تور مسافرتی: بررسی های دیرینه شناسی در دو غار علی خورنده و گاوخور شهرستان تفرش نشان از یافته های انسانی با بیش از ۵۰ هزار سال قدمت دارد.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از مهر، شهرستان تفرش دو غار به اسامی غار علی خورنده و گاوخور در فاصله سه کیلومتری جنوب غربی تفرش و در نزدیکی روستای کوهین دارد که در ارتفاعات کوه نقره کمر، معروف به خشه واقع شده اند. غار علی خورنده تالاری با ابعاد بزرگ، ارتفاعی ۱۰ متری و حوضچه دارد. جذابیت این غار به یک چاه عمیق با عمق پنج متر به نام حمامک و حفره ای دیگر به نام مسجدک هست که در این غار قرار گرفته است.
ولی حالا کارهای یک معدن در فاصله ده متری از آن سبب نارضایتی مردم شده است چون می گویند فعالیت این معدن موجب خشک شدن چشمه هایی می شود که زمینهای آنها را آبیاری می کند. باتوجه به اهمیت منطقه به لحاظ تاریخی و طبیعی مردم در یک سال و نیم گذشته درخواست دادند که این غارها ثبت اضطراری و حضور باستان شناسان در منطقه شوند. بعد از ثبت ملی، پژوهشگاه میراث فرهنگی مجوز گمانه زنی بمنظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم غار علی خورنده و گاوخور به سرپرستی علی هژبری را صادر کرد و هشت گمانه در محوطه زده شد. هژبری جهت بررسی های بیش از گروهی متشکل از متخصصان میان رشته ای باستان شناس، مردم شناس، زمین شناس، گیاه شناس، حشره شناس، باستان جانورشناس، غارشناس و مستندشناس به مدت ۴۰ روز کمک گرفت و در این منطقه حاضر شد. هژبری در شناسایی اولیه، یک کتیبه یونانی، گورستان اشکانی و محوطه استقراری پیدا کرد همین طور افزون بر این دو غار پنج غار دیگر را هم شناسایی کرد. وی و تیمش به کمک گروه غارنوردان کشف کردند که غار «علی خورنده» یک طبقه نیست بلکه سه طبقه است و در هر سه طبقه انسان ها زندگی کردند و بقایای جانوری، سفال و قطعات کوچک چرم در آن پیدا شده است. حشره شناس حاضر در گروه یک حشره خاصی را تشخیص داد که تا کنون در جهان نمونه آن وجود نداشته و مقرر است به زودی به نام «تفرش» ثبت گردد. همین طور باستان جانور شناس تخمین زده بقایای حیوانی کشف شده از این غار احیانا متعلق به ۵۰-۳۰ هزار سال پیش است و با بررسی های که توسط دکتر فریدون بیگلری انجام شد بقایای پارینه سنگی میانه از ۳۰-۳۰۰ هزار سال پیش را کشف کردند.
هژبری معتقد می باشد باتوجه به یافته های دوره پارینه سنگی لازم است بررسی و شناسایی شهر تفرش مجدداً بازبینی شود تا اطلاعات دقیق تری به دست آید. در بررسی های دیرینه شناسی تیم هژبری که در محوطه ای در ابعاد یک کیلومتر در یک کیلومتر انجام دادند در اطراف غارهای ثبتی، موفق به کشف یک محوطه باستانی دوره های ایلخانی، تیموری و صفوی یک گورستان متعلق به دوره اشکانی، هفت غار، یک کتیبه یونانی شدند. در این کتیبه که خط نوشته آن جهت بررسی به آتن ارسال شده مشخص شده ۹ نیایشگاه در اینجا وجود داشته است. این که آیا این هفت غار، نیایشگاه بوده اند یا نه در دست بررسی می باشد. ولی مطمئناً دو تا سه غار با اطمینان بیشتری به این حدس نزدیک اند. یک اشکفت تخت حسن عسکری در منطقه هست که مردم تا همین اواخر به آنجا می رفتند و قرآن تلاوت و نذر و نیاز می کردند. باستان شناسان در همین غار، بقایای انسان های قبل از تاریخ را توسط دکتر بیگلری کشف کردند که مربوط ۴۰-۵۰ هزار سال پیش بود و در محدوده همین غارها قرار دارد و اهمیت کوه «خشه» و اطراف آنرا در جنوب شهر تفرش دوچندان می کند.
سعید حیدری عتیقه شناس تفرشی می گوید: در پی حضور تیم باستان شناس، سفال هایی از دوره مس و سنگ و دوره اشکانی و سلجوقی، کتیبه یونانی، سکه ایلخانی و دو غار مخفی در غار علی خورنده و اهمیت ویژه آن و ارتباط با آئین مهر کشف شد. وی اظهار داشت: برای صیانت و حفظ آثار میراث فرهنگی عرصه و حریم غارها را تعیین کردیم. می دانیم بعد از ثبت یک اثر زمان زیادی برای تعیین عرصه و حریم لازم است اما باتوجه به اهمیت محوطه، توانستیم در مدت چند ماه مجوز تعیین عرصه و حریم را دریافت نماییم و کارهای دیرینه شناسی لازم را انجام دهیم.
