخامنشی به ایران آمد البته حواشی نیز داشت مانند افتتاح یک تالار لاکچری عروسی در استان البرز.
حالا مقرر است وزیر دوم میراث فرهنگی انتخاب گردد کسی که در تمام این سال ها کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری توقع داشته اند فردی مدیر و متخصص باشد و این سازمان یا وزارت خانه فعلی را از حاشیه ها دور کند. باید دید کابینه آیت الله رئیسی چه کسی را بر مسند این وزارت خانه می نشاند کسی که قادر به کشیدن این کشتی به گل نشسته خواهد بود و یا کسی که از اول تمام این مسیر را باید بپیماید تا حداقل با فعالیتهای این وزارت خانه آشنا شود!
منبع: ftour.ir
