تور مسافرتی: انتخاب عمارت تاریخی باغ زرشک به عنوان محل موزه بلدیه از طرف برخی فعالان میراث فرهنگی به دلیلهای مختلفی همچون تعریف ناصحیح کاربری با انتقادهایی روبه رو بوده است.
خبرگزاری مهر، گروه استانها – کورش دیباج: در ادامه پرونده «پشت شیشه های موزه های اصفهان» و گفت و گوی تفصیلی با محمدعلی صرامی، مدیر موزه تاریخ شفاهی شهرداری اصفهان (بلدیه)، به بررسی چالش های موزه داری در اصفهان و بررسی سیاست های مدیریتی وی در این موزه پرداختیم. اما این گفت و گو، فارغ از نگاههای مدیریتی و تعاملی، پرسش های انتقادی را نیز پیش رو می گذارد که نمی توان از آنها چشم پوشی کرد.
یکی از این انتقادات، انتخاب عمارت تاریخی باغ زرشک به عنوان محل موزه بلدیه است؛ بنایی با پیشینه معماری باارزش که حال در سایه پروژه های جدید مانند موزه منطقه ای ریسباف قرار گرفته است. این انتخاب از طرف برخی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی به دلیلهای مختلفی، همچون نتایج همجواری با ریسباف، تعریف ناصحیح کاربری و حتی مداخلات عمرانی پرحاشیه، با چالش هایی همراه بوده است. آیا باغ زرشک، با خاصیت های خاص معماری و تاریخی خود، می تواند پاسخگوی نیازهای یک موزه شهری باشد؟ یا این انتخاب فقط در جهت توجیه پروژه های کلان تر صورت گرفته است؟
بر اساس همین انتقادات، بخش دوم این گفت و گو به بررسی این انتخاب و پاسخ های مدیر موزه بلدیه اختصاص یافته است. در این بخش، از دلیلهای تصمیم گیری برای استقرار موزه در باغ زرشک، چگونگی مدیریت مداخلات معماری، و همین طور همسویی یا ناسازگاری این پروژه با الزامات میراث فرهنگی سخن به میان آمده است. پاسخی که شاید بتواند چشم اندازی روشن تر نسبت به این انتخاب بحث برانگیز عرضه نماید.
استقرار موزه بلدیه در عمارت باغ زرشک و مقابل ساختمان کارخانه ریسباف که مقرر است بزرگترین موزه منطقه ای شود، اقدام مناسبی بوده است؟
همجواری تأسیس نهادهای فرهنگی در بافت های تاریخی و همچون موزه ها امری طبیعی و درست است. اساساً مساله این است که متأسفانه اصفهان در مقایسه با دیگر شهرهای مشابه در جهان جایگاه شایسته ای ندارد. یک مثال ساده؛ با وجود تالار تیموری، کاخ موزه چهلستون، موزه هنرهای معاصر، موزه هنرهای تزئینی. گالری حوزه هنری در دبیرستان سعدی در بخش کوچکی از دولت خانه صفوی و در یک راسته نه فقط اشباعی به وجود نیامده بلکه کمبود فضا همچنان اصلی ترین مساله آنهاست. تعریف کاربری موزه از طرف مراجع بالادستی برای ساختمان های قدیمی بانکهای خیابان سپه و مطالبه عمومی برای طبقه دوم میدان نقش جهان هم دقیقاً بر همین مبنا شکل گرفته است. مثال محدوده موزه ملی ایران و یا شهرهای رقیبی همچون استانبول و دیگر شهرهای تاریخی بحث را طولانی می کند.
از این نظر محور تاریخی چهارباغ اصلاً وضعیت قابل قبولی ندارد. هر چند چهارباغ عباسی با وجود تغییرات گسترده، هنوز نشانه های بیش از عملکرد پیشینه ی خود دارد اما چهارباغ بالا ازاین بابت رنج بیشتری می برد. هم اکنون تنها نگین های بی نظیر باقی مانده در آن ریسباف و بخش کوچک باقی مانده از باغ زرشک هستند که در این محور باید با پیوستگی یکدیگر تعریف شوند.
از طرفی نگاه واقع بینانه به ریسباف جهت راه اندازی موزه منطقه ای با هفتاد هزار متربع مساحت که در این مقیاس تنها با میدان نقش جهان قابل مقایسه است نشان داده است این پروژه تا چه اندازه وسیع است. ایجاد نهادهایی هم راستا با این پروژه به عنوان محرک توسعه اهمیت بالای ی در پیشبرد کمی و کیفی آن خواهد داشت.
در مورد ایجاد گودال باغچه و طراحی زیرِ زمین در عرصه‌ی تاریخی عمارت باغ زرشک و همین طور جابه جایی سردر کارخانه صنایع پشم و انتقال آن به ورودی این عمارت، که بسیار بحث برانگیز بوده، توضیح دهید که مقرر است چه اتفاقی بیفتد.
همانطور که در سوال قبلی عرض کردم روش ما برای انتخاب طراح معمار خرید کانسپت بود. پس ما با طرح روبرو نبودیم، ما با نگاه و رویکرد طراح نسبت به پروژه روبرو بودیم. انتظار ما ایجاد شرایط بهتر برای فضای رویدادی عرصه و ارتباط مؤثر سایت با چهارباغ و ریسباف بود و رویکرد طراح بر این اساس تعریف شده بود. به نظرم بهتراست بطور مستقیم به مصاحبه ایشان مراجعه شود. چون موضوع بطورکامل کارشناسی است و بهتر است ورود مستقیم به موضوع نداشته باشم.
اما از نظر اجرائی در تیر ماه جلسه ی مشترکی با حضور شهردار محترم، مدیر کل محترم میراث فرهنگی و مدیران ایشان با هدف معرفی موزه، همین طور کانسپت برگزیده در محل باغ زرشک برگزار کردیم. جمع بندی گفت وگوهای کارشناسی و مدیریتی این بود که بررسی کانسپت پیشنهادی از نظر مطالعات، طراحی کامل، شورای فنی میراث و اجرا مستلزم هزینه های قابل توجه زمانی و مالی بود. بنابراین با هماهنگی مدیریت میراث، حوزه های مرتبط در شهرداری و طراح تصمیم بر این شد که از ادامه ی این کانسپت صرف نظر کرده و به جایگزین آن فکر نماییم. در حقیقت با همان انتظارت کارفرما بر اساس کاربری مؤثر تر عرصه (دیوارهای جنوبی و شمالی باغ) و پیوند باغ زرشک، چهارباغ وریسباف به مشاور محترم پیشنهادهای جدید خودرا طراحی کردند.
طی گزارشی که در این خبرگزاری تحت عنوان «عمارت تاریخی باغ زرشک درخطر تخریب» منتشر گردید به این مورد اشاره شده که در طبقه پایین این عمارت دخل و تصرفی بدون هماهنگی با میراث فرهنگی درحال انجام بوده و مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان در این گزارش نیز این دخل و تصرف بدون هماهنگی را تأیید و حتی عنوان کردند که یگان حفاظت میراث با حضور در این محل مانع این اقدام شده و حتی از مدیریت موزه بابت این اقدام شکایت کرده در این خصوص چه پاسخی دارید؟
طبق مطالعات مشاوران مرمت موزه از پرونده ثبتی میراث، پلان های مرمت، بررسی وضعیت موجود بنا جهت بهره برداری، دو درگاه در یک اتاق که با تیغه های یک در دو متر مسدود شده بود، الحاقی و ۲۰ ساله تشخیص داده شد. بعد از این رایزنی ها و مطالعات مبادرت به حذف این الحاقات شد. این مورد برای برنامه اجرائی موزه بسیار مهم بود، چونکه سناریو و جریان بازدید و گردش مخاطب در محیط در این صورت بهتر قابل اجرا بود. به اصطلاح «بازسازی سبکی» انجام شد که در این حالت با کمترین دخالت، در این قسمت از پلان به طرح اولیه بنا برگشتیم. سپس پس از سوال یگان حفاظت، از همکاران میراث برای بازدید عمارت دعوت شد. با حضور کارشناسان میراث قرار شد این پاک سازی به همراه مستندات به اداره کل میراث ارسال شود.
منبع: ftour.ir
