تور مسافرتی: خبرنگاران، برخی اهالی محله عباس آباد، نمازگزاران مسجد کازرونی، امروز بامداد مقابل محرابِ تخریب شده مسجد ایستاده بودند تا مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان از راه برسد و قائله کشمکش بر سر این اثر معاصر اصفهان ختم به خیر شود؛او آمد و آب پاکی را روی دست مخالفان تخریب ریخت؛ شبستان می تواند با نظارت ناظر میراث فرهنگی تخریب و گسترش داده شود.
به گزارش تور مسافرتی به نقل از خبرگزاری ایرنا، همه وارد دالان مسجد شدیم و از حیات دو ایوانه آن راهی شبستانی شدیم که روز گذشته بخشهایی از آن به همراه محرابش تخریب شد. بخشهایی از کاشی ها و آیات قرآنی کتیبه محراب، نقش زمین بودند و ما در آستانه محرابی که تا نیمه از تزیینات لخت شده بود، ایستاده بودیم. سال ها شخصیت های عرفانی و فقهی اصفهان چون حاج آقا رحیم ارباب، حاج میرزا علی آقای شیرازی در این محراب و شبستان به نماز و سخن می ایستادند و حالا جمعی برای ماندن یا نماندنش گرم چانه زنی بودند.
تا آمدن مدیرکل میراث فرهنگی، صحبت ها از طرفین مخالف و موافقِ تخریب، شروع و سخنگوی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان میاندار میدان شد تا سخنان همه طرف ها را بشنویم.
یکی از نمازگزاران مسجد این چنین شروع کرد: ماجرا از اینجا آغاز شد که خیر محترمی آمده بود به مسجد و گفته بود می خواهد هزینه کند تا مسجد مرمت شود؛ دقیقا همین عنوان یعنی مرمت اما دوستان هیات امنا با این پیشنهاد، بحث تخریب کل مسجد حتی حیاط و نوسازی را پیش کشیدند که با پیگیری اهالی محل و نمازگزاران، ماجرای تخریب کل مسجد منتفی و قرار شد، حیاط حفظ شود.
حسن ذهب صنیعی افزود: با این وصف، مساله دیگری از طرف هیات امنا عنوان شد و آن این که فضای شبستان مسجد کافی نیست، در صورتیکه این حرف کاملا اشتباه است. اگر شما برای نماز یومیه به این مسجد بیایید می بینید که یک روز هم نمی شود که فضای این شبستان پر شود مگر برای نماز عید فطر که آن هم نمازگزاران در حیاط مسجد، نماز را به جا می آورند.
این نمازگزار افزود: حرف دوستان هیات امنا در مورد کمبود فضای فرهنگی و وضعیت نامناسب خدمات بهداشتی درست است. ما هم نمازگزار این مسجدیم و نمی خواهیم مردم اذیت بشوند ولی طرح هایی وجود دارد که بدون دست گذاشتن به شبستان مسجد و به هم زدن معماری و نظم آن قابل اجرا می باشد.
ذهب صنیعی با تأکید بر این که اگر هیات امنا قصد اقدام فرهنگی دارند، زمین پشت مسجد کفایت می کند، تصریح کرد: زمینی به مساحت ۲۵۰ متر در جانب جنوب مسجد قابلیت تبدل شدن به یک مجموعه فرهنگی در شان مسجد کازرونی را دارد و از جانب دیگر طرح اصولی توسط معماران، برای تعبیه خدمات بهداشتی ارائه شده که برای ساخت آن به شبستان مسجد خدشه ای وارد نشود.
در این بین دبیر هیات امنای مسجد کازرونی اظهار داشت: از قدیم الایام تمام مساجد اطراف احیا و اصلاح شدند اما این مسجد دست نخورده است؛ دوستان تفکری داشتند که دست به مسجد کازرونی نزنید.
احمد ادیب با اشاره به وضوخانه گوشه شبستان اظهار داشت: اینجا را ببینید، این وضوخانه زنانه ماست. از طرف دیگر وضعیت مسجد را با این تفکر به جایی رسانده بودند که بچه هایی که کلاس فرهنگی دارند، در یک دخمه می نشینند.
وی اضافه کرد: مسجد کوچک است، زمینی را جنوب مسجد در تصرف داریم که پس از آن مادی نیاصرم قرار دارد. مقرر است آن زمین به شبستان الحاق شود و طبق نقشه ای که به تایید میراث فرهنگی و نظام مهندسی رسیده است، کار جلو برود.
وی یادآورشد: معاونت وقت میراث فرهنگی اصفهان طرح توسعه شبستان را امضا کرده اند و به ما گفتند وقتی خواستید اجرا کنید، به ما خبر بدهید که ما طی یک جسله پیش از عید غدیر، صورت جلسه کردیم و آقای رضی زاده شهردار منطقه یک و آقای موسوی موحد، معاونت وقت میراث فرهنگی تایید کردند که کار شروع شود.
در این بین خبرنگاران ایرنا و ایسنا این مساله را مطرح نمودند که چگونه در یک تصمیم گیری تخصصی، قانون حرف کارشناسان زبده میراث فرهنگی را نادیده گرفته و اساسا از کجا معلوم که قانون گذار، کارشناس هم بوده است؟
ادیب در پاسخ اظهار داشت: وقتی مُر قانون پای یک برگه خورده، کار تمام است. من و شما که شهروند جامعه هستیم و باید یاد بگیریم وقتی قانون حرفی می زند همه از آن تبعیت نماییم.
با بیان این سخنان، در صورتیکه هنوز، مدیر کل میراث فرهنگی به جمع حاضران نپیوسته بود، به حیات ۲ ایوانه مسجد برگشتیم، اینبار یکی دیگر از اعضای هیات امنا رشته سخن را به دست گرفت: در مسجد امکاناتی برای نمازگزاران وجود ندارد در صورتیکه محله ای در اصفهان بهتر از عباس آباد نداریم. با این اقدام هم یک مجموعه فرهنگی خوب و هم یک مسجد با امکانات برای اهالی این محله ایجاد می شود.
سید رضا حکیم فعال اضافه کرد: پس از آن که بحث کمیسون ماده پنج را گرفتیم مساله دوم این بود که برای نوسازی کل مسجد پروانه بگیریم که با مراجعه دبیر هیات امنا به میراث فرهنگی استان، ما به احترام دوستان میراث طرح دیگری را برای میراث آمادده کردیم.
در این بین محمدرضا کازرونی فرزند علی اکبر کازرونی، معمار بنای مسجد کازرونی رو به سخنگوی میراث فرهنگی اصفهان کرد و اینطور توضیح داد: اگر شبستان به اندازه یک متر بخواهد جلو برود وارد کوچه کناری می شود، اگر ۲ متر جلو برود، قناسی در شبستان ایجاد می شود؛ شبستانی که شاید در طول سال یک روز هم احتیاج به افزایش فضا نداشته باشد!
وی اظهار داشت: شما پاسدار میراث فرهنگی اصفهان هستید، دلیلهای برای حفاظت، در بعضی موارد، تاریخی و در مواقعی مولفه های فرهنگی است. سابقه فرهنگی و پیشینه ای که در شبستان این مسجد وجود دارد، شاید در حیات سنتی و ۲ ایوانه آن وجود نداشته باشد. گُله به گله این شبستان خاطره سیاسی و فرهنگی است و ارزش این شبستان اگر از حیات ۲ ایوانه مسجد بیشتر نباشد کمتر نیست.
کازرونی با اشاره به صحبت های دبیر هیات امنای مسجد کازرونی اظهار داشت: تعجب می کنم که آقای ادیب بحث وضوخانه خواهران را مطرح می کنند که اصلا از بنیاد، اینجا وضوخانه نبوده است. وضوخانه خانم ها و آقایان در این مسجد در ۸۰ سال قبل مستقل بوده و از اول دستشوی ها بیرون از مسجد بوده است. متاسفم که هیات امنایی سالهای سال در این مسجد به اتفاق هم کار فرهنگی می کردیم، حالا به جهت اینکه ضرورت گسترش شبستان را نشان بدهند، دستشویی ها را نشان می دهند.
وی اشاره کرد: این مسجد از روز اول به نیت فرهنگی و کاملا سیاسی و ایدئولوژیکی تولید شده و قدیمی های این محل، همین طور امام جماعت این مسجد اجازه این که کسی به مسجد دست بزند را نمی دادند اما در این برهه خواهش ما از میراث فرهنگی این است که روی فرهنگی و تاریخی بودن این مسجد سنتی و خاصیت های بارزش تکیه کند.
در حالی که دبیر هیات امنا به صحبت های این مخالف تخریب شبستان مسجد کازرونی و این که نباید کالبد مسجد لطمه ببیند، معترض شد، سخنگوی میراث فرهنگی اصفهان میانه صحبت را گرفت و اظهار داشت:
بحث آقای کازرونی این است که بافت کالبدی بنا شامل حیات و وضوخانه ارزش فیزیکی دارد و شبستان مسجد بواسطه رخدادهایی که در دوره معاصر در آن رخ داده و در خاطر جمعی اهالی عباس آباد نقش پررنگی داشته، باید حفظ شود اما هیات امنا مایلند شبستان آنرا تخریب کنند و آنرا توسعه بدهند.
دبیر هیات امنا به میان صحبت های شهرام امیری آمد و اظهار داشت که این مساله سلیقه ای است اما یکی از مخالفان تخریب شبستان در مقام پاسخ اظهار داشت: اصلا بحث سلیقه ای نیست، جای جای این شبستان خاطرات فلسفی، عرفانی و سیاسی دارد. نخستین کلاس درس ایدئولوژی در تقابل با میسیونری انگلستان در این مسجد شکل گرفته است و همین موضوع و ریشه ایجاد این مسجد اهمیت حفاظتش را نشان میدهد.
محمدرضا کازرونی اضافه کرد: زمینی در جانب جنوب، جزو مالکیت مسجد است و هیات امنا می توانند از آن فضا برای مقاصدشان بهره گیرند. باور کنید که بچه های بسیج به هیچ عنوان به این شرایطی که هیات امنا به وجود آورده اند راضی نیستند.
وی اضافه کرد: در آن زمین در نظر گرفته شده، همه امکانات مد نظر هیات امنا را می توان فراهم نمود و مرمت شبستان هم باید زیر نظر متخصصین میراث فرهنگی صورت گیرد.
بعد از همه این گفت و شنودها، مدیرکل میراث فرهنگی عاقبت به جمع حاضران پیوست و وارد حیات مسجد شد. همه باردیگر راهی شبستان که در انتظار تصمیمات سرنوشت ساز بود، شدیم و مقابل محرابش ایستادیم.
امیر کرم زاده نگاهی به محراب انداخت و در صورتیکه از گرما شکایت می کرد، خواست باردیگر به حیات برگردیم.
از متخصصان و کارشناسان میراث فرهنگی اصفهان جز یکی از اهالی محله عباس آباد که همسایه مسجد کازرونی و معمار بود و در سالهای قبل مرمت سی و سه پل اصفهان را در کارنامه داشت، کس دیگری حضور نداشت، کرم زاده رو به او اظهار داشت: در ارتباط با زمان حالا مسجد می خواهیم صحبت کنیم؛ مسائل سالهای قبل را رها کنید و بگویید آن چه شما در این مسجد می بینید کجایش تاریخی است و ارزش ثبت دارد.
جعفر کسائیان اظهار داشت: این یک مسجد ۲ ایوانه است. زمانی که این مسجد تولید شده، خودش یک سند تاریخی است. مسجد ۲ ایوانی با معماری ایرانی ساخته شد و از طرف دیگر شبستانی برایش ساختند که بجای تاق ضربی، ستون های فلزی برایش گذاشتند و فضایی با سقف مسطح ایجاد کردند. این خود معماری دوره گذار و یک سند تاریخی است از تغییر و تحول در ساخت این مسجد با مصالحی چون تیرآهن و یا ستون های فلزی که همین معماری دوره گذار می تواند در نگهداری این اثر موثر باشد.
در همین پیوند حضار رو به موسوی موحد، معاونت وقت میراث فرهنگی اصفهان که پیش تر به جد مخالف تخریب و تغییر در مسجد کازرونی بود و حالا با امضای طرح هیات امنا، به تخریب شبستان چراغ سبز نشان داده و استعفا داده بود، خواستند که او روایتش را از ماجرای پر کش و قوس مسجد کازرونی بگوید.
معاونت وقت میراث فرهنگی اصفهان این گونه روایت کرد: خاطر دوستان هست که مدیر کل وقت (علیرضا ایزدی) نظری روی تاریخی بودن مسجد نداشت و بنا شد هیات امنا طرح های توسعه مسجد را به میراث بیاورند. من از کسانی بودم که مخالف تخریب بودم و هیات امنا هم بنا بر این از دست من گله مند بودند.
موسوی موحد اضافه کرد: با این وصف در یکی از جلسات کمیسیون ماده پنج اتفاق خوبی نیفتاد و معاون میراث فرهنگی و مدیر کل ۲ نظر متفاوت در ارتباط با مسجد کازرونی داشتند. من مخالف تخریب بودم و آقای ایزدی معتقد بودند که مسجد باید متناسب با نیاز اهالی و دغدغه هیات امنا، تخریب و بازسازی شود.
وی اظهار داشت: مسجد معماری دوره گذار، از سنت به مدرنیته دارد و یکی از خاصیت های معماری آن، چرخش ۴۵ درجه ای محور شمالی و جنوبی به سمت قبله است و همین موارد، خصوصیات بارز این مسجد دوره معاصر است.
موسوی موحد اضافه کرد: بنا شد، وضوخانه، ورودی و دالان مسجد حفظ شود و شبستان مسجد که سقفش با تیرآهن بنا شده متناسب با نیاز مسجد تخریب و بازسازی شود.
به گفته معاون وقت میراث فرهنگی اصفهان، در الحاق زمین جانب جنوب مسجد برای توسعه شبستان، ارتفاع مجاز، ارتفاع وضعیت موجود یعنی ۶ متر و در ۲ طبقه است و با همین شرایط طرح هیات امنا از طرف میراث فرهنگی مصوب شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان بعد از شنیدن گفته های معاون اسبق میراث فرهنگی اصفهان اظهار داشت: کارشناسان ما از نظر تاریخی تایید می کنند که مسجد تاریخی نیست. توجه داشته باشید که ممکنست کارشناسان میراث فرهنگی نظرات متفاوت داشته باشند.
وی در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا، بر اساس لزوم بهره گیری میراث فرهنگی از نظرات و خرد جمعی کارشناسان میراث فرهنگی اظهار داشت: من مدیر وقت میراث هستم و تصمیمی را که مدیر قبلی ابلاغ کرده را نمی توانم باطل کنم.
کرم زاده اضافه کرد: از نظر معماری چیز خاصی در مسجد کازرونی نمی بینم که این مکان را ثبت آثار تاریخی کنم و این که پروپاگاندای رسانه ای ایجاد نماییم که مسجد خراب شده درست نیست.
با بیان این صحبت های مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان، یکی از اعضای هیات امنای مسجد، خبرنگاران خبرگزاری ایرنا و ایسنا را تهدید به شکایت نمود که با واکنش سخنگوی میراث فرهنگی اصفهان و نمازگزاران مسجد مواجه گردید.
مدیرکل میراث فرهنگی در ادامه صحبت هایش اضافه کرد: با همه این تفاسیر، اگر به مکان هایی که در مسجد واجد ارزش تاریخی تشخیص داده شده، تعرضی شود، مجرمان به دادگاه کیفری فرستاده می شوند و باید عین به عین اثر را مرمت کنند.
وی اضافه کرد: هیا امنا بدون حضور نماینده میراث فرهنگی در مسجد کازرونی نباید هیچ اقدامی داشته باشد و اگر چنین کنند عملیات آنها را متوقف می نماییم.
یکی از نمازگزارن مسجد و مخالف توسعه شبستان مسجد کازرونی در این میان اجازه صحبت خواست و حرف او این بود که در شهرهای دیگر چون تهران، بناهایی که ارزش تاریخی به مفهوم قدمت تقویمی ندارند به جهت خاصیت های بارز معماری معاصر ثبت ملی می شوند و چگونه ما نباید از مدیرکل محترم استان انتظار داشته باشیم که این بنای معاصر با خاصیت های مطرح شده را ثبت کند.
وی اضافه کرد: فارغ از این مساله، زمین پشت مسجد بایر و هیچ املایی روی آن نوشته نشده است ولی شبستان این مسجد، از ۸۵ سال پیش املای نوشته شده دارد و دوستان هیات امنا باید تحت نظارت شما که متولی ابنیه تاریخی هستید، شبستان را تعمیر کنند نه مخفیانه و بدون ناظر شما.
عطریان اضافه کرد: هیات امنا پروانه تخریب نداشت و شهرداری به آنها مجوز تعمیرات جزیی داده بود. دوستان هیات امنا به شهرداری منطقه یک قول داده بودند که با هماهنگی میراث فرهنگی اصفهان شروع کنند اما چنین نکردند.
وی افزود: پشت درهای بسته بدون ناظر میراث فرهنگی هر اتفاقی ممکنست بیفتد.
مدیرکل میراث فرهنگی حرف ها را شنیده و گفته ها را گفته بود و حالا با شنیدن آخرین صحبت ها که نشان از بی اعتمادی نمازگزاران و بیم آنها از تخریب داشت، در صورتیکه راهی آستانه در مسجد شده بود تا آنجا را ترک کند، اظهار داشت: آقای موسوی موحد، معاونت پیشین میراث فرهنگی ناظر این طرح است و وظیفه دارد جابه جا شدن حتی یک آجر مسجد، جز شبستان آنرا به ما اعلام نماید.
صبح روز گذشته، ۱۹ مرداد، بخشهایی از شبستان و کاشیکاری محراب شبستان مسجد واجد ارزش کازرونی توسط هیات امنا به بهانه تعمیرات و بهسازی تخریب شد.
نمازگزاران شب گذشته به سبب تخریب هایی که در این مسجد رخ داده بود در یک حرکت اعتراضی پشت درهای بسته نماز مغرب و عشا را به جا آوردند.
میراث فرهنگی اصفهان پیش تر به ایرنا گفته بود هیات امنا مجوزی برای چنین اقدامی در مسجد نداشته است و هنوز تصمیمی در میراث فرهنگی اصفهان در ارتباط با طرح بهسازی ارائه شده از طرف هیات امنا گرفته نشده است.
این در حالی ست که امروز مشخص شد، آن چه فعالان میراث فرهنگی در گفت و گو با ایرنا چراغ سبز میراث فرهنگی به تخریب و توسعه شبستان خوانده بودند و میراث فرهنگی اصفهان در سایت روابط عمومی اش آنرا رد کرده بود، کاملا درست بوده است.
منبع: تور مسافرتی
